Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο βελτίωσε τα δικαιώματα των επιβατών στις σιδηροδρομικές μεταφορές ενισχύοντας τα δικαιώματα όλων και ιδίως των ατόμων με αναπηρία ή μειωμένη κινητικότητα ενώ επίσης διευκολύνεται και η μεταφορά ποδηλάτων με τρένο.

Ειδικότερα το Συμβούλιο θέσπισε τους αναθεωρημένους κανόνες, οι οποίοι περιλαμβάνουν και πολλές άλλες βελτιώσεις, όπως ενισχυμένες διατάξεις για τη μεταφορά με άλλο δρομολόγιο και τη χρήση ενιαίων εισιτηρίων, χάρη στις οποίες οι επιβάτες θα προστατεύονται καλύτερα σε περίπτωση απώλειας ανταπόκρισης.

«Ο παρών κανονισμός αποτελεί σημαντικό βήμα προόδου όσον αφορά την προσβασιμότητα των ατόμων με μειωμένη κινητικότητα στις σιδηροδρομικές υπηρεσίες. Οι διαχειριστές υποδομής και οι σιδηροδρομικές επιχειρήσεις θα πρέπει να προσαρμόσουν και να καταστήσουν σταδιακά τις σιδηροδρομικές υπηρεσίες προσβάσιμες για όλους. Μια άλλη καινοτομία του παρόντος κανονισμού είναι η υποχρέωση παροχής χώρων για ποδήλατα σε αμαξοστοιχίες, οι οποίες κατά κανόνα δεν είναι σε θέση να προσφέρουν υπηρεσίες από πόρτα σε πόρτα. Η ενοποίηση των ήπιων τρόπων μεταφοράς θα βελτιώσει την κινητικότητα των επιβατών και θα αυξήσει την ελκυστικότητα των σιδηροδρόμων» επισήμανε ο Πρόεδρος του Συμβουλίου κ. Pedro Nuno Santos, Υπουργός Υποδομών και Στέγασης της Πορτογαλίας.

Οι κυριότερες αλλαγές σε σύγκριση με τους ισχύοντες κανόνες

Οι επιβάτες θα απολαμβάνουν καλύτερη προστασία σε περισσότερες διαφορετικές σιδηροδρομικές υπηρεσίες δεδομένου ότι θα καταργηθεί σταδιακά ένας μεγάλος αριθμός εξαιρέσεων που επιτρέπονται βάσει του ισχύοντος κανονισμού.

Στο μέλλον, τα άτομα με αναπηρία ή μειωμένη κινητικότητα θα αποκτήσουν περισσότερα δικαιώματα, δεδομένου ότι η ισχύουσα εξαίρεση των περιφερειακών αμαξοστοιχιών από την πλειονότητα των διατάξεων που αφορούν τα άτομα με αναπηρία ή μειωμένη κινητικότητα θα καταργηθεί πλήρως έως το 2023. Από εκείνη τη χρονική στιγμή, ο επιβάτης θα έχει το δικαίωμα να ζητεί βοήθεια κατά την επιβίβαση και αποβίβαση σε όλες τις περιφερειακές αμαξοστοιχίες και τις αμαξοστοιχίες μεγάλων διαδρομών στην Ένωση, υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει εκπαιδευμένο προσωπικό εν υπηρεσία. Μεταξύ άλλων βελτιώσεων περιλαμβάνεται και το δικαίωμα αγοράς εισιτηρίου εντός του συρμού, εάν δεν υπάρχει άλλος τρόπος αγοράς του εισιτηρίου εκ των προτέρων, η βελτίωση της παροχής πληροφοριών, η κατάρτιση του προσωπικού και σαφέστεροι κανόνες σχετικά με την αποζημίωση για απολεσθέντα ή κατεστραμμένο εξοπλισμό κινητικότητας. Η προθεσμία των 48 ωρών για την αίτηση παροχής βοήθειας από άτομα με αναπηρία ή μειωμένη κινητικότητα θα μειωθεί σε 24 ώρες, ενώ θα δοθούν κίνητρα για τη θέσπιση ρυθμίσεων σε προαιρετική βάση προκειμένου να συντομευθούν ακόμη περισσότερο οι προθεσμίες.

Προκειμένου να δοθεί ώθηση στην πράσινη κινητικότητα, θα διευκολυνθεί η μεταφορά ποδηλάτων στους συρμούς. Οι σιδηροδρομικές επιχειρήσεις θα υποχρεούνται να εγκαθιστούν χώρους ποδηλάτων και οι επιβάτες θα ενημερώνονται για τη διαθέσιμη χωρητικότητα. Σύμφωνα με τον γενικό κανόνα, θα πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον τέσσερις θέσεις ποδηλάτων ανά συρμό. Κατόπιν διαβούλευσης με το κοινό, οι σιδηροδρομικές επιχειρήσεις θα μπορούν να αποφασίζουν να περιλαμβάνουν διαφορετικό αριθμό θέσεων ανάλογα με το είδος της υπηρεσίας, το μέγεθος της αμαξοστοιχίας και την προβλεπόμενη ζήτηση για τη μεταφορά ποδηλάτων. Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να αυξήσουν τον αριθμό αυτό εάν υπάρχει μεγαλύτερη ζήτηση για τη μεταφορά ποδηλάτων. Οι απαιτήσεις για χώρους ποδηλάτων θα ισχύουν κατά την παραγγελία νέου τροχαίου υλικού ή τη σημαντική αναβάθμιση παλαιότερου τροχαίου υλικού από τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις.

Θα ζητηθεί από τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις να προσφέρουν περισσότερα ενιαία εισιτήρια. Πρόκειται για ενιαία εισιτήρια που ισχύουν για διαδοχικά τμήματα ενός ταξιδιού και εξασφαλίζουν το δικαίωμα αλλαγής δρομολογίου και αποζημίωσης σε περίπτωση καθυστερήσεων ή απώλειας ανταπόκρισης. Τα ενιαία εισιτήρια θα είναι υποχρεωτικά εφόσον για τις αμαξοστοιχίες ανταπόκρισης είναι υπεύθυνη μία και μοναδική σιδηροδρομική επιχείρηση, όπως για παράδειγμα συμβαίνει με τα ταξίδια που περιλαμβάνουν ανταπόκριση μεταξύ περιφερειακής αμαξοστοιχίας και αμαξοστοιχίας μεγάλων διαδρομών.

Οι επιβάτες πρέπει να είναι σαφώς ενημερωμένοι για το αν τα εισιτήρια που αγοράζουν στο πλαίσιο μίας μεμονωμένης συναλλαγής αποτελούν ενιαίο εισιτήριο. Διαφορετικά, η σιδηροδρομική επιχείρηση θα ευθύνεται σαν να επρόκειτο για ενιαίο εισιτήριο.

Οι νέοι κανόνες θα διευκρινίζουν και θα διευρύνουν την προστασία σε περιπτώσεις όπου οι επιβάτες χρειάζονται αλλαγή δρομολογίου προς τον τελικό τους προορισμό. Ο σιδηροδρομικός φορέας θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να προσπαθεί να αλλάξει το δρομολόγιο του επιβάτη, ακόμη και όταν απαιτούνται εναλλακτικοί τρόποι μεταφοράς. Εάν ο φορέας δεν καταφέρει να κοινοποιήσει τις διαθέσιμες επιλογές στον επιβάτη εντός 100 λεπτών, ο επιβάτης μπορεί να χρησιμοποιήσει εναλλακτικά χερσαία δημόσια μέσα μεταφοράς με δική του πρωτοβουλία, η δε σιδηροδρομική επιχείρηση οφείλει να του επιστρέψει τα χρήματα της δαπάνης.

Η κατώτατη αποζημίωση για καθυστερήσεις παραμένει αμετάβλητη (25 % του κομίστρου για καθυστέρηση 60 έως 119 λεπτών και 50% του κομίστρου για καθυστέρηση 120 λεπτών και άνω).

Μια ρήτρα ανωτέρας βίας περί αποζημίωσης σε περίπτωση καθυστέρησης της σιδηροδρομικής υπηρεσίας θα εξασφαλίσει νομική σαφήνεια και μεγαλύτερη ισορροπία σε σχέση με τον ανταγωνισμό με άλλους τρόπους μεταφορών, για τους οποίους υπάρχουν ήδη τέτοιες ρήτρες. Οι σιδηροδρομικές επιχειρήσεις δεν θα υποχρεούνται να καταβάλλουν αποζημίωση για καθυστερήσεις ή ακυρώσεις σε περιστάσεις που δεν θα μπορούσαν να είχαν αποφύγει, όπως ακραίες καιρικές συνθήκες, μεγάλες φυσικές καταστροφές ή σημαντικές υγειονομικές κρίσεις, συμπεριλαμβανομένων των πανδημιών. Οι απεργίες των σιδηροδρομικών υπαλλήλων δεν θα καλύπτονται από την εξαίρεση αυτή. Επιπλέον, οι υποχρεώσεις αλλαγής δρομολογίου θα ισχύουν ακόμη και σε περίπτωση ανωτέρας βίας.

Δεδομένου ότι ο κανονισμός καθορίζει το στοιχειώδες επίπεδο προστασίας, οι σιδηροδρομικές επιχειρήσεις θα είναι ελεύθερες να θεσπίζουν αυστηρότερους κανόνες για την προστασία των δικαιωμάτων των επιβατών και θα ενθαρρύνονται προς τούτο.

Διαδικασία

Με τη συγκεκριμένη ψηφοφορία το Συμβούλιο καθόρισε τη θέση του σε πρώτη ανάγνωση. Η νομική πράξη μένει πλέον να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε δεύτερη ανάγνωση προκειμένου να δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα. Ο αναθεωρημένος κανονισμός θα τεθεί σε ισχύ είκοσι ημέρες μετά τη δημοσίευσή του. Θα αρχίσει να εφαρμόζεται δύο χρόνια αργότερα, με εξαίρεση τις απαιτήσεις χώρου ποδηλάτων, οι οποίες θα τεθούν σε εφαρμογή τέσσερα χρόνια μετά την έναρξη ισχύος του κανονισμού.

Εν όψει της επίσημης έγκρισης, η Προεδρία του Συμβουλίου και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία την 1η Οκτωβρίου 2020. Το συμφωνηθέν κείμενο εγκρίθηκε από την Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων στις 21 Οκτωβρίου 2020.