Συζητιέται αυτές τις μέρες, με πανομοιότυπες εισηγήσεις, σε όλα τα δημοτικά συμβούλια των δήμων που ανήκουν στον ΦΟΔΣΑ ΑΕ Στερεάς, το θέμα της εκχώρησης της αρμοδιότητας αποκομιδής και διαχείρισης των κλαδεμάτων και μεταφοράς των ογκωδών αντικειμένων στον Περιφερειακό ΦΟΔΣΑ ΑΕ. Παράλληλα ζητείται από τους δήμους η εξουσιοδότηση του ΦΟΔΣΑ ΑΕ για την υποβολή πρότασης χρηματοδότησης των προαναφερομένων δράσεων από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα(ΠΕΠ) της Περιφέρειας.
Η πρόταση αφορά την προμήθεια 10 φορτηγών αυτοκινήτων, 10 ρυμουλκούμενων κλαδοθρυμματιστών καθώς και 7 φορτηγών με γερανό. Αυτό σημαίνει 17 φορτηγά Χ 150.000 = 2.550.000 ευρώ και 10 κλαδοθρυμματιστές Χ 50.000 = 500.000 ευρώ. Σύνολο περίπου τρία(3) εκατομμύρια.Τα εκχωρούμενα, από το Τομεακό Πρόγραμμα προς την Περιφέρεια Στερ Ελλάδας, διαθέσιμα ποσά ανέρχονται περίπου στα 23 εκ ευρώ.
Η δράση φυσικά και δεν εντάσσεται στις δράσεις Διαλογής στην Πηγή, όπως αφήνεται να εννοηθεί στην εισήγηση, και δεν εναρμονίζεται με τοάρθρο 29 του Ν. 4042/2012 “Ιεράρχηση των Δράσεων και των Εργασιών διαχείρισης των αποβλήτων” για την βέλτιστη διαχείριση (πρόληψη, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση-κομποστοποίηση, άλλου είδους ανάκτηση, τελική διάθεση των υπολοίπων). Όμως τι κάνει; ροκανίζει τα διαθέσιμα του ΠΕΠ στερώντας πόρους από την Διαλογή στην Πηγή και απλά προσπαθεί να αντιμετωπίσει μια ακόμα αδυναμία των δήμων, όπως άλλωστε συμβαίνει με όλες τις δράσεις της ολοκληρωμένης διαχείρισης των αποβλήτων. Το παράδειγμα είναι ο Δήμος Λαμίας, ο οποίος εδώ και χρόνια έχει προμηθευτεί τον κλαδοθρυματιστή, χωρίς ποτέ να τον λειτουργήσει.
Θα περίμενε κανείς να αποτελέσουν προτεραιότητα τα μεγάλα Πράσινα Σημεία, σε κάθε ένα από τα οποία πρέπει να υπάρχει ο συγκεκριμένος εξοπλισμός για τα κλαδέματα. Επίσης στα Πράσινα Σημεία προβλέπεται να γίνεται κάποιος διαχωρισμός των ογκωδών για ανακύκλωση ή επαναχρησιμοποίηση.
Είναι γνωστές οι διαφορετικές μας απόψεις για την λειτουργία του ΦΟΔΣΑ ΑΕ, τον τρόπο που λαμβάνονται οι αποφάσεις στο όνομα της «αυτοδιοίκησης», την ακύρωση ουσιαστικά της αποκέντρωσης και της έννοιας της συμμετοχής και του ελέγχου. Όμως, για να εκφράσει κανείς άποψη και να πάρει θέση για το συγκεκριμένο θέμα, με δεδομένο και τον περιορισμό των διαθέσιμων πόρων, όπως αναφέρεται στην εισήγηση, πρέπει να γνωρίζει:
√ Ποιος είναι αυτός που θα διαχειριστεί το σύνολο των πόρων και πώς. Αν είναι η Περιφέρεια, τότε πρέπει να προηγηθούν οι ανάλογες συζητήσεις στα αρμόδια όργανα της Περιφέρειας. Αν είναι το ΔΣ του ΦΟΔΣΑ ΑΕ, και πάλι πρέπει να υπάρξει ανάλογη απόφαση και εκχώρηση από την Περιφέρεια.
√ Ολόκληρο το πακέτο των δράσεων, τους προϋπολογισμούς και τις μελέτες σκοπιμότητας των έργων, με ποια προτεραιότητα και ιεράρχηση πρόκειται να ενταχθούν και να χρηματοδοτηθούν από τα 23 εκ∙ και όχι αποσπασματικά. Δεν μπορεί η Περιφέρεια να βγάζει τις προσκλήσεις χωρίς καμιά ιεράρχηση, σχεδιασμό και προγραμματισμό. Ποιος αποφασίζει γι’ αυτά; Η Περιφέρεια; Το ΔΣ του ΦΟΔΣΑ ΑΕ; Οι δήμοι;
Ειδικότερα, αναφορικά με την εισήγηση. Δεχόμαστε ότι η συγκεκριμένη δράση είναι χρήσιμη περιβαλλοντικά, καθώς αποφεύγεται η κοστοβόρα μεταφορά των ανεπεξέργαστων κλαδεμάτων και μειώνεται αρχικά ο όγκος τους. Παρά ταύτα, θα πρέπει να ειπωθεί αναλυτικά και καθαρά:
▪ Πού θα συγκεντρώνονται τα κλαδέματα και τα ογκώδη για θρυμματισμό και μεταφόρτωση. Ανά Τοπική Κοινότητα; ανά Δημοτική Ενότητα; Θα υπάρξουν κατάλληλοι αδειοδοτημένοι χώροι προσωρινής αποθήκευσης και θρυμματισμού; Αν, για παράδειγμα, τα κλαδέματα συγκεντρώνονται στον ΧΥΤΑ Λαμίας για θρυμματισμό, είναι δώρο άδωρον, γιατί το έξοδο μεταφόρτωσης με πολλαπλά δρομολόγια των αθρυμμάτιστων κλαδεμάτων θα έχει ήδη γίνει.
▪ Ποια θα είναι τα σημεία της μετέπειτα μεταφοράς και ποιο το κόστος μεταφοράς και διάθεσης. Θα υπάρξουν «Τέλη Εισόδου»; Λένε οι εισηγήσεις: «Τα θρυμματισμένα κλαδέματα θα οδηγούνται στην πλησιέστερη μονάδα κομποστοποίησης ή σε ΧΥΤΑ». Και ρωτάμε: Πού βρίσκονται αυτές οι μονάδες; τι χρεώνουν; Πρέπει να δοθούν αναλυτικά στοιχεία και συγκεκριμένα νούμερα για αξιολόγηση: κόστος ανά ώρα και ημέρα, τονάζ, Τέλη Εισόδου κλπ.
▪ Η συλλογή και μεταφορά των ογκωδών δεν αποτελεί ολοκληρωμένη διαχείριση. Πού θα τα πηγαίνουν τα ογκώδη τα “7 φορτηγά με γερανό” για επεξεργασία και τελική διάθεση; Θα έχει κι άλλο κόστος ο Δήμος πέραν της προαναφερόμενης χρέωσης ανά ημέρα;
▪ Ο κάθε δήμος, ως κάτοχος των αποβλήτων, έχει την υποχρέωση της διαχείρισης σύμφωνα με τον ΕΣΔΑ. Το ΥΜΕΠΕΡΑΑ έχει την υποχρέωση χρηματοδότησης του Δήμου για τον εξοπλισμό διαχείρισης. Αν εκχωρήσει αυτήν την αρμοδιότητα, απεμπολεί τη δυνατότητα να αντιδράσει σε μελλοντική δυσλειτουργία της περιγραφόμενης πρότασης, πχ αν χαλάσουν τα φορτηγά και ο ΦΟΔΣΑ δεν έχει τη δυνατότητα να τα φτιάξει. Πώς θα λειτουργήσει τότε ο Δήμος; Αν αύριο αλλάξουν τα δεδομένα και υπάρξουν οι δυνατότητες να παραχθεί εμπορεύσιμο προϊόν, ποιος θα έχει την δυνατότητα αξιοποίησης και εκμετάλλευσης;
▪ Για πόσο χρονικό διάστημα θα γίνει η εκχώρηση; Επ’ αόριστον;
Με βάση τα παραπάνω, θα μπορούσε να έρθει για συζήτηση σε πρώτη φάση στις Επιτροπές Διαβούλευσης των Δήμων η έκφραση γνώμης για την πρόθεση εκχώρησης της αρμοδιότητας. Δεν μπορούμε όμως να δεχθούμε, χωρίς ουσιαστική συζήτηση, την ακύρωση των προτεραιοτήτων του Νόμου και την υπονόμευση της Διαλογής στην Πηγή με το ροκάνισμα των πόρων. Φαίνεται πώς αποτελεί μια ακόμα μεθοδευμένη επιλογή ιδιωτικοποίησης και εκχώρησης των υπηρεσιών καθαριότητας σε τρίτους στα πλαίσια του «μετρίου». Ο ρόλος του ΦΟΔΣΑ πρέπει να είναι συντονιστικός και επιβοηθητικός για τους Δήμους∙ και όχι «εργολαβικός»
Στέφανος Σταμέλλος
Οικολογία Αλληλεγγύη Στερεάς
