Στην Ελλάδα το μεταβολικό σύνδρομο απειλεί έναν στους τρεις ενήλικες και όμως οι περισσότεροι το αγνοούν, με αποτέλεσμα να μην λαμβάνουν μέτρα για την αντιστροφή της κατάστασης αυτής που αυξάνει τον κίνδυνο ασθενειών, όπως ο διαβήτης τύπου 2, οι καρδιακές παθήσεις και το εγκεφαλικό επεισόδιο
Το μεταβολικό σύνδρομο, που ονομάζεται και Δυσμεταβολικό Σύνδρομο Χ, δεν είναι ασθένεια, αλλά ένας συνδυασμός μεταβολικών διαταραχών που συμβαίνουν στον ανθρώπινο οργανισμό και έχουν ως κοινό αιτιολογικό παράγοντα την ινσουλινοαντίσταση (αντίσταση στην ινσουλίνη). Ο συνδυασμός αυτός περιλαμβάνει υψηλή αρτηριακή πίεση, υψηλή χοληστερόλη και υψηλό σάκχαρο καθώς επίσης και αυξημένο λίπος γύρω από την μέση.
Μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί ο ακριβής ορισμός του μεταβολικού συνδρόμου, το οποίο αυξάνει τον κίνδυνο ασθενειών, όπως ο διαβήτης τύπου 2, οι καρδιακές παθήσεις και το εγκεφαλικό επεισόδιο, παρά τις προσπάθειες πολλών επιστημόνων να οριοθετήσουν τα χαρακτηριστικά του. Η πρώτη προσπάθεια οριοθέτησης έγινε το 1988 από τον G. Reaven, ο οποίος παρουσίασε ότι η κεντρικού τύπου παχυσαρκία, ο διαβήτης, η υπέρταση και η δυσλιπιδαιμία έχουν κοινό αίτιο, την ινσουλινοαντίσταση.
Η ύπαρξη λοιπόν ή μη του μεταβολικού συνδρόμου δίχασε και εξακολουθεί να διχάζει, τον ιατρικό κόσμο. Το ίδιο συμβαίνει και στα κριτήρια διάγνωσης του συνδρόμου, όπου δεν υπάρχει απόλυτη συμφωνία.
Κατά τη Διεθνή Ομοσπονδία Διαβήτη (IDF) πρέπει να συνυπάρχουν το λιγότερο δύο απ’ τις παρακάτω διαταραχές για να διαγνωστεί το μεταβολικό σύνδρομο:
1. Περιφέρεια μέσης >94 cm για τους άνδρες και >80 cm για τις γυναίκες
2. Σάκχαρο νηστείας >100 mg/dl για όλους
3. Αρτηριακή πίεση >130/85 mmHg για όλους
4. Τριγλυκερίδια >150 mg/dl για όλους
5. Χοληστερόλη (καλή) HDL < 40 mg/dl (άνδρες) και < 50 md/dl (γυναίκες)
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO), αντίθετα, αναφέρει ότι για τη διάγνωση πρέπει να συνυπάρχουν το λιγότερο τρία από τα ακόλουθα κριτήρια:
1. Περιφέρεια μέσης >102 cm (άνδρες) και >88 cm (γυναίκες)
2. Γλυκόζη αίματος νηστείας >110 mg/dl για όλους
3. Αρτηριακή πίεση: Συστολική πίεση >130mmHg ή Διαστολική πίεση 85mmHg για όλους
4. Τριγλυκερίδια αίματος >150 mg/dl για όλους
5. Χοληστερόλη(καλή): HDL < 40 mg/dl για τους άνδρες και < 50 md/dl για τις γυναίκες
Η ηλικία είναι ένας επιπλέον παράγοντας καρδιαγγειακού κινδύνου ξεκινώντας από τα 45 έτη για τους άνδρες και τα 55 έτη για τις γυναίκες. Σημαντικό επίσης ρόλο έχουν και περιβαλλοντικοί αλλά και γενετικοί παράγοντες, γεγονός που σημαίνει ότι ορισμένα άτομα έχουν περισσότερο την τάση να παρουσιάσουν μεταβολικό σύνδρομο σε σχέση με άλλα.
Αξίζει να τονιστεί ότι οι ασθενείς που έχουν το μεταβολικό σύνδρομο και δεν το γνωρίζουν είναι αρκετοί, καθώς δεν παρουσιάζουν συμπτώματα αφού το σύνδρομο εντοπίζεται μόνο με ειδικές ιατρικές εξετάσεις, αφού συνυπάρχουν οι συνέπειες των μεταβολικών διαταραχών. Η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρία (American Heart Association) εκτιμά ότι σχεδόν το 23% των ενηλίκων στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν μεταβολικό σύνδρομο. Στην Ελλάδα το ποσοστό είναι 1 στους 3 ενήλικες.
Διαφορετικές επίσης είναι οι απόψεις των ειδικών και για την κύρια αιτία που οδηγεί στο μεταβολικό σύνδρομο. Το NCEP (Αμερικανικό Εθνικό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης για τη Χοληστερόλη θεωρεί ότι η παχυσαρκία και ιδιαίτερα η κοιλιακή παχυσαρκία ευθύνεται για το σύνδρομο, ενώ ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και η Παγκόσμια Ομοσπονδία Διαβήτη θεωρούν ότι κύρια αιτία και αφετηρία είναι η ινσουλινοαντίσταση, ανεξάρτητα από την παχυσαρκία.
Το αποτέλεσμα όμως είναι το ίδιο για στις δύο περιπτώσεις: Διαταραχή του μεταβολισμού των λιπιδίων, αρτηριακή υπέρταση και δημιουργία αθηρωματικής πλάκας, ένας συνδυασμός που μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για σακχαρώδη διαβήτη 8 φορές και τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου και αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων 4 φορές.
Ο ακρογωνιαίος λίθος για την αντιμετώπιση του μεταβολικού συνδρόμου είναι η πρόληψη, η έγκαιρη διάγνωση και η αλλαγή των διατροφικών συνηθειών και του τρόπου ζωής. Ιδιαίτερα η μεσογειακή διατροφή, και η σωματική άσκηση. Η μείωση βάρους, ακόμα και σε ένα ποσοστό της τάξης του 7-10%, είναι ικανή να μειώσει το μεταβολικό σύνδρομο, αρκεί να γίνει αργά και σταθερά στο χρόνο. Μεγάλη σημασία έχει επίσης ο συχνός εργαστηριακός έλεγχος των τιμών γλυκόζης, τριγλυκεριδίων, χοληστερόλης και της αρτηριακής πίεσης.
Η φαρμακευτική αγωγή με συνταγογραφούμενα φάρμακα βρίσκει θέση στις επιμέρους φυσιοπαθολογικές διαταραχές του συνδρόμου, όπως αντιυπερτασική αγωγή σε περίπτωση αρτηριακής υπέρτασης, φάρμακα για τη δυσλιπιδαιμία (αν υπάρχει) και αντιδιαβητικά φάρμακα σε περίπτωση υπεργλυκαιμίας.
Συμπερασματικά, η έγκαιρη διάγνωση του μεταβολικού συνδρόμου είναι υψίστης σημασίας πριν εμφανιστεί ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση και η παχυσαρκία. Μη διστάσετε να ζητήσετε συμβουλές για τα σωστά μέτρα πρόληψης και της αντιμετώπισης του μεταβολικού συνδρόμου από τον θεράποντα γιατρό σας.
Με τη συνεργασία του Δρ. Ανδρέα Μελιδώνη, Συντονιστή Διευθυντή & Υπεύθυνου Διαβητολογικού Κέντρου Γ.Ν.Πειραιά «ΤΖΑΝΕΙΟ»
