Μια σπάνια έκδοση, ένα από τα τρία και μοναδικά γνωστά αντίτυπα, του «Ερωτόκριτου», που εκδόθηκε το 1713 στη Βενετία, στο τυπογραφείο του Αντόνιο Μπορτόλι, θα κοσμεί από την Παρασκευή 22 Νοεμβρίου, την Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Γρεβενών. Το πολύτιμο βιβλίο δώρισε στη Βιβλιοθήκη ο φαρμακοποιός, Σοφοκλής Κυπριτζής, που το είχε στο σπίτι του ως οικογενειακό κειμήλιο από τους προγόνους του. Η καταγωγή της οικογένειας είναι από την Μοσχόπολη (στη νοτιοανατολική Αλβανία) και μετακόμισαν πριν από πολλά χρόνια στην Σαμαρίνα. Όπως εξηγεί και το επίθετό τους, Κυπριτζής, ασχολούνταν με την κατασκευή κυπριών (κουδούνια για πρόβατα), αλλά και το εμπόριό τους, γεγονός που τους καθιστούσε μια αρκετά εύπορη οικογένεια. Η ιστορία του βιβλίου χάνεται στα βάθη των αιώνων, πριν από 300 χρόνια. Τότε το προμηθεύτηκε ένας από τους προγόνους του Σοφοκλή Κυπριτζή και το αντίτυπο πέρασε από γενιά σε γενιά. Ο ίδιος, αποφάσισε να το δωρίσει στην Δημοτική Βιβλιοθήκη για να διασωθεί και να αποτελέσει τεκμήριο στην νεοσύστατη βιβλιοθήκη, μια από τις νεότερες της χώρας, καθώς συστάθηκε μόλις το 1988.
Ο διευθυντής της Βιβλιοθήκης, Σίμος Ζαγκανίκας, εξηγεί στο ethnos.gr, το ιστορικό της απόκτησης του σπουδαίου και μοναδικού για την χώρα αντίτυπου, σημειώνοντας ότι ένα ακόμη βρίσκεται στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη της Αθήνας και ένα ακόμη στην Βερόνα. «Είναι μια πολύ σημαντική πράξη αυτή η δωρεά, από έναν σεμνό συμπολίτη μας, ο οποίος είχε το βιβλίο του «Ερωτόκριτου» και θέλει στο εξής να το βλέπει όλος ο κόσμος», μας λέει ο κ. Ζαγκανίκας, προσθέτοντας ότι λόγω της σπουδαιότητας του βιβλίου, αυτό φυλάσσεται σε τραπεζική θυρίδα, ενώ ήδη ετοιμάζεται μια ειδική προθήκη με κατάλληλες συνθήκες υγρασίας, φωτισμού και θερμοκρασίας για να εκτίθεται στην Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκη Γρεβενών.
Η δωρεά έγινε πριν από περίπου 8 χρόνια και όλο αυτό το διάστημα γινόταν η ταυτοποίηση της γνησιότητας του αντίτυπου και η συντήρησή του. Αρχικά οι υπεύθυνοι της βιβλιοθήκης απευθύνθηκαν στην Εθνική Βιβλιοθήκη και στη συνέχεια στην Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, όπου έγινε η σύγκριση με το επίσης γνήσιο αντίτυπο. Στη συνέχεια ο Οίκος Δημοπρασιών «Βέργος» που ειδικεύεται στα παλαιά βιβλία, έγγραφα και χαρακτικά και τυγχάνει διεθνούς καταξίωσης, μελέτησε το έργο, αποφάνθηκε επίσης ότι είναι γνήσιο και αυτό έφυγε για το εργαστήριο του Αντώνη Πετρά στη Χίο για να συντηρηθεί. Ο Αντώνης Πετράς, ο οποίος έχει εργαστεί ως συντηρητής βιβλίων και χειρόγραφων στο Άγιον Όρος, συνυπογράφει μετά από χημική επεξεργασία και την γνησιότητα του βιβλίου.
Ο «Ερωτόκριτος» είναι ένα αφηγηματικό ποίημα ή έμμετρο μυθιστόρημα 10.012 ιαμβικών, δεκαπεντασύλλαβων ομοιοκατάληκτων στίχων. Συντέθηκε από τον Βιτσέντζο Κορνάρο, κατ΄ανάθεση, πιθανόν την πρώτη δεκαετία του 17ου αιώνα και η έντυπη έκδοση του 1713 είναι πιο κοντά στο αυθεντικό κείμενο-από ότι ένα επτανησιακό χειρόγραφο του 1710. Το έργο αφηγείται τα εμπόδια και την ταλαιπωρία που πέρασαν δύο ερωτευμένοι νέοι, ο Ερωτόκριτος και η Αρετούσα, μέχρι να καταλήξουν στον γάμο και είναι γραμμένο σε κρητική διάλεκτο, στο ιδίωμα της Σητείας. Μαζί με την «Ερωφίλη» του Γεώργιου Χορτάτση, θεωρούνται τα σημαντικότερα έργα της κρητικής λογοτεχνίας την περίοδο της Βενετοκρατίας.
Μεγάλη είναι η επίδραση που άσκησε ο «Ερωτόκριτος» στην νεοελληνική ποίηση και παραδείγματα ποιημάτων επηρεασμένων από τη στιχουργική του είναι «Ο Κρητικός» του Διονύσιου Σολωμού, το «Μήτηρ Θεού» του Άγγελου Σικελιανού, ο «Επιτάφιος» του Γιάννη Ρίτσου, ο «Νέος Ερωτόκριτος» του Παντελή Πρεβελάκη. Επιπλέον, πέρασε στην λαϊκή παράδοση και παραμένει ένα εξαιρετικά δημοφιλές κλασικό έργο, χάρη και στην μελοποίησή του από τον Χριστόδουλο Χάλαρη και την ερμηνεία του από τον Νίκο Ξυλούρη.
«Είμαστε ευτυχείς και ευγνώμονες προς τον δωρητή γιατί αυτό το σπουδαίο έργο θα βρίσκεται πλέον στην Βιβλιοθήκη μας και θα μπορούν να το θαυμάσουν μικροί και μεγάλοι. Για το λόγο αυτό διοργανώνουμε διήμερες εκδηλώσεις για την υποδοχή του», αναφέρει ο κ. Ζαγκανίκας. Την Παρασκευή, 22 Νοεμβρίου, θα γίνει η επίσημη υποδοχή του αντίτυπου, στο Κέντρο Πολιτισμού Γρεβενών, με ομιλίες, απαγγελίες στίχων του «Ερωτόκριτου» και χορούς από σωματεία Κρητών, ενώ το Σάββατο, 23 Νοεμβρίου, θα δοθεί συναυλία από τους Γιώργο Στρατάκη, Νίκο Στρατάκη, Αργύρη Λούλατζη και Μιχάλη Καραλιόλιο. Η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Γρεβενών έχει περισσότερους από 42.000 τίτλους βιβλίων και η επισκεψιμότητά της αγγίζει τα 80 άτομα την ημέρα.
