Η καταστροφική φωτιά στον καθεδρικό ναό της Παναγίας των Παρισίων προκάλεσε συγκίνηση όχι μόνο στους γάλλους καθολικούς αλλά σε πολίτες από πολλές γωνιές της Γης, χριστιανούς και μη. Εξάλλου ο ναός αποτελεί ένα παγκόσμιο μνημείο κληρονομιάς. Αναμφίβολα όμως το πλήγμα για τους Γάλλους είναι ισχυρότερο. Η Παναγία των Παρισίων τα καμπαναριά της οποίας περιέγραψε μοναδικά ο Βίκτορας Ουγκό στην Παναγία των Παρισίων, είναι ένας ναός σύμβολο της γαλλικής πρωτεύουσας, σημείο αναφοράς για τους κατοίκους της και κομμάτι της ταυτότητάς τους. Κι όμως τυλίχθηκε στις φλόγες. ένα κομμάτι της ιστορίας έγινε στάχτη. Και για λίγο η ολοκληρωτική καταστροφή ήταν ένα πολύ πιθανό σενάριο.
Ευτυχώς ένα μεγάλο μέρος του ναού κατάφερε να σωθεί και το επόμενο βήμα είναι φυσικά η αποκατάσταση του. Ήδη ο γάλλος πρόεδρος, Εμμανουέλ Μακρόν υποσχέθηκε πως θα καλέσει τα «σπουδαιότερα ταλέντα» στη Γαλλία και πέραν αυτής να συμβάλλουν σε αυτό το δύσκολο έργο ενώ ήδη έχει συγκεντρωθεί ένα πολύ μεγάλο ποσό από δωρεές επωνύμων.
Ανά την Ευρώπη υπάρχουν αρκετοί ακόμη ναοί, καθεδρικοί και μη, Καθολικοί, Ορθόδοξοι, Προτεσταντικοί, της Αγγλικής Εκκλησίας, Μεσαιωνικοί και σύγχρονοι που είναι επίσης μάρτυρες της ιστορίας του κάθε τόπου εδώ και αιώνες. Παράλληλα όμως είναι και κτίρια ψηλής αρχιτεκτονικής, με μοναδικό εσωτερικό και εξωτερικό διάκοσμο, που φιλοξενούν κορυφαία έργα διάσημων γλυπτών και ζωγράφων.
1. Η Παναγία των Παρισίων (για τους Έλληνες, η Νοτρ Νταμ για όλο τον υπόλοιπο κόσμο)
Βρίσκεται στη νησίδα ιλ ντε λα Σιτέ του ποταμού Σηκουάνα και είναι ο μητροπολιτικός Ρωμαιοκαθολικός ναός της πόλης. Η ανέγερση του καθεδρικού ναού στο Παρίσι ξεκίνησε το 1163 επί Λουδοβίκου Ζ΄ και ολοκληρώθηκε – τουλάχιστον η πρώτη φάση κατασκευής- το 1345 ενώ αποτελεί ένα από τα πλέον θαυμαστά αρχιτεκτονικά μνημεία του λεγόμενου οξυκόρυφου ή γοτθικού ρυθμού.
Σε αυτή έγινε η στέψη του Μέγα Ναπολέοντα και η αγιοποίηση της Ιωάννας της Λωραίνης.
Στο ναό ξεχωρίζουν, μεταξύ άλλων, η υπέροχη πύλη με τον υπεράνω αυτής τεράστιο ρόδακα και τις δύο εκατέρωθεν αυτής πύλες, τα περίφημα γλυπτά, τα δύο κωδωνοστάσια ύψους 68 μ. ενώ το ο ναός φτάνει τα 128μ.
Ξεχωριστός και ο εσωτερικός διάκοσμος με τα έξοχης υαλογραφικής τέχνης βιτρώ παράθυρα ενώ πολλοί στέκονται για να θαυμάσουν και τα περίφημα Γκάργοϊλς που σύμφωνα με τον θρύλο είναι οι άγρυπνοι φρουροί του Παρισιού. Επίσης φημισμένες είναι και οι μεσαιωνικές τοιχογραφίες που αναπαριστούν το βίο της Παρθένου, τη Δευτέρα Παρουσία και τη ζωή της Αγίας Άννας. Πάνω από τις πύλες βρίσκεται η στοά των βασιλέων της Ιουδαίας και του Ισραήλ.
2. Ντουόμο, Φλωρεντία ή Σάντα Μαρία ντε Φιόρε
Δημιούργημα των Αρνόλφο ντι Κάμπιο, Φίλιππο Μπρουνελέτσι και Εμιλιό Ντε Φαμπρί. Η κατασκευή του ξεκίνησε το 1296 και αποπερατώθηκε το 1436, κατασκευάστηκε σε τρεις διαφορετικές περιόδους και οι πραγματικές εντυπωσιακές διαστάσεις του ενσαρκώνουν τον αρχικό στόχο των Φλωρεντίνων που δεν ήταν άλλος από το να επιδείξουν τη δύναμη, τον πλούτο, και την ισχύ τους. Ο καθεδρικός ναός είναι γοτθικής αρχιτεκτονικής αλλά και με αναγεννησιακά στοιχεία και έχει ύψος 153μ.
Το εσωτερικό κοσμείται από αγάλματα, γλυπτά και τοιχογραφίες του Μιχαήλ Άγγελου, του Τζιότο, του Γκιμπέρτι και άλλων «μεγάλων» της εποχής.
Ο δε χαρακτηριστικός τρούλος της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας που σχεδιάστηκε από το μεγάλο αρχιτέκτονα της Αναγέννησης, Μπρουνελέσκι σχεδιάστηκε βάσει των κανόνων της προοπτικής, κάτι που συνέβη για πρώτη φορά στη ιστορία της τέχνης. Για να λύσει δε το πρόβλημα της κάλυψης ενός ανοίγματος πλάτους 42μ. επινόησε μια αυτοφερόμενη κατασκευή. Ο οκταγωνικός τρούλος αποτελείται από οριζόντιες στρώσεις τούβλων και πέτρας. Κατακόρυφες νευρώσεις από ψαμμόλιθο ενισχύουν επίσης την κατασκευή.
3. Ντουόμο, Μιλάνο
Ο καθολικός καθεδρικός ναός, σύμβολο της πόλης του Μιλάνο είναι αφιερωμένος στο Γενέσιο της Θεοτόκου.
Η κατασκευή του γοτθικού καθεδρικού ξεκίνησε το 1385 όταν ανέβηκε στην εξουσία ο Τζαν Γκαλεάτο Βισκόντι, λάτρης των νέων, τότε, τάσεων στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ενώ ανέθεσε το έργο στον γάλλο αρχιμηχανικό Νικολά ντε Μποναβετούρ.
Η αποπεράτωση του ναού χρειάστηκε έξι αιώνες και σήμερα είναι η μεγαλύτερη εκκλησία στην Ιταλία και τρίτη μεγαλύτερη στον κόσμο. Έχει ύψος 108,5μ. και χωράει 40.000 άτομα.
4. Ο καθεδρικός ναός της Λυών
Ένας ακόμη καθεδρικός ναός της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, σε γοτθική αρχιτεκτονική που η κατασκευή του ξεκίνησε τον 12ο αιώνα και για την ακρίβεια το 1180 ενώ ολοκληρώθηκε το 1480. Είναι αφιερωμένος στον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή.
Οι διαστάσεις του ναού είναι 80 μέτρα μήκος, 20 μέτρα πλάτος και 32,5 μέτρα ύψος.
Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το εκκλησιαστικό (μουσικό) όργανο που διαθέτει καθώς έχει κατασκευαστεί από κορυφαίους τεχνίτες της εποχής και έχει πλήθος δυνατοτήτων και εξαίσια ακουστική.
Ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει και το αστρονομικό ρολόι που υπάρχει στο ναό και χρονολογείται στον 14ο αιώνα ενώ ο επισκέπτης σίγουρα θα θαυμάσει πολλά γλυπτά όπως εκείνο της Παρθένου του Dado.
Το πιο εντυπωσιακό όμως στοιχείο είναι ο τρόπος με τον οποίο μπαίνει το φως του ήλιου μέσα από τα παράθυρα τύπου βυτρώ.
5. Άγιος Βασίλειος, Μόσχα
Ο Καθεδρικός Ναός της Αγίας Σκέπης της Υπεραγίας Θεοτόκου επί της τάφρου είναι πιο γνωστός ως Καθεδρικός Ναός του Αγίου Βασιλείου του Ευλογημένου ή Καθεδρικός του Αγίου Βασιλείου.
Την ανέγερση του ναού ζήτησε ο Τσάρος Ιβάν ο Τρομερός σε ανάμνηση της κατάκτησης του Χανάτου του Καζάν. Η ανέγερση ξεκίνησε το 1555 και ο ολοκληρώθηκε το 1561.
Στη συνέχεια το 1588 ο Τσάρος Φιοντόρ ο Κωδωνοκρούστης προσέθεσε ένα παρεκκλήσιο στην ανατολική πλευρά του ναού, πάνω από τον τάφο του Αγίου Βασιλείου από τον οποίο πήρε ολόκληρος ο Καθεδρικός Ναός το όνομά του.
Αυτό που σίγουρα ξεχωρίζει είναι οι τρούλοι του ναού, που βρίσκονται στην Κόκκινη Πλατεία, οι αποκαλούμενοι και ως κρεμμυδόσχημοι, οι οποίοι ακολουθούν την παραδοσιακή ρωσική ναοδομία και σε συνδυασμό με την πολυχρωμία τους διαμορφώνεται το τελικό εντυπωσιακό σύνολο.
Ο θρύλος λέει ότι ο Ιβάν ο Τρομερός τύφλωσε τον αρχιτέκτονα Ποστνίκ Γιάκοβλεφ, μόλις τελείωσε ο Ναός, για να τον εμποδίσει να ξανακτίσει κάτι τόσο εντυπωσιακό.
6. Καθεδρικός της Κολωνίας
Ο Ντομ της Κολωνίας είναι ένα από τα μεγαλύτερα και πιο φημισμένα οικοδομήματα γοτθικού ρυθμού σε όλο τον κόσμο.
Ο ναός είναι αφιερωμένος στον Απόστολο Πέτρο και έχει ύψος 157,38 μέτρα καθιστώντας αυτόν τον δεύτερος ψηλότερο ναός στη Γερμανίας μετά το Μίνστερ της Ουλμ και το τρίο ψηλότερο παγκοσμίως. Μάλιστα μέχρι το 1884 ήταν το ψηλότερο κτίριο του κόσμου.
Η ανέγερσή του ξεκίνησε το 1248 και χτίστηκε σταδιακά μέχρι το 1520 ενώ παρέμεινε ημιτελής μέχρι τον 19ο αιώνα και τελικά το 1880, έπειτα από περισσότερο από 600 χρόνια, ολοκληρώθηκε σύμφωνα με τα αυθεντικά γοτθικά σχέδια.
Η τεράστια επιφάνεια της δυτικής πρόσοψης έχει, μαζί με τους δύο πύργους, εμβαδόν, 7100 τ.μ. και είναι μέχρι σήμερα αξεπέραστη.
Βρίσκεται σε απόσταση μόλις 200 μέτρων από τον Ρήνο, στο βόρειο τμήμα των πρώην ρωμαϊκών τειχών της πόλης, δίπλα στον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό της Κολωνίας, το Μουσείο Λούντβιχ και το Ρωμαιογερμανικό Μουσείο.
7. Βασιλική του Αγίου Πέτρου, Βατικανό
Ένας από τους πιο φημισμένους καθεδρικούς ναούς στον κόσμο. Η ανέγερση ξεκίνησε το 1506 και μεταξύ των πολλών αρχιτεκτόνων ξεχωρίζουν τα ονόματα των Ραφαήλ, Μιχαήλ Άγγελου, Τζοβάνι Τζακόντο, Μπαλντασσάρε Περούτσι κ.α. Η εσωτερική επιφάνεια της εκκλησίας είναι μήκους 211,5 μ. και ύψους 132,5 μ. Το εγκάρσιο κλίτος έχει πλάτος 138 μέτρων. Για να περατωθεί ο ναός χρειάστηκαν 120 χρόνια.
Η εκκλησία είναι χτισμένη πάνω από το σημείο ταφής του Αποστόλου Πέτρου. ενώ μπορεί να χωρέσει 60.000 άτομα και η συνολική έκταση του αρχιτεκτονικού συγκροτήματος καθιστά τον καθεδρικό την μεγαλύτερη εκκλησία του κόσμου.
Πλέον ξεφεύγουμε από την γοτθική αρχιτεκτονική και περνάμε στην αναγεννησιακή και μπαρόκ αισθητική ενώ πιο σημαντικό και από τις καθαρά αρχιτεκτονικές γραμμές είναι ίσως τα γλυπτά που κοσμούν το ναό, η μπαρόκ εσωτερική διακόσμηση, η κρύπτη του Αποστόλου Πέτρου και φυσικά ο θόλος του Μιχαήλ Άγγελου.
8. Σαγράδα Φαμίλια, Βαρκελώνη
Αν και ημιτελής είναι καθ′ όλα λειτουργική και αποτελεί ένα από τα πρώτα μνημεία που επισκέπτεται όποιος βρεθεί στη Βαρκελώνη.
Η ανέγερση ξεκίνησε το 1882 και εκτιμάται πως ο ναός θα αποπερατωθεί το 2026-2028. Το έργο το ανέλαβε το 1883 ο καταλανός αρχιτέκτονας, Αντόνι Γκαουντί ο οποίος και μεταμόρφωσε το αρχικό κτίσμα συνδυάζοντας το γοτθικό ρυθμό με όψεις του κυρίαρχου, στην εποχή του, Μοντερνισμού ενώ πρόσθεσε κίονες και αψίδες.
Αξίζει να σημειωθεί πως αρχικά δεν υπήρχε πρόθεση να χτιστεί ως καθεδρικός ναός αλλά τελικά σχεδιάστηκε από την αρχή σαν ένα κτίριο μεγέθους ενός καθεδρικού ναού. Το σχέδιο συνδεόταν άμεσα με προγενέστερους ισπανικούς καθεδρικούς, όπως ο καθεδρικός ναός του Μπούργος, ο Καθεδρικός του Λεόν και ο Καθεδρικός της Σεβίλλης.
9. Βασιλική του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, Ασίζη
Επίσης ένα πολύ διαφορετικό κτίσμα συγκριτικά με όλα τα προηγούμενα. Αποτελεί την έδρα του καθολικού μοναστικού τάγματος των Φραγκισκανών και είναι επίσης ο τόπος όπου γεννήθηκε και πέθανε ο Άγιος Φραγκίσκος, ή αλλιώς ο άγιος των φτωχών, ο προστάτης της Ιταλίας αλλά και των ζώων.
Η ανέγερση του ναού ξεκίνησε το 1228. Είναι χτισμένος στην πλαγιά ενός λόφου και αποτελείται από δύο εκκλησίες – που αντιπροσωπεύουν τη Γη και τον Ουρανό- και την κρύπτη με τα λείψανα του αγίου.
Το εσωτερικό του ενός εκ των ναών αποτελεί ένα πολύ αξιοπρόσεκτο δείγμα του πρώιμου γοτθικού στιλ στην Ιταλία ενώ και στους δύο ναούς μπορεί να δει κανείς εντυπωσιακά φρέσκο πολλών ζωγράφων του ύστερου Μεσαίωνα της σχολής της Τοσκάνης. Μεταξύ των πιο ξεχωριστών είναι έργα των των Τζιότο, Πιέτρο Λορεντζέτι και Πιέτρο Καβαλλίνι.
10. Αββαείο του Ουέστμινστερ
Πρόκειται για μια ανεξάρτητη εκκλησία στην οποία τελείται η στέψη των βασιλέων του Ηνωμένου Βασιλείου ενώ αποτελεί και την τελευταία κατοικία όχι μόνο εστεμμένων αλλά και επιφανών πολιτικών (Άττλυ, Κάννινγκ, Τσάμπερλεν), συγγραφέων (Ντίκενς, Σώσερ, Τέννυσον, Κίπλινγκ), ηθοποιών (Λόρενς Ολίβιε), επιστημόνων (Δαρβίνος, Νεύτων, Χόκινγκ) κ..α.
Η εκκλησία είναι κυρίως γοτθικού ρυθμού και βρίσκεται στην πόλη του Ουέστμινστερ (δήμος εντός του Λονδίνου), δυτικά των ανακτόρων του Ουέστμινστερ.
Η ανέγερσή του ξεκίνησε τον 10 αιώνα. Από την στέψη του Γουλιέλμου του Κατακτητή το 1066, όλες οι στέψεις των μοναρχών διεξάγονταν στο Αββαείο .
Ο σημερινός ναός άρχισε να κατασκευάζεται από τον Ερρίκο Γ΄ το 1245 ως τόπος ταφής του. Ήταν υπό κατασκευή από το 1245 μέχρι το 1517. Στο παρελθόν υπήρξε και καθεδρικός ναός αλλά εδώ και αιώνες βρίσκεται υπό τον έλεγχο του βασιλικού οίκου της Αγγλίας.
Στο Αββαείο του Ουεστμίνστερ έχουν τελεστεί τουλάχιστον 16 βασιλικοί γάμοι από το 1100.
11. Αγία Σοφία, Κωνσταντινούπολη
Ο ιστορικός Προκόπιος (500-565 μΧ) έλεγε: «…δίνει την εντύπωση ότι είναι ένα κομμάτι ουρανού που κρέμεται στη γη…». Η παρατήρησή του αφορά τον τρούλο της Αγίας Σοφίας που δίνει στον επισκέπτη την εντύπωση πως αιωρείται εξαιτίας των παραθύρων που βρίσκονται γύρω από τη βάση του.
Η φράση βέβαια που έχει μείνει στην ιστορία είναι αυτή του Ιουστινιανού κατά τη θυρανοίξια: «Δόξα των Θεώ το καταξιωσάντι με τελέσαι τοιούτον έργον. Νενίκηκά σε Σολομών».
Ο πρώτος ναός της Αγίας Σοφίας θεμελιώθηκε από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο το 330 μ.Χ. όταν ονόμασε τη μετέπειτα Κωνσταντινούπολη πρωτεύουσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Η ανέγερση του ναού ολοκληρώθηκε από τον γιο του Κωνστάντιο και τα εγκαίνια έγιναν στις 15 Φεβρουαρίου του 360. Ο ναός πυρπολήθηκε το 404 και ξανά το 532 κατά τη Στάση του Νίκα. Έτσι ακολουθεί η κατασκευή του ναού που διατηρείται όρθιος μέχρι τις μέρες μας.
Για την εποχή που χτίστηκε (535-537) ο ναός θεωρήθηκε ένα σύγχρονο αρχιτεκτονικό θαύμα. Αποτελεί κορυφαία δημιουργία της βυζαντινής ναοδομίας, με πρωτοποριακό σχεδιασμό και αρχιτεκτονική σύνθεση ενώ υπήρξε σύμβολο της πόλης, τόσο κατά τη βυζαντινή όσο και κατά την οθωμανική περίοδο. Το οικοδόμημα σε σχέδια των αρχιτεκτόνων Ανθέμιου Τραλλιανού και Ισίδωρου του Μιλήσιου, ακολουθεί τον αρχιτεκτονικό ρυθμό της τρουλαίας βασιλικής και συνδυάζει στοιχεία της πρώιμης βυζαντινής ναοδομίας, σε πολύ μεγάλη κλίμακα.
Αρχιτεκτονικές επιρροές της Αγίας Σοφίας εντοπίζονται σε αρκετούς μεταγενέστερους ορθόδοξους ναούς αλλά και σε οθωμανικά τζαμιά, όπως στο τέμενος του Σουλεϊμάν και στο Σουλταναχμέτ τζαμί. Εκτός από τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό της, η Αγία Σοφία ξεχωρίζει επίσης για τον πλούσιο εσωτερικό διάκοσμό της, που ωστόσο υπέστη σοβαρές καταστροφές κυρίως από τους Τούρκους κατακτητές κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κυριαρχίας.
Για την ολοκλήρωση του κολοσσιαίου έργου δούλεψαν 10.000 τεχνίτες και δαπανήθηκαν 320.000 λίρες (περίπου 120.000.000 ευρώ) ενώ έγιναν προσφορές από πολλά μέρη. Τα πράσινα μάρμαρα από τη Μάνη και την Κάρυστο, τα τριανταφυλλιά από τη Φρυγία και τα κόκκινα από την Αίγυπτο. Από τον υπόλοιπο κόσμο προσφέρθηκαν τα πολύτιμα πετράδια, ο χρυσός, το ασήμι και το ελεφαντόδοντο, για τη διακόσμηση του εσωτερικού.
Μαζί με το ναό της Αγίας Ειρήνης αποτελούσε τον κύριο καθεδρικό ναό της πρωτεύουσας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και έδρα του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης
Η τελευταία λειτουργία τελέστηκε στις 29 Μαΐου του 1453.
