Στην έρευνα της McKinsey “Disruptive technologies: Advances that will transform life, business and the global economy” καταγράφονται οι τεχνολογίες που εκτιμάται ότι θα έχουν μεγάλο αντίκτυπο στην οικονομία από σήμερα ως το 2025 και θα ανατρέψουν καθιερωμένες δομές.
Σύμφωνα με την McKinsey οι σημαντικές τεχνολογίες μπορούν να εμφανιστούν σε οποιοδήποτε κλάδο και να εξελιχθούν από οποιοδήποτε επιστημονικό τομέα, αλλά έχουν τέσσερα κοινά βασικά χαρακτηριστικά:
- υψηλό βαθμό τεχνολογικής αλλαγής
- διευρυμένο πεδίο επιρροής
- μεγάλο οικονομικό αντίκτυπο
- «ανατρεπτικές» ιδιότητες
- Ο όρος ανατρεπτική τεχνολογία
Mια τεχνολογία για να είναι ανατρεπτική πρέπει να αφορά ένα μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων, εταιρειών και να επηρεάζει ένα μεγάλο φάσμα μηχανημάτων, υπηρεσιών και προϊόντων. Επίσης θα πρέπει να έχει μεγάλο οικονομικό αντίκτυπο, δηλαδή να οδηγεί σε αναδιάταξη κερδών, να ενισχύει την ανάπτυξη και να καθορίζει το μέλλον κεφαλαιακών επενδύσεων.
Οι ανατρεπτικές τεχνολογίες οδηγούν σε απότομες αλλαγές όσον αφορά την απόδοση και την τιμή σε σχέση με άλλες εναλλακτικές λύσεις. Οι τεχνολογίες που είναι σημαντικές αλλάζουν το status quo, μεταμορφώνοντας τον τρόπο που ζουν και εργάζονται οι άνθρωποι, δημιουργώντας νέες ευκαιρίες, δίνοντας ώθηση στην ανάπτυξη και χαρίζοντας συγκριτικά πλεονεκτήματα σε χώρες.
Οι αναλυτές της McKinsey εξέτασαν πάνω από 100 τεχνολογίες με βάση τα παραπάνω τέσσερα κριτήρια, για να αποφασίσουν τις πλέον «ανατρεπτικές» που είναι μόλις δώδεκα:
1. Mobile internet
Οι φορητές συσκευές με ασύρματη σύνδεση από ένα «μουράτο» αξεσουάρ έχουν μετατραπεί σε τρόπο ζωής για πάνω από ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους που έχουν smartphones και tablets.
Ενδεικτικό ότι στις ΗΠΑ περίπου το 30% της πλοήγησης στο διαδίκτυο και το 40% της χρήσης των social media γίνεται από κινητές συσκευές. Εξάλλου μέσα στο 2015 η χρήση του ασύρματου δικτύου αναμένεται να ξεπεράσει τη χρήση των ενσύρματων δικτύων.
H νέα τεχνολογία του κινητού ίντερνετ αναπτύσσεται ραγδαία, με «έξυπνες διεπιφάνειες» και νέα format, όπως οι «φορητές συσκευές». To mobile ίντερνετ μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε επιχειρήσεις και στον δημόσιο τομέα, βελτιώνοντας την εκτέλεση υπηρεσιών και δημιουργώντας ευκαιρίες για την αύξηση της παραγωγικότητας των υπαλλήλων.
Στις αναπτυσσόμενες οικονομίες, δισεκατομμύρια άνθρωποι μπορεί να αποκτήσουν πρόσβαση στο ίντερνετ.
2. Αυτοματοποίηση της εργασίας γνώσης
H πρόοδος στην τεχνητή νοημοσύνη και στη διασύνδεση φυσικού χρήστη (αναγνώριση φωνής) επιτρέπουν την αυτοματοποίηση πολλών εργασιών που μέχρι σήμερα θεωρούνταν απίθανο να εκτελέσουν μηχανές.
Για παράδειγμα, ορισμένοι υπολογιστές μπορούν να απαντήσουν σε ερωτήσεις που δεν είναι προκαθορισμένες (ερωτήσεις σε καθημερινή γλώσσα και όχι γραμμένες σαν κώδικας), οπότε πελάτες ή καταναλωτές ,χωρίς ειδική εκπαίδευση, μπορούν να λάβουν απαντήσεις από μόνοι τους.
Αυτό ανοίγει τον δρόμο για ριζικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο οργανώνεται και εκτελείται η εργασία γνώσης. Πολύπλοκα εργαλεία ανάλυσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να ενισχύσουν τις ικανότητες υψηλά καταρτισμένων υπαλλήλων.
Παράλληλα, καθώς αυξάνονται οι εργασίες που μπορούν να γίνουν από μηχανήματα, δεν αποκλείεται να αυτοματοποιηθούν πλήρως ορισμένα είδη εργασιών.
3. Το ίντερνετ των πραγμάτων
Στο ίντερνετ των πραγμάτων, αισθητήρες και ενεργοποιητές τοποθετούνται σε αντικείμενα (από βηματοδότες μέχρι αυτοκινητόδρομους), επιτρέποντας τη σύνδεσή τους σε δίκτυα. Τα δίκτυα αυτά παράγουν τεράστιες ποσότητες δεδομένων, τα οποία αναλύουν υπολογιστές.
Η τεχνολογία αυτή δίνει τη δυνατότητα σε επιχειρήσεις και δημόσιους οργανισμούς να διαχειρίζονται στοιχεία ενεργητικού, να βελτιώνουν την παραγωγή και να δημιουργούν νέα επιχειρηματικά μοντέλα.
Στα συν της χρήσης ότι βοηθά στην παρακολούθηση της κατάστασης των ασθενών με χρόνιες παθήσεις δίνοντας λύση σε μια από τις βασικές αιτίες για την αύξηση του κόστους υγειονομικής περίθαλψης.
4. Τεχνολογία cloud
Με την τεχνολογία cloud μπορεί να αποκτήσει κανείς πρόσβαση σε αρχεία, εφαρμογές και υπηρεσίες σε ένα δίκτυο ή στο ίντερνετ, με τη χρήση ελάχιστης ή καθόλου υπολογιστικής ισχύος.
Οι χρήστες των υπηρεσιών cloud έχουν πρόσβαση σε μεγαλύτερη υπολογιστική ισχύ χωρίς να χρειάζεται να επενδύσουν μεγάλα ποσά σε εξοπλισμό.
Η τεχνολογία επιτρέπει την εκρηκτική ανάπτυξη διαδικτυακών υπηρεσιών, από την απλή αναζήτηση ως τo online streaming και την αποθήκευση αρχείων και δεδομένων, μέχρι λειτουργίες που επιτρέπουν σε φορητές συσκευές να εκτελούν σύνθετες ενέργειες όπως το να αντιδρούν σε φωνητικές εντολές.
Το cloud έχει τη δυνατότητα να βελτιώσει την οικονομική απόδοση εταιρειών και κυβερνήσεων και να προσφέρει μεγαλύτερη ευελιξία. Τέλος, μπορεί να επιτρέψει την εμφάνιση νέων επιχειρηματικών μοντέλων, συμπεριλαμβανομένων όλων των «pay as you go» υπηρεσιών.
5. Εξελιγμένη ρομποτική
Τις τελευταίες δεκαετίες τα βιομηχανικά ρομπότ χρησιμοποιούνταν για την εκτέλεση δύσκολων, επικίνδυνων και «βρώμικων» εργασιών. Τα ρομπότ αυτά ήταν ακριβά, ογκώδη και δυσκίνητα, στερεωμένα στο πάτωμα και χωρισμένα από τους εργάτες με κάγκελα, για την αποφυγή ατυχημάτων.
Σήμερα, πιο εξελιγμένα ρομπότ έχουν πιο ανεπτυγμένες αισθήσεις, υψηλότερη ευφυϊα και ευελιξία, εξαιτίας των τεχνολογικών αλμάτων στη μηχανική όραση, στην τεχνητή ευφυϊα και στους αισθητήρες. Τα νέα ρομπότ είναι πιο μικρά και προσαρμόζονται πιο εύκολα στους χώρους εργασίας.
Οι εξελίξεις αυτές θα κάνουν πιο εύκολη την αντικατάσταση της ανθρώπινης εργασίας από ρομπότ σε διάφορες μεταποιητικές εργασίες και σε διάφορες υπηρεσίες, όπως η καθαριότητα και η συντήρηση. Η τεχνολογία αυτή μπορεί να οδηγήσει και σε νέους τύπους χειρουργικών ρομπότ και προσθετικών μελών, που μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους με προβλήματα κίνησης.
6. Αυτόνομα οχήματα
Σήμερα υπάρχει η δυνατότητα να κατασκευαστούν αυτοκίνητα, φορτηγά, αεροπλάνα και πλοία που να είναι τελείως αυτόνομα. Από τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη ως τα αυτοκίνητα της Google, οι τεχνολογίες της τεχνητής νοημοσύνης, των αισθητήρων, και της μηχανικής όρασης που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή αυτών των μηχανών, βελτιώνονται διαρκώς.
Τα επόμενα δέκα χρόνια, τα αυτόνομα οχήματα ενδέχεται να προκαλέσουν επανάσταση στις μεταφορές. Η οδική ασφάλεια, η μειωμένη εκπομπή ρύπων και η αύξηση του ελεύθερου χρόνου και εργασίας (για τους οδηγούς που δεν θα χρησιμοποιούν τα χέρια τους) είναι μερικά από τα πλεονεκτήματα που παρουσιάζουν.
Στο μεταξύ, εμπορικά, χαμηλού κόστους μη επανδρωμένα αεροσκάφη και ημιβυθιζόμενα σκάφη μπορούν να χρησιμοποιηθούν για διάφορες εφαρμογές.
7. Γονιδιωματική νέας γενιάς
Σήμερα ένα ανθρώπινο γονιδίωμα μπορεί να αποκρυπτογραφηθεί σε λίγες ώρες έναντι μερικών χιλιάδων δολαρίων, μια διαδικασία που χρειάστηκε 13 χρόνια και $2,7 δις. για να πραγματοποιηθεί (Ηuman Genome Project).
Με μεθόδους ταχύτατης ανάγνωσης των αλληλουχιών του DNA και με εξελιγμένες υπολογιστικές ικανότητες, οι επιστήμονες μπορούν να εξετάσουν με συστηματικό τρόπο πως οι γενετικές παραλλαγές οδηγούν σε ασθένειες και συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.
Συσκευές ανάγνωσης χαμηλού σχετικά κόστους μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε διαγνώσεις ρουτίνας, βελτιώνοντας την θεραπεία με την προσαρμογή της στα ειδικά χαρακτηριστικά του ασθενή. Το επόμενο βήμα είναι η συνθετική βιολογία, η δυνατότητα μετάλλαξης οργανισμών με το «γράψιμο» του DNA.
Οι εξελίξεις αυτές στην επιστήμη της γενετικής ενδέχεται να έχουν αξιοσημείωτο αντίκτυπο στην ιατρική, την γεωργία, καθώς και στην παραγωγή ουσιών υψηλής αξίας όπως τα βιοκαύσιμα.
8. Αποθήκευση ενέργειας
Στην τεχνολογία αποθήκευσης ενέργειας περιλαμβάνονται οι μπαταρίες και άλλα συστήματα που αποθηκεύουν ενέργεια για μελλοντική χρήση. Οι μπαταρίες ιόντων λιθίου και οι κυψέλες καυσίμου χρησιμοποιούνται ήδη σε μηχανές ηλεκτρικών και υβριδικών αυτοκινήτων, όπως και σε δισεκατομμύρια φορητές καταναλωτικές συσκευές.
Όσον αφορά στις μπαταρίες ιόντων λιθίου, η απόδοση αυξάνεται συνεχώς ενώ το κόστος μειώνεται, με το κόστος ανά μονάδα αποθήκευσης να υποχωρεί δραματικά τα τελευταία χρόνια.
Την επόμενη δεκαετία, η εξέλιξη στην τεχνολογία αποθήκευσης, μπορεί να καταστήσει τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα ανταγωνιστικά των βενζινοκίνητων.
Στην παραγωγή ενέργειας, τα εξελιγμένα συστήματα αποθήκευσης μπορούν να βοηθήσουν να εξαπλωθεί η ηλιακή και αιολική ενέργεια, να προσφέρουν καλύτερη διαχείριση στις ώρες αιχμής και να μειώσουν το κόστος, επιτρέποντας στις εταιρείες κοινής ωφέλειας να αναβάλλουν την επέκταση των υποδομών τους.
Στις αναπτυσσόμενες οικονομίες, οι μπαταρίες και τα ηλιακά συστήματα έχουν τη δυνατότητα να φέρουν αξιόπιστες μορφές ενέργειας σε μέρη που δεν είχαν φτάσει ποτέ στο παρελθόν.
9. 3-D εκτύπωση
Μέχρι σήμερα η τρισδιάστατη εκτύπωση έχει χρησιμοποιηθεί από βιομηχανικούς σχεδιαστές και χομπίστες. Ωστόσο, οι μηχανές προσθετικής παρασκευής βελτιώνονται, το εύρος των υλικών μεγαλώνει και οι τιμές υποχωρούν ταχύτατα, φέρνοντας την τρισδιάστατη εκτύπωση σε ένα σημείο που μπορεί να βρει μεγάλη απήχηση στους καταναλωτές και σε διάφορους τομείς.
Με την τρισδιάστατη εκτύπωση, μια ιδέα μπορεί να περάσει κατευθείαν από ένα σχέδιο σε ένα ολοκληρωμένο κομμάτι ή προϊόν, παρακάμπτοντας πολλά ενδιάμεσα στάδια.
Το πιο σημαντικό είναι ότι η τρισδιάστατη εκτύπωση επιτρέπει την άμεση παραγωγή ενός προϊόντος, ενώ δύναται να μειώσει την ποσότητα των υλικών που χρησιμοποιούνται και να επιτρέψει την παρασκευή προϊόντων που είναι αδύνατο να κατασκευαστούν με τις παραδοσιακές τεχνικές.
Επιστήμονες έχουν «βιοεκτυπώσει» ανθρώπινα όργανα, χρησιμοποιώντας ως πρώτη ύλη βλαστοκύτταρα.
10. Προηγμένα υλικά
Τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει τρόπους για την παραγωγή υλικών με εκπληκτικές ιδιότητες, όπως έξυπνα υλικά που καθαρίζονται ή επιδιορθώνονται μόνα τους: Μέταλλα μνήμης που επιστρέφουν στο αρχικό τους σχήμα, πιεζοηλεκτρικά κεραμικά και κρύσταλλα που μετατρέπουν την πίεση σε ενέργεια και νανοϋλικά.
Τα νανοϋλικά ειδικότερα, ξεχωρίζουν όσον αφορά τον μεγάλο βαθμό εξέλιξης, το ευρύ πεδίο εφαρμογής και το μεγάλο αντίκτυπο που ενδέχεται να έχουν μακροπρόθεσμα στην οικονομία.
Στη νανοκλίμακα, συνηθισμένες ουσίες αποκτούν νέες ιδιότητες – μεγαλύτερη δραστικότητα, εκπληκτική αντοχή στο βάρος και ασυνήθιστες ηλεκτρικές ιδιότητες – οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν σε νέους τύπους φαρμάκων και κατασκευαστικά υλικά.
Για παράδειγμα το γραφένιο και οι νανοσωλήνες μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε υπερ-μπαταρίες και ηλιακά πάνελ. Εν τω μεταξύ, φαρμακευτικές πραγματοποιούν ήδη έρευνες με νανοϋλικά σε στοχευμένες θεραπείες για ασθένειες όπως ο καρκίνος.
11. Εξελιγμένες τεχνικές εξόρυξης πετρελαίου και αερίου
Η δυνατότητα εξόρυξης των λεγόμενων μη συμβατικών αποθεμάτων από πετρώματα σχιστόλιθου είναι μια τεχνολογική επανάσταση που προετοιμαζόταν εδώ και τέσσερεις δεκαετίες.
Ο συνδυασμός της οριζόντιας εξόρυξης και της υδρορωγμάτωσης επέτρεψε την πρόσβαση σε αποθέματα πετρελαίου και αερίου που δεν ήταν προσβάσιμα με τις καθιερωμένες μεθόδους. Με νέες βελτιώσεις, η τεχνολογία αυτή μπορεί να αυξήσει την προσφορά ορυκτών καυσίμων για αρκετές δεκαετίες και να προσφέρει τρομερά οφέλη για ενεργοβόρες βιομηχανίες.
Στο τέλος η βελτίωση της τεχνολογίας για την εξόρυξη πετρελαίου και αερίου μπορεί να απελευθερώσει νέους τύπους αποθεμάτων, όπως το μεθάνιο από κλίνες άνθρακα και τους υδρίτες μεθανίου.
12. Aνανεώσιμη ενέργεια
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όπως η ηλιακή, η αιολική και η υδρο-ηλεκτρική δημιουργούν υποσχέσεις για μια αστείρευτα αποθέματα χωρίς αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Η τεχνολογία στα φωτοβολταϊκά στοιχεία εξελίσσεται ταχύτατα. Τις δύο τελευταίες δεκαετίες, το κόστος της ενέργειας που παράγεται από φωτοβολταϊκά έχει υποχωρήσει κατά 90%.
Εν τω μεταξύ, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όπως η αιολική και η ηλιακή χρησιμοποιούνται μαζικά σε ανεπτυγμένες οικονομίες όπως οι ΗΠΑ και η Ευρ. Ένωση. Επιπλέον, η Κίνα και η Ινδία καταστρώνουν δυναμικά σχέδια για τη χρήση ηλιακής και αιολικής ενέργειας, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερη ανάπτυξη και περιορισμό των ανησυχιών για μόλυνση.
