Του Στέφανου Σταμέλλου / Περιβάλλον, βιωσιμότητα και αυτοδιοίκηση

Σε πέντε ημέρες φτάνουμε στο τέλος του 2019 και ολοκληρώνεται ένας χρόνος πλημμυρισμένος από πολιτικά γεγονότα και ποικίλες πολιτικές εξελίξεις. Στη χώρα μας ο χρόνος σημαδεύτηκε από τις τέσσερις εκλογικές αναμετρήσεις -δημοτικές, περιφερειακές, ευρωεκλογές και εθνικές- με αποκορύφωμα την κυβερνητική αλλαγή. Ο ερχομός του νέου έτους είναι μια αφορμή για να επισημάνουμε ορισμένα ζητήματα κάτω από το πρίσμα της οικολογικής οπτικής και της βιωσιμότητας.

-Advertisement-

Κάνοντας μια αποτίμηση έχω την πεποίθηση ότι οι ανησυχίες για τα αποτελέσματα και τις απειλούμενες επιπτώσεις της Κλιματικής Αλλαγής είναι περισσότερο στο θεωρητικό επίπεδο. Η δε οικολογική αρχή «σκέψου παγκόσμια, δράσε τοπικά» φαίνεται ότι αγγίζει μόνο τις τοπικές οικολογικές κινήσεις και πρωτοβουλίες πολιτών∙ τους θεσμικούς φορείς και τις λειτουργίες τους αγγίζει από ελάχιστα έως καθόλου. Αν κάνω λάθος, ας με διαψεύσουν κάποιοι.

Τα λέω αυτά γιατί δεν έχουμε δει ουσιαστικές πολιτικές στην κατεύθυνση της βιωσιμότητας από τους αρμόδιους κυβερνητικούς φορείς -παρά τα μεγάλα λόγια- σε βασικούς τομείς, όπως στην ενέργεια, στην προστασία των οικοσυστημάτων και των δασών, στην προστασία του υδάτινου πλούτου, τη διαχείριση των ρεμάτων και των λεκανών απορροής, στην ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων και την ανακύκλωση. Αν επεκταθούμε:

– στο τεράστιο ζήτημα έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων στη Μεσόγειο, στη Δυτική Ελλάδα και την Ήπειρο, με το ποικίλο περιεχόμενο,

– στη μεθόδευση για αντικατάσταση των λιγνιτικών μονάδων με εργοστάσια φυσικού αερίου εγκλωβίζοντας τη χώρα σε ένα αχρείαστα ακριβό μονοπάτι εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα, με τα κριτήρια αυτά της «αγοράς»,

– στον τρόπο που αντιλαμβάνονται οι ιθύνοντες τη βελτίωση του ενεργειακού μίγματος με τα αιολικά στις κορυφές των βουνών,

– στις φαραωνικές τουριστικές επενδύσεις και στην εξάντληση των ορίων της φέρουσας ικανότητας πολλών περιοχών,

θα έλεγε κανείς ότι συμβαίνει το αντίθετο. Πόσο μάλλον που όλα αυτά έχουν αφεθεί στην καλή θέληση της αγοράς και του «επιχειρείν» στα πλαίσια του νεοφιλελευθερισμού, και με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Αυτά σε γενικό επίπεδο χώρας.

Στη Λαμία και σε τοπικό επίπεδο τα αντίστοιχα περιβαλλοντικά/οικολογικά ζητήματα παρουσιάζουν πολλαπλές διαστάσεις:

– Οι σπατάλες στην ενέργεια και στο νερό δεν φαίνεται να ανησυχούν κανέναν.

– Τα πενιχρά αποτελέσματα στην ανακύκλωση και στην ολοκληρωμένη διαχείριση των αποβλήτων δεν προβληματίζουν∙ αντίθετα, αντί για προτεραιότητα στη Διαλογή στην Πηγή με 5+1 κάδους, Πράσινα Σημεία, Δημοτικό Κέντρο Διαλογής και Μονάδα Κομποστοποίησης, προωθείται με μεθόδευση και κατά προτεραιότητα η κατασκευή Μονάδας Επεξεργασίας Αποβλήτων -με ΣΔΙΤ, όπως διατείνεται η κυβέρνηση-  με προοπτική την καύση, και με την πλήρη ιδιωτικοποίηση της όλης διαχείρισης.

– Τα κάθε λογής οικοδομικά μπάζα και πλαστικά απόβλητα στον περιαστικό χώρο, στους παραδρόμους και στα ρέματα έχουν γίνει πλέον εικόνες αποδεκτές και οδηγούνται με τον έναν ή τον άλλο τρόπο στο Μαλιακό και στη θάλασσα, χωρίς καμιά προσπάθεια για λειτουργία Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ).

– Ο Ξηριάς, ο χείμαρρος ανατολικά της πόλης, παραμένει ο φτωχός συγγενής μέχρι να μας δείξει τη δύναμη και την ορμή του.

– Ο Σπερχειός διαχειρίζεται ως αγωγός νερού, μια μόνιμη απειλή και τίποτα άλλο. Τα ρέματα όμως είναι οικότοποι, οικοσυστήματα και κύριος παράγοντας ανάσχεσης και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, και όχι οχετοί και αγωγοί ομβρίων.

– Η υποβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος, με τη συνεχή τσιμεντοποίηση και τις υψηλές θερμοκρασίες τους θερινούς μήνες, είναι διαρκής και σταθερή.

– Η κατάσταση των ρεμάτων γύρω από την πόλη, το πράσινο, η κακοποίηση των δέντρων και η κακοδιαχείριση των ελάχιστων ελεύθερων χώρων, δεν μπορούν να κρυφτούν πίσω από τις γλάστρες με τα κυκλάμινα στα παρτέρια.

Ανησυχούμε, γιατί δεν βλέπουμε να υπάρχει πολιτική βούληση με συγκεκριμένο πρόγραμμα και χρονοδιάγραμμα για τα ζητήματα αυτά, τα οποία θεωρούμε ως επείγοντα και σημαντικά. Αντίθετα βλέπουμε να διαιωνίζονται πρακτικές του παρελθόντος, με τον Προϋπολογισμό και το Τεχνικό Πρόγραμμα του Δήμου να είναι αντίγραφα των τελευταίων τουλάχιστον δέκα χρόνων. Τίποτα πέρα από  αποσπασματικές παρεμβάσεις χωρίς κανένα ιδιαίτερο στόχο. Καμιά ουσιαστική παρέμβαση στα θέματα της βιώσιμης μετακίνησης, στη βελτίωση του ενεργειακού αποτυπώματος, το νερό, το πράσινο, την επιστροφή της φύσης στην πόλη.

Η νέα δημοτική αρχή δε φαίνεται να αντιλαμβάνεται τις απαιτήσεις των καιρών. Τη βοηθάει η περιορισμένη αντίδραση της Κοινωνίας των Πολιτών και η απουσία ουσιαστικής αντιπολίτευσης. Συνεχίζεται ο δημαρχοκεντρισμός και ο προσωποπαγής χαρακτήρας λειτουργίας της διοίκησης, που από τις πρώτες μέρες της νέας δημοτικής αρχής «χτυπάει κόκκινο», με τους δημότες στο περιθώριο. Ελπίζω αυτό να μην το αντιλαμβάνομαι μόνο εγώ…

Ο ανταγωνισμός και ο πόλεμος των συμφερόντων ενάντια στη βιωσιμότητα υπάρχει, και το ξέρουμε. Το ζήτημα είναι να παρέμβουμε και να απαιτήσουμε ως κοινωνία, να συζητήσουμε για πολιτικές, για προγράμματα και στόχους και να εμποδίσουμε τον κατήφορο. Να συζητήσουμε για τη δυνατότητα παραγωγικής ανασυγκρότησης της τοπικής οικονομίας, με διαφάνεια και έλεγχο, με τη συμμετοχή των φορέων και των δημοτών, με τόνωση της κοινωνικής αλληλεγγύης και με σεβασμό στο περιβάλλον. Για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στις μεγάλες απαιτήσεις της εποχής για βιωσιμότητα και στις προκλήσεις του μέλλοντος.

Λαμία, Δεκέμβρης 2019