Πριν ένα χρόνο βιαζόμασταν να πανηγυρίσουμε την έλευση της νέας δεκαετίας. Σπουδή που αποδείχθηκε πολλαπλώς άκαιρη και εσφαλμένη. Πρώτον, διότι με την έλευση του 2020 δεν αλλάζαμε δεκαετία, καθόσον ως γνωστόν δεν υπήρξε «έτος 0» στην ανθρώπινη ιστορία. Δεύτερον, διότι το 2020 αποδείχθηκε μια χρονιά που οι περισσότεροι θα θέλαμε να είχαμε αποφύγει αλλά σίγουρα όλοι θα θυμόμαστε με μελαγχολία.
Ειδικά για τη χώρα μας, η πανδημική κρίση που προκλήθηκε από τον κορωνοϊό αποτέλεσε το «κερασάκι στην τούρτα» μιας καταστροφικής δεκαετίας. Η οικονομική κρίση συζεύχτηκε άγαρμπα με την υγειονομική κρίση και το αποτέλεσμα είναι απογοητευτικό. Μετά από δέκα συναπτά έτη μνημονιακών περιοριστικών πολιτικών, στον τομέα του δημόσιου χρέους είμαστε σε χειρότερη θέση από το ξεκίνημα της περασμένης δεκαετίας. Το ίδιο θα αποτυπωθεί σύντομα και στο εθνικό βιοτικό επίπεδο. Η μόνη παρηγοριά μας είναι ότι στη νέα κυκλωνική καταιγίδα δεν είμαστε μόνοι. Παρόμοια προβλήματα – προφανώς από καλύτερη θέση – καλούνται να αντιμετωπίσουν και τα πιο αναπτυγμένα κράτη του κόσμου.
Υπάρχει, όμως, κάτι που μπορεί να μας κάνει να αισιοδοξούμε στο λυκαυγές της νέας δεκαετίας; Προφανώς. Και δεν αναφερόμαστε μόνον στον εμβολιασμό του γενικού πληθυσμού και την επίτευξη ανοσίας που σε κάθε περίπτωση θα χρειαστεί αρκετούς μήνες για να επιτευχθεί.
Πρώτα πρώτα, σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, η αποχώρηση του «κακομαθημένου μέλους» της (Brexit) σε συνδυασμό με την υιοθέτηση μέτρων εμβάθυνσης του ευρωενωσιακού οικοδομήματος (λχ μηχανισμοί αμοιβαιοποίησης του δημόσιου χρέους) προμηνύουν επιτάχυνση του βηματισμού στην υλοποίηση του ευρωπαϊκού οράματος μετά από στασιμότητα πολλών ετών. Ήδη το περασμένο καλοκαίρι αποφασίστηκε η δημιουργία και η χρηματοδότηση ενός Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης μέσω ομολογιακών δανείων (ευρωπαϊκό ομόλογο) με την εγγύηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Προϋπολογισμού της. Επιπροσθέτως, αποφασίστηκε ότι το ανωτέρω Ταμείο θα το διαχειρίζεται τόσο ως προς τη χρηματοδότησή του όσο και ως προς την κατανομή των πόρων του η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και όχι κάποιο διακρατικό όργανο (εξελίξεις που αποκλείεται να είχαν επισυμβεί εάν δεν υπήρχε η πανδημική κρίση του κορωνοϊού ή εάν παρέμενε στην ΕΕ η Μεγάλη Βρετανία).
Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του εγχειρήματος αναμένεται να διατεθούν τα επόμενα έτη – και μάλιστα με εμπροσθοβαρείς καταβολές τη διετία 2021 – 2022 – περίπου 750 δις ευρώ. Ποσά που είναι ικανά να αλλάξουν το status των ευρωπαϊκών χωρών στον παγκόσμιο ανταγωνισμό αρκεί να διασφαλιστεί και η δημοσιονομική σταθερότητα στο μέλλον (κάτι που θα αποτελέσει εξίσωση για δυνατούς λύτες). Ζητούμενο παραμένει σημαντικό μέρος αυτών των χρημάτων να φθάσουν στην πραγματική οικονομία. Στον τομέα αυτόν, η χώρα μας παραμένει ουραγός, με σαφέστατη ευθύνη των τραπεζών (που δεν επιτελούν επαρκώς το διαμεσολαβητικό τους ρόλο στην οικονομία) και των πολιτικών μας που αδυνατούν να τις ελέγξουν και να επιβάλουν τους «κανόνες του παιχνιδιού».
Περαιτέρω, ειδικά για τη χώρα μας, η έλευση της νέας δεκαετίας δίνει αρκετές αφορμές για μεγαλύτερη αισιοδοξία. Πιστεύουμε περισσότερο στις δυνάμεις και στις δυνατότητες μας. Μετά από πολλά χρόνια δεν είμαστε το «μαύρο πρόβατο» της Ευρώπης. Αντιμετωπίσαμε με επιτυχία τόσο την εργαλειοποίηση του προσφυγικού προβλήματος από την Τουρκία όσο και την πανδημία του κορωνοϊού. Ειδικά για τη δεύτερη, εάν δεν είχε εφησυχάσει η πολιτική ηγεσία το περασμένο φθινόπωρο και είχαν ληφθεί πιο έγκαιρα μέτρα θα είχαν σωθεί δεκάδες συνάνθρωποι μας. Ακόμη και έτσι, όμως, είμαστε σε καλύτερη θέση από πολλά «αναπτυγμένα» και «ανθρωποκεντρικά» κράτη. Μια απλή σύγκριση με το «σουηδικό μοντέλο» διαχείρισης της κρίσης μας δίνει καταφανείς απαντήσεις.
Η νέα δεκαετία μας βρίσκει να επιζητούμε ένα ισχυρό Εθνικό Σύστημα Υγείας. Να ευγνωμονούμε τους συνανθρώπους μας στον υγειονομικό τομέα που επέδειξαν αυταπάρνηση – μετρώντας σημαντικές απώλειες ζωών – και να μην αναμηρυκάζουμε παρωχημένα ψευτοδιλήμματα περί δημόσιας ή ιδιωτικής υγείας. Προφανώς, στη δεύτερη θα πρέπει να δοθεί η δυνατότητα να αναπτυχθεί σε ένα περιβάλλον υγειούς ανταγωνισμού αλλά δουλειά του κράτους παραμένει η ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας. Και ο στόχος δεν μπορεί να είναι να προσπαθούμε να φτάσουμε το μέσο όρο των ευρωπαϊκών χωρών σε αριθμό ΜΕΘ αλλά να ξεπεράσουμε τον αντίστοιχο της ευρωζώνης (και όχι μόνον της ΕΕ) σε όλους τους ποιοτικούς δείκτες υγείας.
Περαιτέρω, ο ψηφιακός μετασχηματισμός είναι το στοίχημα της «μεταπανδημικής εποχής». Λόγω των έκτακτων συνθηκών που αντιμετωπίσαμε, η ελληνική γραφειοκρατία (ο σύγχρονος Λεβιάθαν) αναγκάστηκε να προβεί σε σημαντικές «παραχωρήσεις». Ο σφραγιδοκράτωρ υπάλληλος είναι πλέον περιττός, «ανακαλύψαμε» τις ψηφιακές υπογραφές, τις ηλεκτρονικές πιστοποιήσεις κλπ. Αναμένεται να γίνουν ακόμη περισσότερα. Οι νέες τεχνολογίες μπορούν να κάνουν το κράτος ακόμη πιο φιλικό προς τον πολίτη και, κυρίως, να σταματήσουμε να χάνουμε άπειρες ανθρωποώρες στην αναζήτηση του αυτονόητου.
Τέλος, αυτή η δεκαετία μπορεί να αποδειχθεί πραγματικά «πράσινη» για τη χώρα. Σύμφωνα με τους όρους χρηματοδότησης του Ταμείου Ανάκαμψης περίπου το 37% των διαθέσιμων πόρων θα διατεθεί για ενίσχυση της «πράσινης οικονομίας». Η απολιγνιτοποίηση της παραγωγής ενέργειας, η διασύνδεση της Κρήτης και των νησιών του Αιγαίου με τις μονάδες παραγωγής ενέργειας της ενδοχώρας, η προώθηση επενδύσεων σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η ενίσχυση της ηλεκτροκίνησης στο τομέα της αυτοκίνησης, προγράμματα αναδασώσεων σε υποβαθμισμένες περιοχές της χώρας, η θωράκιση με έργα αντιπλημμυρικής προστασίας κλπ είναι έργα που αναμένεται όχι μόνον να βελτιώσουν την καθημερινότητα των πολιτών αλλά να συμβάλλουν και στην ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας.
Μια νέα δεκαετία μόλις ξεκίνησε. Μας έφερε ως δώρα προκλήσεις, πιθανές λύσεις και ανατροπές. Σίγουρα, όμως, έκλεισε ερμητικά την πόρτα σε μια δεκαετία που θα θέλαμε να μην είχαμε ζήσει ποτέ. Άλλωστε, φέτος ως έθνος γιορτάζουμε. Συμπληρώνουμε 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση (άλλως από τον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας μας). Χρόνια μας πολλά! Καλή χρονιά και ακόμη καλύτερη δεκαετία!
