Κίμων Λάσκαρις. Αρχιτέκτων και άνθρωπος του θεάτρου. Γεννήθηκε στη Λαμία το 1905 και δυστυχώς δεν αναγνωρίστηκε ποτέ για το έργο του από την πόλη που τον γέννησε. Είχε χαρακτηριστεί στην εποχή του ως ο αρχιτέκτων του… 2070. Πολυτάλαντος και τολμηρός με γνώση και ανοιχτό μυαλό, τόσο που ήθελε να βάλει στον Ιλισό θαλασσινό νερό ως το Στάδιο. Μεταξύ των έργων του που έγραψαν ιστορία, το Δημοτικό Θέατρο Λαμίας, το 9ο δημοτικό σχολείο της πόλης μας και τα προσφυγικά της Λεωφόρου Αλεξάνδρας στην Αθήνα…
Τα προσφυγικά, είναι και το σημείο του Λαμιώτη αρχιτέκτονα με τον πρωθυπουργό αφού ο Αλέξης Τσίπρας ως φοιτητής του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου το 2001 “αναμόρφωσε” την περιοχή μέσα από την πτυχιακή του εργασία.
Η εργασία ξεκινά με εισαγωγή στην περιοχή μελέτης αναφερόμενη σε στοιχεία για την περιοχή. Ο Αλέξης Τσίπρας αναφέρει χαρακτηριστικά πως «η περιοχή των Αμπελοκήπων, παρά το γεγονός ότι έχει ήδη υπερκεμεταλευθεί, συνεχίζει να αποτελεί “φιλέτο” για τις μεγάλες εργολαβικές εταιρείες που εποφθαλμιούν σε αυτήν την περιοχή, την ανάπτυξη των κερδοσκοπικών τους επιδιώξεων. Έτσι, ακόμη και οι τελευταίοι εναπομείναντες ελεύθεροι χώροι, που οι κάτοικοι προσδοκούν τη μετατροπή τους σε χώρους πρασίνου, κινδυνεύουν σήμερα να τσιμεντοποιηθούν», κάνοντας ξεκάθαρο το ιδεολογικό του υπόβαθρο στην προσέγγιση της μελέτης.
Στην εργασία του, ο μεταπτυχιακός φοιτητής Αλέξης Τσίπρας δεν ξεχνά να αναφερθεί και στην αρχιτεκτονική ποιότητα των προσφυγικών κατοικιών, τους αρχιτεκτονικούς λόγους δηλαδή που κάνουν τις προσφυγικές κατοικίες σημαντικές μέχρι και σήμερα:
«Το 1935 ο Αρχιτέκτονας κ. Λάσκαρης και ο πολιτικός μηχανικός Δ. Κυριακός, σημαντικοί και επώνυμοι μηχανικοί της εποχής, σχεδίασαν και κατασκεύασαν οκτώ τριώροφες πολυκατοικίες με 228 διαμερίσματα, σύμφωνα με τις αρχές του μοντέρνου κινήματος και συγκεκριμένα του Μπαουχάους, στο πλαίσιο ενός προγράμματος “εκκαθάρισης τρωγλών” προκειμένου να στεγαστούν πρόσφυγες του ’22. Πρόκειται για τα γνωστά “Προσφυγικά της Λ. Αλεξάνδρας”. Ένα οικιστικό συγκρότημα φορτωμένο με ιστορικές μνήμες αλλά και αξιοσήμαντη αρχιτεκτονική αξία που, όμως, εξαιτίας της υποβάθμισης του δεν είναι εκ πρώτης όψεως διακριτή».
Ποιος ήταν ο Κϊμων Λάσκαρις; (Γράφει ο Παναγιώτης Μήλας)
Στη βασική φωτογραφία (η οποία ανήκει στην κυρία Ειρήνη Αγγελοπούλου – Πρασσά), ο Κίμωνας Λάσκαρις είναι ο τέταρτος από αριστερά με το χέρι στην τσέπη, ξεκούμπωτο το σακάκι και γραβάτα, το 1932 στον …εξοχικό Παράδεισο Αμαρουσίου, στο ρίξιμο της πλάκας του ισογείου του σπιτιού της οικογένειας του κυρίου Πρασσά, ο οποίος είναι πρώτος από αριστερά, με κοστούμι, καπέλο και γραβάτα.
Τα Προσφυγικά της Λεωφόρου Αλεξάνδρας.
Διαμερίσματα που λειτούργησαν με τη λογική της μικρής γειτονιάς και παρείχαν στους κατοίκους όλες τις ανέσεις, αν και οι διαστάσεις τους δεν ήταν μεγάλες. Σίγουρα όμως ήταν πιο ανθρώπινα από εκείνα που ήρθαν στις δεκαετίες ’60 και ’70, εποχή που η αντιπαροχή διέλυσε τα πάντα με τις υπογραφές των τότε αναμορφωτών και σωτήρων.
Τα «Προσφυγικά» είχαν και ελεύθερους χώρους, είχαν και χώρους για πράσινο, είχαν και λειτουργικότητα. Το αρχιτεκτονικό τους στυλ είναι αυτό του Bauhaus. Το κάθε διαμέρισμα έχει έκταση 55 τετραγωνικά μέτρα. Διαθέτουν κεντρικό κλιμακοστάσιο, είναι διαμπερή με φυσικό φωτισμό καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, διασφαλίζοντας φυσική θερμομόνωση και ηχομόνωση. Πάνω από κάθε πολυκατοικία υπάρχει ταράτσα και για κάθε τρία διαμερίσματα χώρος πλυσταριού. Η θέρμανση εξασφαλιζόταν με σόμπες, η καμινάδα των οποίων κατέληγε στην ταράτσα.
Τα σπίτια αυτά είχαν κι έχουν ψυχή, γι’ αυτό είχαν κι έχουν αντιπάλους. Εκείνους που αρέσκονται στα άψυχα κτήρια. Από τότε προσπαθούσαν να απαξιώσουν το συγκεκριμένο έργο των αρχιτεκτόνων Λάσκαρι και Κυριακού και σε δημοσιεύματα της εποχής δεν ανέφεραν τα ονόματά τους αλλά τα ονόματα των εργοληπτών και εργολάβων μηχανικών, πράγμα που είχε προκαλέσει την έγγραφη οργή του Λάσκαρι.
Τα «Προσφυγικά» του δέχθηκαν νέα επίθεση στην περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας του 2004, όταν κάποιοι κενοί, στενοί και στεγνοί εγκέφαλοι αποφάσισαν να γκρεμίσουν το συγκρότημα και να το κάνουν χώρο πρασίνου ώστε οι ξένοι επισκέπτες της πόλης να μην αντικρίσουν τα ασεβώς παραμελημένα κτήρια έτσι όπως τα είχε καταντήσει η Κτηματική Εταιρεία από το 2001 που τα αγόρασε. Με εκστρατεία που ξεκίνησαν σύλλογοι προσφύγων με τη συμπαράσταση της δημοσιογράφου Ελένης Μπίστικα, τα «Προσφυγικά» ευτυχώς σώθηκαν από την… εκσυγχρονιστική μπουλντόζα.
Αν ζούσε ο Κίμων Λάσκαρις ασφαλώς θα έκανε την προσπάθεια να ζωντανέψει και πάλι τα Προσφυγικά του, που σήμερα «ζουν» μέσα στην εγκατάλειψη από το 2001, λόγω της πώλησής τους στην Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου. Σίγουρα θα ήθελε να τα δει, για παράδειγμα, να μεταβάλλονται σε γειτονιά των δικηγόρων μιας και βρίσκονται δίπλα από το Δικαστικό Μέγαρο της Αθήνας και μια ανάσα από την Ευελπίδων…
Αυτοπροσωπογραφία του Κίμωνα Λάσκαρι (1971).
Είχα την τύχη να γνωρίσω τον Κίμωνα Λάσκαρι και να κάνω μαζί του μία από τις πρώτες μου συνεντεύξεις. Είχα την ατυχία όμως η συνέντευξη αυτή να μη δημοσιευθεί… Ήταν έξω από τις προδιαγραφές ενός εβδομαδιαίου περιοδικού ποικίλης ύλης που είχε διευθυντή το δημοσιογράφο και θεατρικό συγγραφέα Νίκο Καμπάνη.
Είχαμε συναντηθεί στο λιτό γραφείο του στη γωνία των οδών Ακαδημίας και Ομήρου. Σήμερα βρήκα τα κιτρινισμένα χειρόγραφα. Με έκπληξη τα ξαναδιάβασα και ανακάλυψα τώρα τον άνθρωπο που οραματιζόταν την Αθήνα του… 2070. Ήταν προφητικός και διορατικός. Ο Λάσκαρις ήταν ο αρχιτέκτονας που έδειξε την αγάπη του για τον άνθρωπο και για την Αθήνα με το έργο του. Σε εκείνη μας τη συνάντηση μού είχε πει:
– Δεν «κάρφωσα» όγκους τσιμέντου στις πλαγιές λόφων του λεκανοπεδίου, ούτε έστησα το «εγώ» μου για να κρύψω αρχαία μνημεία.
Πέρασαν χρόνια για να δω και να καταλάβω τι εννοούσε… Σήμερα κάποιος που ρίχνει μια ματιά στην πρωτεύουσα το καταλαβαίνει.
Ο Λάσκαρις ήταν πραγματικός λάτρης του πρασίνου και των ανοιχτών οριζόντων. Χαρακτηριστικό δείγμα της δουλειάς του -για την οποία και βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών το 1977- είναι το Πνευματικό Κέντρο της Αθήνας, στην οδό Ακαδημίας, όπως επίσης και η διαμόρφωση του χώρου του Βυζαντινού Μουσείου Αθηνών.
Αρχές δεκαετίας του 1960. Ο Ιλισός, ανοιχτός ακόμη τότε και η Λεωφόρος Καλλιρόης, με άνοδο – κάθοδο και στις δύο πλευρές του δρόμου.
Όμως το πιο σημαντικό έργο του, που δυστυχώς έμεινε στα χαρτιά, αποτυπώθηκε μόνο στο περιοδικό «Ιλισός» που εξέδιδε στη δεκαετία του ’50. Ήταν η αξιοποίηση του ομώνυμου αρχαίου ποταμού, που ξεκινούσε από την περιοχή του γυμναστηρίου του Εθνικού στο Μετς και έφθανε μέχρι τις Τζιτζιφιές.
Σκέφτηκε να το μεταβάλει σε ποτάμι με θαλασσινό νερό, να φθάνει ως τον λόφο του Αρδηττού, πρίν από το Παναθηναϊκό Στάδιο και να διαμορφώσει τις όχθες του σε άπλετους χώρους πρασίνου και αναψυχής.
Για το λόγο αυτό με επιθετική διάθεση αρθρογραφούσε -και μέσα από το περιοδικό «Τεχνικά Χρονικά»- κατά εκείνων που επεδίωκαν και τελικά κατάφεραν την κάλυψη του Ιλισού. Η πρώτη του δημοσίευση έγινε στα Τεχνικά Χρονικά 171/1939, 76 με τίτλο «Η κάλυψης του Ιλισού ως κυκλοφοριακή αρτηρία και ως ειδυλλιακή λεωφόρος της πόλεως των Αθηνών» ενώ τα ίδια και επαυξημένα επανέλαβε με τίτλο «Ιλισσός», Τεχνικά Χρονικά 308/ 1950, 71-80.
– Η πρωτεύουσα θα αλλάξει και όψη και κλίμα. Η πρότασή μου όμως δεν συμβαδίζει με αυτούς που επιθυμούν την τσιμεντοποίηση της Αθήνας…
Αυτό μου είχε πει και είχε συνεχίσει:
– Για τον ίδιο λόγο κρατάω στο συρτάρι μου και την ιδέα να κάνω «πράσινη» λεωφόρο την Πανεπιστημίου. Ένα καταπράσινο πάρκο περιπάτου, που θα αρχίζει από την Πλατεία Συντάγματος, θα φθάνει στην Πλατεία Ομονοίας και δια της οδόυ Αγίου Κωνσταντίνου, μπροστά από το Εθνικό Θέατρο, θα καταλήγει στην Πλατεία Καραϊσκάκη. Μου είχε δείξει αυτά τα σχέδια που τα είχε φτιάξει στα μέσα της δεκαετίας του ’50. Για να μην υπάρχει η όποια παρεξήγηση για το πώς ένας κορυφαίος αρχιτέκτονας αποκάλυπτε τις μύχιες σκέψεις του και τα σχέδιά του σε ένα μαθητευόμενο δημοσιογράφο, να πω ότι αυτό συνέβη μόνο εξαιτίας μιας μακράς οικογενειακής φιλίας…
Το περίφημο Τουριστικό Περίπτερο “Ξενία” της Επιδαύρου. Έργο των αρχιτεκτόνων Άρη Κωνσταντινίδη και Κίμωνα Λάσκαρι. Ο σεβασμός στο πράσινο σε όλο του το μεγαλείο.
Εδώ να υπενθυμίσω ότι την αγάπη του στο πράσινο ο Λάσκαρις την έδειξε -μαζί με τον Άρη Κωνσταντινίδη- και όταν έφτιαξαν το Ξενία της Αρχαίας Επιδαύρου (1954) μέσα στον πευκώνα χωρίς να κόψουν κλαράκι πεύκου…
Ο Κίμων Λάσκαρις πήρε μέρος στο πρόγραμμα σχολικών κτηρίων. Έργα του είναι τα Δημοτικά Σχολεία Λαμίας, Ζωγράφου, Καλαμακίου, καθώς και το Γυμνάσιο Ζωγράφου.
Πήρε μέρος, το 1928, στο διαγωνισμό για την κατασκευή του κεντρικού καταστήματος της Τραπέζης της Ελλάδος (στην Πανεπιστημίου) και τον κέρδισει σε συνεργασία με τον Δημήτρη Τριποδάκη.
Ο ζωγράφος – αγιογράφος Φώτης Κόντογλου το 1932 του ανέθεσε να φτιάξει το σπίτι του στην περιοχή Κυπριάδου, ενώ στη δεκαετία του ’50 ανέλαβε την ανακαίνιση του Μητροπολιτικού Ναού Αθηνών.
Ο Κίμων Λάσκαρις (Λαμία 1905 – Αθήνα 1978) μελέτησε και κατασκεύασε πολλά έργα. Προσέφερε δε τις υπηρεσίες του και στην τέχνη. Το Δημοτικό Θέατρο Λαμίας (1961) και το υπαίθριο θέατρο “Μουσούρη” ήταν δικά του έργα. Έκανε τη μετατροπή του θεάτρου “Κοτοπούλη”, στην πλατεία Ομονοίας, σε κινηματογράφο με το όνομα «Κρόνος» (1937). Διασκεύασε το εσωτερικό του θεάτρου “Μουσούρη”. Ανακαίνισε το Μαλλιαροπούλειο Θέατρο στην Τρίπολη και αναμόρφωσε το παλαιό κατεδαφισθέν κτήριο της Λυρικής Σκηνής (1942-1943).
Επίσης συνεργάστηκε ως σκηνογράφος με μεγάλους θιάσους (Κοτοπούλη, Καρόλου Κουν, Λιδωρίκη, Μουσούρη κ.α.) στις δεκαετίες του ’30 και του ’40, ενώ έκανε και μοναδικά σκίτσα Ελλήνων ηθοποιών. Μακέτες σκηνογραφιών του υπάρχουν στο Θεατρικό Μουσείο.
Σκηνικά έκανε μεταξύ των άλλων και για τις θεατρικές παραστάσεις:
1937: Βασίλισσα Ελισάβετ, του Α. Ζωσέ, σε σκηνοθεσία Γιαννούλη Σαραντίδη, τον Φεβρουάριο του 1937 στο άνοιγμα του Θεάτρου της Μαρίκας Κοτοπούλη στο Rex.
1937: ABCD του Τίμου Μωραϊτίνη.
1938: Έκτο Πάτωμα, του Ζερύ, σε σκηνοθεσία Γιαννούλη Σαραντίδη.
1939: Αίθουσα Αναμονής, του Αλέκου Λιδωρίκη, σε σκηνοθεσία Γιαννούλη Σαραντίδη.
1939: Η Γυναίκα με το Χαμόγελο, στο θέατρο “Μ. Κοτοπούλη”.
1939: Το Μεράκι του Άρχοντα, του Νίκου Κατηφόρη, σε σκηνοθεσία Καρόλου Κουν.
1944: Η Πινακοθήκη των Ηλιθίων, του Νίκου Τσιφόρου. Με το θίασο του Δημήτρη Χορν και της Μαίρης Αρώνη, στο θέατρο “Ακροπόλ”.
(Με πληροφορίες από Vice – Cat Is Art)
Συμφωνω με τον Γιωργο. Πρεπει αμεσωςς ο δημος Λαμιεων να αναγνωρισει το εργο αυτου του συμπολιτη μας,δινοντας το ονομα του σε καποιον δρομο της πολης.
ΕΚΑΝΕ ΤΟΣΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ,ΚΙ ΟΜΩΣ ΔΕΝ ΒΡΕΘΗΚΕ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ΜΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΝΑ ΔΩΣΕΙ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟΝ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ. ΤΙ ΚΡΙΜΑ!!!!!!