Με τις μνήμες από την πύρινη λαιλαπα που προκάλεσε σημαντικές ζημιές στο νησί μας φέτος το καλοκαίρι να είναι νωπές, μόνο προβληματισμό μπορεί να νιώσει κάποιος μελετώντας τα συμπεράσματα της έρευνας που έχει εκπονήσει ο Αντιστράτηγος – Υπαρχηγός ΠΣ, ε.α, και Νομικός Ανδριανός Γκουρμπάτσης. Ως Ειδικός Ερευνητής και Δικαστικός Πραγματογνώμονας Διερεύνησης Εγκλημάτων Εμπρησμού επιχειρεί να σκιαγραφήσει το προφίλ των εμπρηστών αλλά και των πυρκαγιών που έπληξαν φέτος το καλοκαίρι τη Ζάκυνθο και οι οποίες ανέρχονται στις 143 με 30.000 τα στρέμματα να μετατρέπονται σε στάχτες.
Τα αναφερόμενα στην πρόσφατη Μελέτη του με θέμα “Το προφίλ των δασικών πυρκαγιών στη Ζάκυνθο, τα έτη (2017 – 2006)”, την οποία έχει αποστείλει προς έγκριση και δημοσίευση σε Επιστημονικό (Νομικό) Περιοδικό και ήδη του γνωστοποιήθηκε από την αρμόδια Επιτροπή η έγκριση της, παρουσιάζουμε στο σημερινό μας φύλλο.
Ειδικές αναφορές γίνονται σε στο ιδιοτυπο ιδιοκτησιακό καθεστώς, τους δασικούς χάρτες και το κτηματολόγιο, στηναναποτελεσματικότητα του κρατικού μηχανισμού, στην καθυστερηση κηρυξης αναδασωτέων περιοχών και αλλαγές χρήσης γης.
Στοιχεια που χρήζουν μελέτης όχι μόνο για να ληφθούν μέτρα προστασίας και πρόληψης αλλά για να μην φτάσουμε μετά από χρόνια να γίνει η πυρόπληκτη Ζάκυνθος… Μάνδρα. Και φυσικά δεν αναφερόμαστε στη μη αντιπλημμυρική θωράκισή της, αλλά σε άλλες πιθανόν μη συννομες δράσεις και παρεμβάσεις που θα τη στιγματίσουν.
Τα συμπεράσματα της Έρευνας του Ανδριανού Γκουρμπάτση
Από δεδομένα στοιχεία και την αξιολόγηση, επεξεργασία και ανάλυση ο κ. Γκουρμπάτσης καταλήγει σε μια σειρά από συμπεράσματα:
Αιτίες και δυσλειτουργίες
Η Ζάκυνθος συγκαταλέγεται μεταξύ των πιο πυρόπληκτων περιοχών της επικράτειας, όπου ένας μεγάλος αριθμός δασικών πυρκαγιών προκαλείται από τους δράστες, το προφίλ των οποίων έχει σκιαγραφηθεί σε προηγούμενη έρευνά μου, προφανώς με πρόθεση, οδηγούμενοι στην πράξη τους πρωτίστως από ιδιοτελή κίνητρα (κέρδος / όφελος).
Πιο συγκεκριμένα οι λόγοι για τους οποίους προκαλείται διαχρονικά ένας ασυνήθιστα μεγάλος αριθμός εγκλημάτων εμπρησμού δάσους με πρόθεση, πάνω από το μέσο αριθμό ανά την επικράτεια συνοψίζονται στους εξής:
•Το ιδιότυπο ιδιοκτησιακό καθεστώς που ισχύει για τα δάση και δασικές εκτάσεις γενικά στα Ιόνια Νησιά, συνεπώς και στη Ζάκυνθο, σε συνδυασμό με την έλλειψη κτηματικού χάρτη και κτηματολογίου της επιχώριας περιουσίας που ανήκει κατά κυριότητα στη Δημοτική Αρχή, ελεύθερη από πιθανόν καταπατητές.
•Η έλλειψη δασικών χαρτών και δασολογίου γενικά για την επικράτεια, συνεπώς και για τη Ζάκυνθο.
•Η διαχρονικά μέχρι σήμερα αναποτελεσματικότητα, πιθανόν και η ανεκτικότητα του τοπικού διωκτικού μηχανισμού ως προς την πρόληψη και καταστολή του εγκλήματος του εμπρησμού δάσους, τον εντοπισμό και σύλληψη των δραστών και την παραπομπής τους στη Δικαιοσύνη.
•Η μη πιστή και σε κάθε περίπτωση εφαρμογή της δασικής νομοθεσίας σε όσους συνειδητά ή μη διαχρονικά την παραβίαζαν, πιθανόν και η ανεκτικότητα των συναρμοδίων υπηρεσιών στην επιβολή των προβλεπομένων ποινικών και αστικών κυρώσεων στις ανωτέρω περιπτώσεις.
•Η διαφαινόμενη δυσλειτουργία στις σχέσεις συνεργασίας μεταξύ της ΠΟΥ Ζακύνθου και της Δασικής Αρχής, σε επιχειρησιακό επίπεδο αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών.
•Οι εκάστοτε κυβερνητικές πολιτικές σχετικές με την προστασία του φυσικού δασικού περιβάλλοντος, οι οποίες το υποβαθμίζουν και δημιουργούν προσδοκίες στους κατοίκους της Ζακύνθου για οφέλη στα δάση και δασικές εκτάσεις.
Οι πιο πυρόπληκτες περιοχές
Οι πιο πυρόπληκτες περιοχές βρίσκονται στο Βόρειο και Δυτικό Τμήμα της Ζακύνθου και πιο αναλυτικά είναι οι εξής: Η Δημοτική Ενότητα στην οποία εντοπίζεται ο μεγαλύτερος αριθμός δόλιων εμπρησμών είναι η ΔΕ Ελατίων και πιο αναλυτικά οι Τοπικές Κοινότητες Βολιμών και Άνω Βολιμών. Ακολουθεί με σημαντικό αριθμό εμπρησμών η Δημοτική Ενότητα Αρτεμησίων – Τοπική Κοινότητα Κοιλιωμένου.
Οι έξι πιο πυρόπληκτες Τοπικές Κοινότητες του Δήμου Ζακύνθου είναι, κατά φθίνουσα σειρά, οι ΤΚ Βολιμών, Άνω Βολιμών, Κοιλιωμένου, Κερίου, Αργασίου και Αγαλά.
Στη Δημοτική Ενότητα Ελατίων εξάλλου εντοπίζονται οι περισσότερες εκχερσώσεις δασικής έκτασης πρωτίστης της Έξω Χώρας και ακολούθως των Βολιμών, Άνω Βολιμών και Αναφωνήτριας.
Καθυστερήσεις στην κήρυξη αναδασωτέων
Διαπιστώνεται ότι στην ΠΕ Ζακύνθου και στο Δήμο Ζακύνθου μέχρι σήμερα δεν κηρύχθηκαν ή υπήρξε καθυστέρηση για μεγάλο χρονικό διάστημα στο να κηρυχθούν με πράξη του αρμοδίου οργάνου, ως αναδασωτέες, οι καμένες δασικές εκτάσεις για όλες τις προκληθείσες, κατά το υπό έρευνα διάστημα, δασικές πυρκαγιές. Άγνωστο αν τούτο συνέβη νόμιμα ή μη.
Στόχος η αλλαγή χρήσης γης
Προφανώς οι περισσότερες πράξεις εμπρησμού δάσους στη Ζάκυνθο προκλήθηκαν σκόπιμα πρωτίστως για αλλαγή χρήσης γης δασών και δασικών εκτάσεων, καταπάτηση δασικών εκτάσεων για ιδιοκτησιακούς λόγους και ακολούθως για λόγους υλοτομίας και εκμετάλλευσης δασικών προϊόντων, ή ακόμη και για λόγους τουριστικής εκμετάλλευσης και αξιοποίησης δασικών εκτάσεων κλπ.
Σε λιγότερες περιπτώσεις είναι πολύ πιθανόν ένας αριθμός πυρκαγιών σε δασικές εκτάσεις να προκλήθηκε και για κτηνοτροφικούς ή για κυνηγετικούς λόγους χωρίς να αποκλείονται και περιπτώσεις πρόκλησης πυρκαγιών σε δασικές εκτάσεις με χασισοφυτείες, όπως άλλωστε αυτό συμβαίνει και σε πολλές άλλες περιοχές της επικράτειας, ενώ δεν αποκλείεται κάποιες από τις δασικές πυρκαγιές να προκλήθηκαν με κίνητρο του δράστη την εκδίκηση, σε περιπτώσεις ξεκαθαρίσματος «προσωπικών λογαριασμών» ή αντιδικιών, όπως για παράδειγμα αυτό εκτιμάται ότι συνέβη και στην φετινή καταστροφικότερη πυρκαγιά, που προκλήθηκε την 26-08-2017 στην περιοχή της Αναφωνήτριας – Μαριών.
Δεν αποκλείεται ακόμη ιδίως σε περιοχές τουριστικού ενδιαφέροντος και με κίνητρο του ηθικού ή φυσικού αυτουργού το κέρδος, να προκλήθηκε μικρότερος αριθμός εμπρησμών σε δάση από μέλη εγκληματικής οργάνωσης.
Το Κτηματολόγιο, οι Χάρτες και η Επιχώρια Περιουσία
Μέχρι να καταρτισθεί εκ μέρους της Δημοτικής Αρχής της Ζακύνθου κτηματικός χάρτης και κτηματολόγιο της “Επιχώριας Περιουσίας”, αν δεν υφίσταται μέχρι σήμερα και αν δεν αποβληθούν δικαστικά από αυτήν τυχόν καταπατητές της ως άνω περιουσίας καθώς και αν δεν λάβουν οριστική και αμετάκλητη μορφή οι δασικοί χάρτες και δεν συνταχθεί δασολόγιο για τη Ζάκυνθο, είναι πολύ πιθανόν να
επαναληφθούν με την ίδια συχνότητα δόλιοι εμπρησμοί και με ιδιοτελή κίνητρα.
Άτομα ψυχικά υγιή
Οι εμπρηστές, προφανώς είναι άτομα ψυχικά (πνευματικά) υγιή και το πιθανότερο ενεργούν με ιδιοτελή σκοπό και όχι, ως εγκληματική οργάνωση (ομάδα). Γνωρίζουν πάρα πολύ καλά τις περιοχές που δρουν και προκαλούν τις πυρκαγιές σε δάση και δασικές εκτάσεις και κινούνται με μεγάλη άνεση και ευκολία σε αυτές. Κατά την εγκληματική τους δράση, οι εμπρηστές προφανώς και κινούνται με ευέλικτο και γρήγορο μεταφορικό μέσο. Λαμβάνουν μέτρα προστασίας και γνωρίζουν πολύ καλά, ότι κατά το χρόνο της πράξης τους δεν θα γίνουν αντιληπτοί από τρίτα πρόσωπα.
Μεριμνούν και χρησιμοποιούν συνήθως απλούς τρόπους και μέσα έναρξης της φωτιάς, τα οποία είτε δεν εγκαταλείπουν υπολείμματα και ίχνη, είτε τα υλικά που κατασκευάζουν το μηχανισμό. Και τούτο για να μην εντοπισθούν εύκολα από τις αρχές.
Ενεργούν με ασφάλεια
Ενεργούν με τέτοια αποφασιστικότητα και βεβαιότητα, ότι δεν θα εντοπισθούν και συλληφθούν, διακινδυνεύοντας μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις να τελούν την πράξη εμπρησμού ταυτόχρονα και σε μικρές αποστάσεις από την παρουσία των πυροσβεστικών δυνάμεων σε άλλες παραπλήσιες περιοχές και μάλιστα σε ώρες της ημέρας με τις ανθρώπινες δραστηριότητες στο αποκορύφωμα και τις αρχές ασφαλείας του νησιού σε πλήρη ανάπτυξη.
Και τούτο συμβαίνει προφανώς γιατί γνωρίζουν πολύ καλά, είτε την διαπιστωμένη, διαχρονικά έλλειψη αποτελεσματικότητας του διωκτικού μηχανισμού στη νησί, -που δεν το πιστεύω- είτε την “απροθυμία” του να εξιχνιάσει τις περιπτώσεις εγκλήματος εμπρησμού ή και ακόμη, ότι τα “στόματα όλων” είναι και θα παραμείνουν ερμητικά κλειστά προς τις αρχές.
Τους εμπρηστές πιθανόν τους συνδέει στενά μια ιδιαίτερη σχέση με την περιοχή δράσης τους και την ευρύτερη αυτής περιοχή, που τους εξασφαλίζει ένα ιδιαίτερα ικανοποιητικό και αξιόπιστο “άλλοθι” στις αρχές. Και αυτός το πιθανότερο είναι και ο λόγος που τα στόματα των κατοίκων των πληγέντων από τις πυρκαγιές περιοχών παραμένουν ακόμη ερμητικά κλειστά.
Το ιδιότυπο ιδιοκτησιακό καθεστώς
Η έλλειψη χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, ή έλλειψη σχεδίων χρήσεων γης, οι “αυξανόμενες πιέσεις στις χρήσεις γης και στο φυσικό περιβάλλον”, οι αυξανόμενες οικιστικές πιέσεις και οι πιέσεις για τη δημιουργία ικανών τουριστικών υποδομών, και ιδίως μετά το έτος 2000, τουριστικής ανάπτυξης στο νησί και κυρίως στις πυρόπληκτες περιοχές, σε συνδυασμό με το ιδιότυπο ιδιοκτησιακό καθεστώς, που, ισχύει στη Ζάκυνθο καθώς και την έλλειψη μέχρι σήμερα επικυρωμένων δασικών χαρτών και δασολογίου δημιουργούν τις κατάλληλες συνθήκες ενός “εκρηκτικού” περιβάλλοντος, για όποιους εποφθαλμιούσαν διαχρονικά και εποφθαλμιούν ακόμη μέχρι και σήμερα, για να κερδοσκοπήσουν εκμεταλλευόμενοι και σε βάρος ενός ανήμπορου και αναποτελεσματικού Κράτους, να υπερασπισθεί την περιουσία του.
Πηγή: imerazante.gr
