Η καλοκαιρινή λοίμωξη με την αμφίδρομη επιρροή στην ψυχική υγεία

Μία από τις συχνότερες και ενοχλητικότερες λοιμώξεις με τις οποίες έρχονται αντιμέτωπες οι γυναίκες, κυρίως κατά τους θερινούς μήνες που ακόμη διανύουμε, είναι η κολπική μυκητίαση. Πρόκειται για μια λοίμωξη η οποία κάνει, συνήθως, την εμφάνισή της με αυξημένες, γκριζωπές – υπόλευκες κολπικές εκκρίσεις και αίσθημα καύσου, κνησμού ή πόνου κυρίως κατά την ούρηση ή τη συνουσία.

-Advertisement-

Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, το συχνό κολύμπι -κυρίως σε πισίνες- και η μακρά παραμονή σε μη στεγνές και κατάλληλες για την ανάπτυξη μυκήτων συνθήκες, στην περιοχή (π.χ., βρεγμένα μαγιώ ή στενά εσώρουχα), αυξάνουν τη συχνότητα των κολπικών μυκητιασικών λοιμώξεων, κυριότερη από τις οποίες είναι η καντιτίαση, δηλαδή μια μυκητίαση οφειλόμενη στον Candida albicans και σπανιότερα σε άλλα είδη του εν λόγω μύκητα.

Γυναίκες με υποτροπιάζουσα κολπική καντιτίαση, έχει προσδιορισθεί πως είναι σημαντικά πιθανότερο να υποφέρουν από κλινική κατάθλιψη, να εμφανίζουν λιγότερη ικανοποίηση από τη ζωή τους, λιγότερη αυτοεκτίμηση και να αντιλαμβάνονται τη ζωή τους ως περισσότερο στρεσσογόνο. Επιπροσθέτως, γυναίκες με υποτροπιάζουσα κολπική καντιτίαση ανέφεραν πως η μυκητιασική τους μόλυνση αλληλεπιδρά με τις σεξουαλικές και συναισθηματικές τους σχέσεις.

Συνιστάται, λοιπόν, διαγνωστικός έλεγχος για την εντόπιση πιθανών ψυχολογικών δυσκολιών σε όλες τις γυναίκες που παραπονούνται για μη φυσιολογική κολπική έκκριση, με στόχο την παροχή της κατάλληλης, συνολικής φροντίδας.

Η κάντιτα είναι ένας ζυμομύκητας, ο οποίος, σε μικρές ποσότητες απαντάται στο στόμα, στον γαστρεντερικό σωλήνα και στον κόλπο. Χρησιμεύει στην πέψη και στην απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών, αλλά αν υπεραναπτυχθεί, μπορεί να προκαλέσει πολλές σωματικές και ψυχικές παρενέργειες.

Συνήθως, η κάντιτα κρατείται υπό έλεγχο από τη φυσιολογική μικροβιακή χλωρίδα του οργανισμού και από το ανοσοποιητικό σύστημα. Εάν η φυσιολογική αυτή μικροβιακή χλωρίδα διαταραχθεί από λήψη αντιβιοτικών, ή εάν η φυσιολογική σωματική υγρασία που περιβάλλει τη μικροχλωρίδα αυτή (δηλαδή τα λεγόμενα «καλά βακτήρια») υποστεί αλλαγές στο pH (όπως για παράδειγμα συμβαίνει εξαιτίας του χλωρίου στις πισίνες) ή στο γενικότερο βιοχημικό της προφίλ, μπορεί να οδηγήσει σε υπερανάπτυξη της κάντιτα και στην πρόκληση σχετικών συμπτωμάτων.

Περίπου το 75% των γυναικών θα εμφανίσουν μία φορά στη ζωή τους λοίμωξη από κάντιτα. Οι γυναίκες είναι περισσότερο ευάλωτες σε κολπικές μυκητιασικές λοιμώξεις, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ή εάν πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη. Εκτός από τον διαβήτη και άλλες καταστάσεις που αλληλεπιδρούν με τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού, όπως ο HIV (δηλαδή ο ιός του ΑIDS), ή ο καρκίνος, μπορεί επίσης να προδιαθέσουν μία γυναίκα στην ανάπτυξη κολπικής μυκητιασικής λοίμωξης.

Η χρήση αντιβιοτικών ή αντισυλληπτικών χαπιών ευνοεί τις λοιμώξεις από μύκητες, όπως και οι συχνές πλύσεις που αυξάνουν την υγρασία της περιοχής, φαινόμενο συχνό κατά τους θερινούς μήνες, με τις ανάλογες (π.χ. κολυμβητικές) δραστηριότητες.

Το σοβαρό ή το χρόνιο στρες είναι γνωστό πως έχει αρνητικό αντίκτυπο στο ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού, αυξάνοντας την πιθανότητα για εκδήλωση μυκητιασικής λοίμωξης, με αρκετές μελέτες να υποστηρίζουν την αιτιώδη συσχέτιση μεταξύ του στρες και των κολπικών μυκητιάσεων.

Οπότε, τα νέα είναι μάλλον καλά για το προαναφερθέν 75% των γυναικών, που αναμένεται να νοσήσουν, τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους από κολπική καντιτίαση, αλλά κυρίως για όσες πάσχουν από επίμονες και υποτροπιάζουσες μυκητιασικές λοιμώξεις του κόλπου, αφού αντί για νυκτερινές εξορμήσεις στα φαρμακεία προς προμήθεια αντιμυκητιασικών κολπικών κρεμών και δισκίων, μπορούν να αρχίσουν να βάζουν στην καθημερινότητά τους μέτρα καταπολέμησης του στρες, όπως, για παράδειγμα, τεχνικές αυτοφροντίδας και μαθήματα yoga, όπως αναφέρεται σε σχετικές αμερικανικές δημοσιεύσεις.

Συνηθισμένες διαταραχές της διάθεσης, όπως η συναισθηματική ευμεταβλητότητα, το άγχος, η κατάθλιψη, η ευερεθιστότητα, η δυσκολία στη συγκέντρωση, η πτωχή μνήμη, η διάσπαση της προσοχής, η νοητική «θόλωση» (δίκην της λεγόμενης «ομίχλης του εγκεφάλου»), μπορεί να εκδηλώνονται σε έδαφος λοίμωξης από κάντιτα. Στην αμφίδρομη σχέση ανάμεσα στις κολπικές μυκητιάσεις και την παρουσία αγχωδών ή/και καταθλιπτικών συμπτωμάτων ή ευρύτερων ψυχοδιανοητικών διαταραχών, φαίνεται να παίζει, σίγουρα, ρόλο ο μηχανισμός της φλεγμονής και η νοσοθυμική επίδρασή του στην ψυχολογική κατάσταση και τη συμπεριφορά, με τις κυτταροκίνες και τις χημειοκίνες που εκκρίνει ο οργανισμός ως απάντηση στη λοίμωξη –εν προκειμένω από τον υπεραναπτυσσόμενο μύκητα- να ενοχοποιούνται για την εμφάνιση καταθλιπτικόμορφων εκδηλώσεων και αγχωδών συμπτωμάτων.

Από την άλλη μεριά, τονίζουμε πως η αμφίπλευρη σύνδεση στρες και μυκητιάσεων διαμεσολαβείται μέσω της κορτιζόλης, μιας στεροειδούς ορμόνης που εκκρίνεται όταν είμαστε σε ένταση. Αυτό που μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα είναι πως η παρατεταμένη έκθεση σε κάποιο στρεσσογόνο ερέθισμα προκαλεί αύξηση των επιπέδων κορτιζόλης η οποία με τη σειρά της συνεπάγεται αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα.

Μαζί, λοιπόν, με τις οδηγίες για:

• τη φροντίδα της υγιεινής της κολπικής περιοχής, κυρίως κατά τους θερινούς μήνες, όπου το κολύμπι, οι χλωριωμένες πισίνες και οι συναφείς καλοκαιρινές δραστηριότητες αλλάζουν το pH και τις μικροσυνθήκες υγρασίας της περιοχής,
• τη λελογισμένη χρήση φαρμάκων όπως τα κορτικοστεροειδή και τα αντι-φλεγμονώδη που δύνανται να αποδυναμώσουν το ανοσοποιητικό σύστημα, ή τα αντιβιοτικά που καταστρέφουν τα «καλά» βακτήρια, επιτρέποντας σε πολλά είδη μυκήτων να υπερισχύσουν,
• τη σωστή ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα, ιδιαίτερα στις γυναίκες με διαβητολογικά προβλήματα ή προδιάθεση, ή τις εγκυμονούσες, θα πρέπει, για την αντιμετώπιση της εμμένουσας και υποτροπιάζουσας κολπικής καντιτίασης να έχουμε στο μυαλό μας στρατηγικές που στοχεύουν στη βελτίωση της συνολικής ψυχοσωματικής υγείας και ισορροπίας των γυναικών.

Τέτοιες στρατηγικές μπορεί να αποσκοπούν, για παράδειγμα:

α) Στη βελτίωση της διατροφής με την κατανάλωση περισσότερων φρέσκων και υγιεινών φαγητών, περιορίζοντας το junk food και εμπλουτίζοντας το διαιτολόγιο με πολυφαινόλες, όπως αυτές που περιέχονται στο εκχύλισμα σπόρων ή στον πολτό του γκρέιπφρουτ, καθώς εμφανίζουν ισχυρή δράση έναντι πολλών στελεχών του μύκητα της κάντιτα (βέβαια, τονίζεται πως, επειδή η κατανάλωση γκρέιπφρουτ επηρεάζει τον μεταβολισμό πολλών φαρμάκων, μέσω των κυτοχρωμάτων, απαιτούνται σχετικές ιατρικές οδηγίες).

β) Στη σωστή λήψη προβιοτικών, τα οποία βοηθούν στον έλεγχο και τη διατήρηση της ισορροπίας της ευαίσθητης περιοχής,

γ) Στην αντιμετώπιση καταθλιπτικών και αγχωδών διαταραχών που, όπως είδαμε, επάγουν και επιδεινώνουν τις μυκητιασικές λοιμώξεις.

Βήματα καταπολέμησης του άγχους και της θλίψης, όπως οι συχνότερες επισκέψεις στο γυμναστήριο, ο διαλογισμός (με δάσκαλο, ή με κάποια ηλεκτρονική εφαρμογή), η χαλάρωση της ανάληψης ευθυνών στη δουλειά και στην καθημερινή ζωή ή ακόμη και η αναζήτηση ψυχοθεραπευτή ή και ψυχιάτρου, μπορούν, επομένως, να έχουν αποτέλεσμα στην αντιμετώπιση και των υποτροπιαζουσών κολπικών μυκητιάσεων.

*Ο Χρίστος Χ. Λιάπης MD, MSc, PhD, Ψυχίατρος – Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών