Οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις δεν παρουσιάζονται πλέον ως μια γραμμική σύμπραξη κρατών, αλλά ως μια ευμετάβλητη συμφωνία πολιτικών ηγεσιών, όπου ο πραγματισμός των ΗΠΑ και η επιβιωτική αναζήτηση της Άγκυρας συνθέτουν μια αμφίσημη σχέση εξάρτησης. Η Τουρκία έχει ρόλο, αλλά όχι πάντα υπό τους όρους της.
Οι Τούρκοι αναλυτές μετά την επίσκεψη του Τούρκου ΥΠΕΞ, Χακάν Φιντάν, την περασμένη εβδομάδα περιγράφουν μια Ουάσιγκτον που δεν επιστρέφει στις παλιές, ξεκάθαρες σταθερές της, αλλά διαμορφώνει ένα νέο σύστημα ισχύος -στο οποίο η Άγκυρα έχει ρόλο, αλλά μόνο εφόσον πληροί συγκεκριμένες προϋποθέσεις. H Ουάσιγκτον χτίζει νέα τάξη στην περιοχή και η Τουρκία είναι κρίσιμη, αλλά όχι κυρίαρχη, ούτε καν εταίρος. Η επίσκεψη Φιντάν στον Λευκό Οίκο απλώς φωτίζει αυτή τη συμμετρία, όπου η Άγκυρα προσπαθεί να εξασφαλίσει νομιμότητα, ρόλο και απολαβές σε ένα παιχνίδι που δεν σχεδιάζει η ίδια.
λτέρ Τουράν: Γιατί η Δύση προτιμά την Ελλάδα αντί για Τουρκία;
Η πιο ριζοσπαστική άποψη για τις νέες σχέσεις Ουάσιγκτον-Άγκυρας προέρχεται από τον Ιλτέρ Τουράν στην εφημερίδα Ekonomim: στις εκτιμήσεις του, η Δυτική συμμαχία φαίνεται να σχεδιάζει έναν νέο άξονα στη Μεσόγειο -χωρίς την Τουρκία.
Ο Τουράν υπογραμμίζει ότι ΗΠΑ και Ευρωπαίοι οικοδομούν μια νέα αμυντική αρχιτεκτονική στη Μαύρη Θάλασσα και την Ανατολική Μεσόγειο «χωρίς τη συμμετοχή της Τουρκίας».
Σε αυτό το σχήμα η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή:
- Οι ΗΠΑ στρέφονται στη συνεργασία με Ελλάδα, Βουλγαρία και Ρουμανία λόγω της «ευαισθησίας» της Τουρκίας στο καθεστώς των Στενών.
- Η Ελλάδα λειτουργεί ως βασικός εταίρος στην προσπάθεια να υπάρξει δυτική παρουσία στη Μαύρη Θάλασσα, με την Τουρκία να εμφανίζεται ως απρόβλεπτος ή ασταθής κρίκος.
- Εν ολίγοις, η Ελλάδα παρουσιάζεται ως το κράτος που «μπαίνει στη θέση» της Τουρκίας στα δυτικά αμυντικά και ενεργειακά σχέδια.
Ο Τουράν επισημαίνει ότι στο ζήτημα των ΑΟΖ και της εκμετάλλευσης ενέργειας:
- Ελλάδα, Ισραήλ, Αίγυπτος και Κυπριακή Δημοκρατία καθόρισαν τις θαλάσσιες ζώνες χωρίς να λάβουν υπόψη την Τουρκία.
- Παρουσιάζει την Ελλάδα ως μέρος ενός «μπλοκ» που αγνοεί τις τουρκικές αντιρρήσεις και διαμορφώνει την περιοχή στη βάση του διεθνούς δικαίου.
Παράλληλα, οι ΗΠΑ προωθούν μεταφορά φυσικού αερίου μέσω Ελλάδας, μειώνοντας την αξία της Τουρκίας ως ενεργειακού κόμβου. Η επιλογή Ελλάδας ως οδού μεταφοράς υπονομεύει την τουρκική επιδίωξη να γίνει hub φυσικού αερίου.
Και το πιο καθοριστικό: ο Τουράν θεωρεί ότι η επιλογή της Ελλάδας από ΗΠΑ–ΕΕ και η παράκαμψη της Τουρκίας δεν είναι συγκυριακή αλλά στρατηγική, αποτέλεσμα της «ασταθούς» τουρκικής στάσης.
Η Άγκυρα αναγνώστης, όχι συγγραφέας του σεναρίου
Παράλληλα, σε μια από τις πιο αιχμηρές αποτιμήσεις, ο Χακάν Οκτσάλ στην ανεξάρτητη ιστοσελίδα Τ24, υποστηρίζει ότι ο όρος «στρατηγικός εταίρος» έχει χάσει το νόημά του κι έχει αποκτήσει νέο περιεχόμενο υπό τον Ντόναλντ Τραμπ· όχι ως σχέση κρατών, αλλά ως σχέση ηγετών και μόνο. Για τον αρθρογράφο, οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν την Τουρκία ως ρυθμιστικό εργαλείο σε Μέση Ανατολή, Ουκρανία, Ιράν και Καύκασο, ενώ ο Ερντογάν χρειάζεται την αμερικανική στήριξη για να ενισχύσει την ισχύ του στο εσωτερικό και στο διεθνές πεδίο.
Συνεπώς, οι ΗΠΑ καθορίζουν τους «κανόνες» και η Τουρκία τους εφαρμόζει. Η συζήτηση περί «νομιμοποίησης» της εξουσίας Ερντογάν, την οποία έθεσε ο Αμερικανός πρεσβευτής στην Άγκυρα, Τομ Μπαράκ, παρουσιάζεται από τον Οκτσάλ ως κρίσιμη προϋπόθεση για ζητήματα, όπως τα F-35 και τα εμπάργκο· μια νομιμοποίηση που, σύμφωνα με την τουρκική ανάλυση, απαιτεί από την Άγκυρα ανταλλάγματα.
Συρία και κουρδικό
Η Τουρκία επιχειρεί εδώ και χρόνια να χειραγωγήσει το μέτωπο της Συρίας, όμως η τουρκική ανάλυση περιγράφει μια πραγματικότητα, όπου οι ΗΠΑ κρατούν πλέον την πένα.
Η παρουσία του Φιντάν στη συνάντηση Τραμπ–Σάραα, την περασμένη εβδομάδα, ερμηνεύεται από τον Οκτσάλ ως ένδειξη ότι η Τουρκία ενημερώθηκε και ενέκρινε το περιεχόμενο της συζήτησης, πιθανώς γύρω από το καθεστώς των μειονοτήτων. Η νέα συμφωνία της Δαμασκού με τους Κούρδους SDF για ένταξή τους σε τρεις μεραρχίες του συριακού στρατού και η αισιοδοξία του Σαλίχ Μουσλίμ για αποδοχή της συμφωνίας της 10ης Μαρτίου διαμορφώνουν –σύμφωνα με τον αναλυτή– μια Συρία με συνταγματικά δικαιώματα για μειονότητες και αποκεντρωμένη διοίκηση· μια εξέλιξη που η Άγκυρα δεν επιθυμούσε, αλλά καλείται να αποδεχθεί.
Παράλληλα, οι συζητήσεις Φιντάν με Ρούμπιο, Γουίτκοφ και Βανς δείχνουν πως η Ουάσιγκτον διαμορφώνει έναν ρόλο για την Τουρκία σε μια μελλοντική Γάζα — ρόλο που ο Τραμπ φαντάζεται ως ηγεσία μιας διεθνούς δύναμης σταθεροποίησης. Μια εξέλιξη που, σύμφωνα με την ανάλυση, φέρει και ευκαιρίες και κινδύνους: πιθανά επεισόδια με τη Χαμάς, συγκρούσεις με το Ισραήλ και αντιδράσεις από αραβικές χώρες.
Ο Ναμίκ Ταν και η αποδόμηση της τουρκικής στρατηγικής φαντασίωσης
Αν ο Οκτσάλ επιχειρεί να περιγράψει τη νέα αμερικανο-τουρκική δομή, ο αρμόδιος τομεάρχης Εξωτερικής Πολιτικής του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης της Τουρκίας (CHP), Ναμίκ Ταν, την κρίνει με σαφή ειρωνεία και μετωπική διάθεση.
Ο Ταν βλέπει την επίσκεψη Φιντάν ως ένα μεγάλο «καθήκον» που πρέπει να εκπληρώσει η Άγκυρα: να διευκολύνει τον Τραμπ να ξεπεράσει το εμπόδιο του Κογκρέσου, πράγμα που περνά από την εξομάλυνση με το Ισραήλ. Ο έμπειρος διπλωμάτης ανασυνθέτει το τουρκικό πολιτικό σκηνικό — έναν Μπαχτσελί που άλλοτε καλεί σε πόλεμο και άλλοτε δείχνει τον δρόμο προς Πεκίνο και Μόσχα, έναν Ερντογάν που τελικά πορεύεται προς Ουάσιγκτον και μια Τουρκία που προσδοκά να πάρει μερίδιο από την «πίτα» της ανοικοδόμησης Συρίας και Γάζας.
Ο Ταν είναι σαφής: το σχέδιο των ΗΠΑ για τη Μέση Ανατολή έχει οριστικοποιηθεί και η Τουρκία απλώς το πληροφορείται. Η Ουάσιγκτον ανασχεδιάζει τον συσχετισμό δυνάμεων· από τις buffer zones γύρω από το Ισραήλ έως την προσπάθεια απομάκρυνσης του Ιράν από Συρία και Ιράκ. Η Τουρκία, κατά τον πρώην πρέσβη, δεν διαμορφώνει πια την εξέλιξη· συμμετέχει ως παρατηρητής σε μια διαδικασία όπου το αμερικανικό σχέδιο είναι το μόνο συνεκτικό.
Ο νέος ρόλος του Φιντάν: Πανταχού παρών, χωρίς χειροπιαστά κέρδη
Τις αναλύσεις διαπερνά μια κοινή υποψία: η επίσκεψη Φιντάν ήταν εντυπωσιακή σε εικόνες, αλλά πενιχρή σε αποτελέσματα.
Ο Ταν επισημαίνει ότι, παρά τη «χαρά» του Φιντάν για την παρουσίαση στον Τραμπ και τη συνάντηση με τον Βανς, δεν υπήρξε καμία ουσιαστική κίνηση για τα F-35, ούτε για τα F-16. Επιπλέον, η Τουρκία δεν κατάφερε να θέσει βασικά ζητήματα στην ατζέντα. Η ουσία, γράφει ο αναλυτής, είναι ότι οι ΗΠΑ διαμορφώνουν τον νέο περιφερειακό σχεδιασμό και ότι ο τριμερής διάλογος στην Ουάσιγκτον απλώς επισφράγισε μια πραγματικότητα στην οποία οι SDF αποκτούν θεσμικό ρόλο και η Άγκυρα πρέπει να προσαρμοστεί.
Η τουρκική πολιτική αρθρογραφία καταλήγει, επομένως, σε μια ψυχρή, σχεδόν πεσιμιστική διαπίστωση: η τρέχουσα φάση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων δεν είναι σχέση ισότιμης διαπραγμάτευσης αλλά σχέση εντολέα-εντολοδόχου και αναγκαστικού συγχρονισμού.
πηγή ethnos.gr
Σημείωση: Τα σχόλια που εμφανίζονται κάτω από τα άρθρα αποτελούν προσωπικές απόψεις των χρηστών που τα δημοσίευσαν και δεν εκφράζουν απαραίτητα τις θέσεις ή απόψεις του Lamianow.gr.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, σχόλια που έχουν διατυπωθεί δημόσια σε κοινωνικά δίκτυα ενδέχεται να εμφανίζονται κάτω από τα άρθρα, όταν έχουν δημοσιευθεί κάτω από σχετικές αναρτήσεις του ίδιου άρθρου. Το Lamianow.gr δεν φέρει ευθύνη για το περιεχόμενο αυτών των σχολίων.
Αν κάποιο σχόλιο θεωρείτε ότι παραβιάζει δικαιώματα, είναι προσβλητικό ή έχει αποσυρθεί από την αρχική του πηγή, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας στο lamianow.gr@gmail.com για την άμεση αφαίρεσή του.