Η φλοκάτη στους περισσότερους θυμίζει παιδικά χρόνια, το σπίτι των παππούδων στο χωριό και τα παιχνίδια μπροστά στο αναμμένο τζάκι το χειμώνα….
Ίσως αυτή η νοσταλγία για το παρελθόν, ίσως τα αγνά υλικά της, ίσως η ζεστασιά του μαλλιού και τα οικολογικά υλικά της, την έκαναν διαχρονική και αγαπημένη μέχρι σήμερα.
Αν και η πρώτη φλοκάτη παγκοσμίως δημιουργήθηκε από βοσκούς τον 5ο αιώνα, μέχρι και σήμερα το ολόμαλλο χαλί –που καμιά φορά χρησιμοποιείται και ως κουβέρτα- βρίσκει τη θέση του για να ζεστάνει τους χώρους μας και τις καρδιές μας…
Πως πλένεται όμως η φλοκάτη;
Αν και η πιο διαδεδομένη λύση για τις φλοκάτες και όλα τα υφαντά, για τα αστικά κέντρα είναι το καθαριστήριο, η πιο ενδεδειγμένη λύση είναι η νεροτριβή. Και αν η φλοκάτη ή βελέντζα είναι το πρώτο χαλί του κόσμου, η νεροτριβή είναι το πρώτο πλυντήριο… της φύσης!
Η νεροτριβή που κάνει τα υφαντά… «φακιόλι»
Η νεροτριβή είναι ένας βαθύς ξύλινος κάδος σε σχήμα ανεστραμμένου κώνου, φτιαγμένος από πλανισμένα σανίδια σε σχήμα στενής σφήνας, που δένονται περιφερειακά με σιδερένια τσέρκια, όπως ακριβώς στα βαρέλια.
Τα μάλλινα υφαντά (κυρίως βελέντζες, φλοκάτες και κιλίμια) πλένονται με την τριβή που προκαλείται από τους στροβιλισμούς του νερού με αποτέλεσμα τα υφαντά να «αναμαλλιάζουν», να χνουδιάζουν και να γίνονται αφράτα. Αυτό που πρέπει να υπολογιστεί σωστά, είναι ο χρόνος που χρειάζεται κάθε ύφασμα να πλυθεί, ώστε και να καθαρίσει αλλά και να μη μείνει πολύ και μαζέψει.
Πως λειτουργεί το «πλυντήριο» της φύσης
Το νερό της πηγής οδηγείται μέσω ενός καναλιού προς ένα άνοιγμα στη στέγη του νερόμυλου. Στη συνέχεια περνάει μέσα από κάθετο αγωγό και βγαίνοντας μέσα από το στενό άνοιγμα, πέφτει με μεγάλη δύναμη σε μια ευρύχωρη στέρνα. Εκεί τοποθετούνται μάλλινα χαλιά, κουβέρτες και άλλα μάλλινα ρούχα για να πλυθούν. 15 με 20 λεπτά είναι αρκετά αφού το κρυστάλλινο νερό, το οποίο ανανεώνεται φυσικά και γυρίζει διαρκώς τα ρούχα, κάνει όλη τη δουλειά χωρίς την προσθήκη απορρυπαντικών, παρά μόνο με τη μεγάλη πίεση και το οξυγόνο που αυτή απελευθερώνει. Στη συνέχεια τα ρούχα αφαιρούνται από τη στέρνα με τη βοήθεια ενός γάντζου, στραγγίζουν και αφήνονται να στεγνώσουν στον ήλιο για τουλάχιστον μία μέρα.
Η νεροτριβή της Αγίας Τριάδας
Η Αγία Τριάδα Ευρυτανίας είναι ένα πανέμορφο χωριό με πέτρινα σπίτια, σε μια περιοχή με κερασιές, μηλιές, έλατα, καστανιές και τρεχούμενα νερά. Αποτελεί την έδρα του Δήμου Κτημενίων και βρίσκεται στους βόρειους πρόποδες του Βελουχιού, πολύ κοντά στο χιονοδρομικό κέντρο, 35 χλμ. από το Καρπενήσι. Εδώ λειτούργησε τα προεπαναστατικά χρόνια (1779)και σχολείο ελληνικών γραμμάτων.
Έτσι, εκτός του ότι θα καθαρίσετε αγνά και βιολογικά τα υφαντά σας, θα απολαύσετε και μια βόλτα γεμάτη ξεχωριστές εμπειρίες αφού στους περιπάτους σας γύρω από το χωριό θα συναντήσετε το νερόμυλο, τη νεροτριβή, το εμφιαλωτήριο νερού και το ιχθυοτροφείο άγριας πέστροφας στο ποτάμι. Αξίζει να επισκεφθείτε την εκκλησία της Αγίας Τριάδας (1850), τη Βιβλιοθήκη, που λειτουργεί στο σπίτι του Χρυσόστομου Καραπιπέρη, με 8.000 βιβλία, το Λαογραφικό Μουσείο και το μοναστήρι του Προφήτη Ηλία το οποίο χτίστηκε από τον ιερομόναχο Γαβριήλ το 1760 και ήταν μεγάλη η προσφορά του κατά την Επανάσταση του 1821.
Την νεροτριβή της Αγίας Τριάδας επέλεξε ο Μπάμπης Χονδραλής ακολουθώντας τον δρόμο της παράδοσης αφού όπως λέει:
“Κι αφού η τεχνολογία δεν μπορεί να πλύνει τις φλοκάτες, που σε πείσμα των καιρών επιμένουμε να χρησιμοποιούμε, καταφύγαμε στην παλιά μέθοδο με τεχνολογία απ’ το παρελθόν, αλλά εξαιρετικά αποτελεσματική και παράλληλα ευχάριστη, δροσιστική και άκρως οικολογική.
Στην Αγία Τριάδα Ευρυτανίας λειτουργεί κοινοτική, πιο σωστά “βακούφικη”, νεροτριβη( ντριστελα), όπου ελεύθερα καθένας μπορεί να πλένει τις κουβέρτες, μπαντανίες, φλοκάτες, κιλίμια και άλλα βαριά και συνήθως “παλαιάς κοπής” υφαντά. Βεβαίως χωρίς απορρυπαντικά και μόνο με την πίεση του πεντακάθαρου νερού που έρχεται άφθονο απ’ το Βελούχι, που στέκει επιβλητικό πάνω απ’ το χωριό.
Σαφώς βελτιωμένη και εκσυγχρονισμένη η εγκατάσταση, ταιριαστή με τον φροντισμένο περιβάλλοντα χώρο, είναι εκεί και εξυπηρετεί χωρίς κόστος, όσους ακόμα δεν έχουν παραδοθεί εντελώς στο χαλί και τη μοκέτα ή δυσκολεύονται να αποχωριστούν τα ” φλοκωτά” που αγκάλιαζαν και ζέσταιναν τα παιδικά τους χρόνια”.
