Σκληρή απάντηση μέσα στην Αγκυρα – Οι έντονοι διάλογοι των δύο υπουργών – Και η αντιπολίτευση αναγνώρισε τη στάση Δένδια
Κανείς στην Αθήνα δεν είχε ιδιαίτερες βλέψεις για την επίσκεψη του Νίκου Δένδια στην Άγκυρα. Η συμπεριφορά του Ταγίπ Ερντογάν όλο το προηγούμενο διάστημα, αλλά και το κρεσέντο προκλητικότητας των τελευταίων 24ωρων είχε εκμηδενίσει τις προσδοκίες. Ούτε η απροσδόκητη, εκτός προγράμματος και πρωτοκόλλου, πρόσκληση του Τούρκου προέδρου προς τον Έλληνα ΥΠΕΞ, είχε αλλάξει το κλίμα. Με λίγα λόγια, είχε καταστεί σαφές ότι η επίσκεψη του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών εξελισσόταν εξαρχής σε ολισθηρό έδαφος. Εξ ου, και η ξεκάθαρη εντολή από το Μέγαρο Μαξίμου: σε περίπτωση πρόκλησης, θα απαντήσεις!
Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι το δημόσιο πινγκ πονγκ -η αλήθεια είναι ότι περισσότερο έμοιαζε με τελικό τένις του Γουίμπλεντον- ήταν αναμενόμενο μεταξύ Δένδια και Τσαβούσογλου και μάλιστα στη συνέντευξη τύπου.
Ο Νίκος Δένδιας σκόραρε εκτός έδρας! Δίνοντας δημόσιες, ξεκάθαρες, ψύχραιμες απαντήσεις και ξεδιπλώνοντας τόσο τις πάγιες ελληνικές θέσεις, όσο και αποκαλύπτοντας τις ξεκάθαρες επεκτατικές διαθέσεις της γείτονος τίναξε στον αέρα τους στόχους που είχε θέσει η Άγκυρα για την επίσκεψη αυτή. Η αμηχανία και τα ψήγματα από σοκ στο πρόσωπο του συνήθως στωικού Μεβλούτ Τσαβούσογλου, δεν άφηναν καμία αμφιβολία ότι μόλις είχαν φάει γκολ.
Η ατάκα του Τσαβούσογλου περί ιδιωτικότητας (αυτά τα λέμε ιδιωτικά), αλλά και η προσπάθεια των Τούρκων διπλωματών να εμποδίσουν τη δευτερολογία του Έλληνα υπουργού, απλά μαρτυρούσε περισσότερο τη δεινή θέση του. Ο Νίκος Δένδιας, όμως, φαίνεται ότι είχε προηγουμένως προκληθεί τόσο από τον Τσαβούσογλου, όσο κυρίως από τον ίδιο τον πρόεδρο Ερντογάν. Και προς έκπληξή τους, απάντησε. Δημοσίως. Ρίχνοντάς τους στη σέντρα και αποφεύγοντας έτσι δεξιοτεχνικά να μετατραπεί σε πιόνι του Ερντογάν
Ούτε η αντιπολίτευση δεν μπόρεσε να μην αναγνωρίσει δημοσίως την πεφωτισμένη διπλωματική στιγμή του Δένδια. Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης ανακοίνωσε ότι η ανάδειξη των πάγιων ελληνικών και ευρωπαϊκών θέσεων, «στην οποία ορθώς προέβη» ο κ. Δένδιας, «δεν αναπληρώνει τη στάση της κυβέρνησης και του πρωθυπουργού που εδώ και ενάμιση χρόνο χαρακτηρίζεται από αμηχανία και έλλειμμα στρατηγικής».
Ο ΣΥΡΙΖΑ ζητά επίσης επίσημη ενημέρωση για τη συνάντηση στην Άγκυρα, καθώς και για τις ελληνικές πρωτοβουλίες σε μια σειρά σχετικών θεμάτων. Μπορεί ο ΣΥΡΙΖΑ να δήλωσε ότι η στάση του υπουργού Εξωτερικών ήταν αυτονόητη, αλλά είναι κοινό μυστικό ότι τουλάχιστον μία μεγάλη πτέρυγα της Κουμουνδούρου μόνο αυτονόητες δεν θεωρεί τις θέσεις που εξέφρασε ο Δένδιας.
Το ΚΚΕ σημειώνει ότι η συνάντηση αυτή «δεν μπορεί και δεν πρέπει να εφησυχάσει το λαό μας», καθώς «ο ανταγωνισμός και η οικονομική συνεργασία των αστικών τάξεων και των κυβερνήσεων Ελλάδας – Τουρκίας δεν έχουν καμία σχέση με τα συμφέροντα των δύο λαών». Υπογραμμίζει επίσης ότι το «παζάρι» αναβαθμίζεται και «προετοιμάζεται συμβιβασμός για τη συνεκμετάλλευση στην Ανατ. Μεσόγειο και το Αιγαίο, νέα διχοτομικά σχέδια στην Κύπρο, με μεσολαβητές τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, στο φόντο των επικίνδυνων ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών στην περιοχή, στους οποίους συμμετέχουν και οι δύο κυβερνήσεις».
Η Ελληνική Λύση τονίζει μεταξύ άλλων ότι την ώρα που ο Έλληνας υπουργός, «με ύφος απολογητικό» απαντούσε στις τουρκικές διεκδικήσεις, «χωρίς να προβάλλει ούτε μία ελληνική διεκδίκηση», η Τουρκία παραβίαζε «για άλλη μια φορά την εθνική μας κυριαρχία, βγάζοντας επιδεικτικά το Barbaros, συνοδεία πολεμικών, στην καρδιά του Αιγαίου».
Τρία ερωτηματικά θέτει το Γραφείο Τύπου του Κινήματος Αλλαγής για την κοινή συνέντευξη Δένδια – Τσαβούσογλου περιμένοντας επίσημη ενημέρωση από την κυβέρνηση. «Πέρα από το αυτονόητο, την διατύπωση των θέσεων της χώρας μας από τον υπουργό Εξωτερικών κατά την συνέντευξη με τον κ. Τσαβούσογλου, προκύπτουν ερωτηματικά: Πόσο καλά προετοιμασμένη ήταν η συνάντηση; Ποιος ήταν ο στόχος; Τι συζητήθηκε στις κατ’ ίδιαν συναντήσεις;».
Η ασυνήθιστη αυτή συνέντευξη τύπου δεν πέρασε απαρατήρητη από το Διεθνή Τύπο, ο οποίος έκανε λόγο «για σύγκρουση μεταξύ των δύο ανδρών». Το Reuters δημοσίευσε τηλεγράφημα για το επεισόδιο μεταξύ των δύο υπουργών με τίτλο: «Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών συγκρούεται με Τούρκο ομόλογό του σε συνέντευξη Τύπου».
Με τίτλο: «Οι υπουργοί Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας συγκρούονται σε συνέντευξη τύπου» κάλυψε το επεισόδιο το ΑλΤζαζίρα. Ιταλικός, Γαλλικά και Γερμανικά μίντια κινήθηκαν στο ίδιο μήκος κύματος. To France24 σχολιάζει: «Οι συνομιλίες μεταξύ του υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Καβούσογλου και του Έλληνα ομολόγου του Νίκου Δένδια είχαν ως φαινομενικό στόχο να ξεπεράσουν τις διαφορές τους μετά από ένα χρόνο περίπλοκων διαφορών».
Τα ελληνικά σόσιαλ μίντια πάντως πήραν φωτιά αμέσως μετά τη συνέντευξη. Χρήστες του twitter και του Facebook έκαναν λόγο για «ιστορική στιγμή». Με σχόλια του τύπου «6-0 Δένδιας Τσαβούσογλου» και «Τούρκο τον έκανε τον Τσαβούσογλου» και «τον ξεμπρόστιασε» επικρότησαν τη στάση του Δένδια. Θυμήθηκαν, μάλιστα, και την ψυχραιμία, αλλά και γενναιότητα που επέδειξε λίγα χρόνια νωρίτερα με το γνωστό επεισόδιο με την Χρυσή Αυγή.
Οι τοποθετήσεις και οι διάλογοι
Λαμβάνοντας αρχικά τον λόγο ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου δήλωσε πως «πιστεύουμε ότι μεταξύ μας τα ζητήματα μπορούν να επιλυθούν με έναν εποικοδομητικό διάλογο» και πρόσθεσε πως «τα τετελεσμένα και οι επιθετικές δηλώσεις είναι πράγματα αποφευκτέα».
Ο Τούρκος ΥΠΕΞ χαρακτήρισε πολύ σημαντική την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών και έκανε γνωστό ότι ο Ερντογάν προτείνει να πραγματοποιηθεί μια σύνοδος για το θέμα της Ανατολικής Μεσογείου.
Για την άτυπη πενταμερή για το Κυπριακό στη Γενεύη ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου δήλωσε ότι όλες οι πλευρές πρέπει να λάβουν μέρος με τον πλέον θετικό και εποικοδομητικό τρόπο.
Θα πρέπει να συνεχίσουμε και να διευρύνουμε τις μεταξύ μας εμπορικές και οικονομικές σχέσεις, εργαζόμαστε για την διαμόρφωση ενός οδικού χάρτη, είπε ο Τούρκος ΥΠΕΞκαι χαρακτήρισε πολύ σημαντική την επανέναρξη των αεροπορικών δρομολογίων που ξεκίνησε τον περασμένο μήνα.
Ο Τσαβούσογλου ζήτησε «να συνεχίσουμε τον αντιτρομοκρατικό μας αγώνα με οργανώσεις τύπου FETO και PKK» και η αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης να γίνει με αντίληψη συνεργασίας και όχι ανταγωνισμού.
«Μιλήσαμε για την “τουρκική μειονότητα” που ζει στην Θράκη» όπως είπε ο Τούρκος ΥΠΕΞ, προσθέτοντας ότι «για την ελληνική μειονότητα που ζει εδώ, από την πρώτη στιγμή μπορέσαμε να υλοποιήσουμε βέλτιστες πρακτικές». «Και οι δύο μειονοτικές ομάδες πρέπει να αντιμετωπίζονται με τρόπο που θα οδηγεί σε ευημερία και ειρήνη» συμπλήρωσε.
Ο ίδιος δήλωσε ότι η «είμαστε έτοιμοι να παρέχουμε κάθε στήριξη για να προστατευθεί η πολιτιστική κληρονομιά για τα οθωμανικά μνημεία στην Ελλάδα, το ίδιο για χριστιανικά μνημεία στην Τουρκία με αμοιβαία συνεργασία».
Για τη διευθέτηση των διαφωνιών μας θεωρούμε ότι πρέπει να συνεχίσουμε τον διάλογο που ξεκινήσατε σήμερα με την επίσκεψή σας, είπε ο Τσαβούσογλου απευθυνόμενος στον κ. Δένδια.
Δένδιας: Να αποφεύγετε τις προκλητικές δηλώσεις – Αναγνωρίζουμε μόνο μουσουλμανική μειονότητα στη Θράκη
Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας δήλωσε από την πλευρά του ότι αναγκαία προϋπόθεση για τη βελτίωση των διμερών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, είναι η αποκλιμάκωση και η αποφυγή προκλητικών ενεργειών, τονίζοντας ότι το προηγούμενο διάστημα οι παραβατικές ενέργειες είχαν αυξηθεί σημαντικά.
Πιο αναλυτικά δήλωσε:
«Σε ευχαριστώ (σ.σ. Μεβλούτ Τσαβούσογλου) για την μεγάλη τιμή που μου κάνεις προσκαλώντας με στο δείπνο ιφτάρ. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης εύχεται σε όλους τους μουσουλμάνους για την έναρξη του ραμαζανιού. Έχει ήδη ειπωθεί και θα κάνουμε τα εγκαίνια του ισλαμικού τεμένους στην Αθήνα αμέσως μετά την πανδημία.
Με τον κ. Τσαβούσογλου συζητήσαμε όσα θέματα υπάρχουν προσεγγίσεις αλλά και όσα θέματα μας δημιουργούν τριβές. Η Τουρκία έχει τονίσει ότι η ένταξη στην ΕΕ παραμένει στρατηγικός της στόχος. Χαιρετίζω την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών αλλά και την συζήτηση των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης η οποία θα ακολουθήσει.
Σκοπός της παρουσίας Φραγκογιάννη είναι να εξετάσουμε συγκεκριμένες προτάσεις συνεργασίας. Συμφωνήσαμε να δημιουργήσουμε μια θετική ατζέντα θεμάτων για να προχωρήσουμε την σχέση μας μπροστά.
Αναγκαία προϋπόθεση για την βελτίωση των διμερών σχέσεων η αποκλιμάκωση και η αποφυγή ενεργειών. Πριν από λίγους μήνες οι παραβατικές ενέργειες είχαν αυξηθεί σημαντικά.
Υπάρχει στην Ελλάδα μουσουλμανική μειονότητα, αυτήν αναγνωρίζει η συνθήκη της Λωζάννης, αυτή είναι η άποψη του ελληνικού κράτους. Υπάρχουν δηλώσεις που δεν βοηθούν στο θετκό κλίμα το οποίο συμφωνήσαμε να προωθήσουμε.
Μοναδική λύση που είναι αποδεκτή από το σύνολο της διεθνούς κοινότητας είναι η διζωνική -δικοινοτική ομοσπονδία στην Κύπρο. Χρειάζεται να υπάρχει αποχή από ενέργειες που παραβιάζουν τα δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Η Ελλάδα υποστηρίζει την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας εφ’ όσον η Τουρκία το επιθυμεί. Όπως ισχύει σε κάθε υποψήφια χώρα υπάρχει ένας απαράβατος κανόνας: ο σεβασμός της εδαφικής κυριαρχίας ενός κράτους μέλους.
Το ενδεχόμενο λήψης μέτρων υπάρχει πάντα στο τραπέζι αν υπάρξουν παραβατικές ενέργειες σε βάρος της εδαφικής κυριαρχίας ενός κράτους μέλους.
θα μου επιτρέψετε να κάνω αναφορά σε ένα ζήτημα που επηρεάζει αρνητικά τις διμερείς σχέσεις και αυτή αφορά την απειλή πολέμου σε περίπτωση που η Ελλάδα εφαρμόσει τις προβλέψεις της UNCLOS. Να φύγει το casus belli ια τα 12 μίλια. Το δίκαιο αυτό είναι τμήμα του ευρωπαϊκού κεκτημένου.
Το λεγόμενο τουρκολιβυκό μνημόνιο έχει καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο γιατί δεν συνάδει με το δίκαιο της θάλασσας.
Για την Αγία Σοφία ο κ. Δένδιας δήλωσε: Πιστεύουμε ότι μια τέτοια αναστροφή είναι προς το συμφέρον της Τουρκίας γενικώς. Ελλάδα και Τουρκία είναι προορισμένες από τη γεωγραφία να ζουν μαζί. Είναι προς το συμφέρον και των δύο χωρών να συνεργαστούμε, αυτή είναι η άποψη της κυβέρνησης Μητσοτάκη και αυτή την άποψη ήρθα να εκφράσω εδώ με την ελπίδα οι σχέσεις μας να προχωρήσω μπροστά.
Θα ήθελα με την ευκαιρία αυτή να διατυπώσω στον φίλο μου Μεβλούτ την πρόσκληση να επισκεφθεί την Αθήνα και να προετοιμάσουμε την συνάντηση του προέδρου της Τουρκίας με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.
Ακολούθως πήρε τον λόγο ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου (ενώ είχε συμφωνηθεί μία τοποθέτηση ο καθένας), λέγοντας:
«Δεν έκανα καμία δήλωση προκλητική ή αρνητική για την Ελλάδα. Όμως στην ομιλία του ο ομόλογός μου έχει κάνει δηλώσεις οι οποίες είναι αρνητικές. Δεν μπορούμε να αποδεχθούμε ότι η Τουρκία παραβιάζει τα δικαιώματα της Ελλάδας στο Αιγαίο.
Εμείς αποδεχόμαστε ως Ρωμιούς ορθοδόξους τους μειονοτικούς της Πόλης αλλά εσείς δεν μπορείτε να αποδέχεστε όσους λένε ότι είναι Τούρκοι. Αυτό είναι μια καταπίεση και καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών κατηγόρησε την Ελλάδα για «πους μπακ» 80.000 προσφύγων και μεταναστών.
Απαντώντας ο Νίκος Δένδιας στις αναφορές Τσαβούσογλου είπες ότι «εάν εσείς εκφράζετε τέτοιου είδους προκλητικές κατηγορίες είμαι υποχρεωμένος να απαντήσω».
Δένδιας: Δεν εγκαταλείπουμε το διεθνές δίκαιο
«Η Τουρκία έχει κάνει 400 υπερπτήσεις πάνω από ελληνικό έδαφος. Μεβλούτ δεν υπάρχει καμία διάταξη που να επιτρέπει πτήσεις πάνω από ελληνικό έδαφος (…) Εάν η Τουρκία θελήσει να γίνει μέλος της ΕΕ θα αποδεχθεί και την Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας (…) Εις ό,τι αφορά το μεταναστευτικό δεν θα έπρεπε η Τουρκία να κάνει μάθημα στην Ελλάδα μετά τα γεγονότα του Μαρτίου».
«Η Ελλάδα είναι έτοιμη να ξεκινήσει σιγα-σιγά σε μια θετική ατζέντα με την Τουρκία. Αυτό δεν σημαίνει την εγκατάλειψη του Διεθνούς Δικαίου και του ευρωπαϊκού κεκτημένου. Η ΕΕ δεν είναι τρίτος αλλά είναι η οικογένειά μας. Είναι το πιο υπερήφανο παράδειγμα συνύπαρξης κρατών στην ιστορία του ανθρωπίνου γένους (…) Θα πρότεινα να μην οδηγηθούμε σε έναν ατέρμονο διάλογο επί αυτών που γνωρίζουμε ότι διαφωνούμε»
Στη συνέχεια πήρε για τρίτη φορά το λόγο ο Τσαβούσογλου για να πει ότι η Τουρκία είναι ελεύθερη χώρα και όλοι μπορούν να εκφράσουν την άποψή τους και ότι η Τουρκία εμμένει στην αρχή του δίκαιου διαμοιρασμού.
«Αναφέρεστε σ’ αυτά που σας βολεύουν αλλά δεν αναφέρεστε σε όσα προβλέπει η Συνθήκη της Λωζάννης για την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών (…) Έχουμε συμφωνήσει να συζητήσουμε τα προβλήματα μέσω των διερευνητικών επαφών. Στη διαδικασία στην οποία διερχόμαστε θα πρέπει να έχουμε πάντα συνείδηση σε τι αποβλέπει κάθε μέλος. Πρέπει να αποφασίσετε αν θα συνεχίσουμε αυτόν τον καβγά με τον τρόπο αυτό ή αν θα συνεχίσουμε τον διάλογο».
Το λόγο πήρε για τρίτη φορά ο Νίκος Δένδιας λέγοντας χαρακτηριστικά ότι αν συνεχίσουμε έτσι θα χάσουμε και το ιφτάρ! «Ο στρατός κοστίζει. Δεν θέλουμε να σπαταλούμε λεφτά για το τίποτα. Γιατί υπάρχει Μεβλούτ στρατός στα νησιά; Υπάρχει γιατί απειλούνται από κάποιον. Μπορεί κανείς να πει ότι δεν υπάρχει απειλή ή ότι δεν υπάρχει αποβατική δύναμη απέναντι από τα νησιά;»
Και κατέληξαν με τον εξής διάλογο:
Δένδιας: Ελπίζω η διαφωνία μας να μην σε οδηγήσει να ακυρώσεις την πρόσκληση για δείπνο γιατί πεινάω εξαιρετικά…
Τσαβούσογλου: Η αμοιβαία κατανόηση σημαίνει να μπορώ να μπω και στα παπούτσια του άλλου. Εμείς όμως δεν θα μπορέσουμε να συνεχίσουμε τον διάλογο αν προχωρήσουμε έτσι.
Μετά το τέλος της συνέντευξης Τύπου, ο Τσαβούσογλου έγραψε στο Twitter: «Συμφωνήσαμε με τον Νίκο Δένδια τη συνέχιση του διαλόγου. Συζητήθηκαν εκκρεμή ζητήματα, προβλήματα της μειονότητάς μας, καταπολέμηση της τρομοκρατίας, μετανάστευση και περιφερειακά θέματα. Περιμένουμε πιο ειλικρινή και εποικοδομητική στάση από την Ελλάδα».
Ακολουθούν αναλυτικά οι δηλώσεις του Νίκου Δένδια:
«Εξοχότατε κύριε Υπουργέ, αγαπητέ μου Mevlüt,
Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Πρόεδρο Erdoğan και βεβαίως εσένα, τον παλιό μου φίλο – σε ευχαριστώ που θύμησες πότε και πώς πρωτογνωριστήκαμε, εδώ και πολλά χρόνια – για τη σημερινή σου φιλοξενία.
Και θα ήθελα να σε ευχαριστήσω, επίσης, για τη μεγάλη τιμή που μου κάνεις, προσκαλώντας με στο δείπνο Ιφτάρ, αργότερα απόψε.
Με την ευκαιρία αυτή, θα ήθελα να μεταφέρω εκ μέρους του Πρωθυπουργού, του κ. Κυριάκου Μητσοτάκη, τις ευχές προς όλους τους μουσουλμάνους για την έναρξη του ραμαζανιού. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στο ζήτημα της θρησκευτικής ελευθερίας. Αυτό άλλωστε κατοχυρώνεται από το Ελληνικό Σύνταγμα. Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός δεσμεύτηκε για το άνοιγμα ισλαμικού τεμένους στην Αθήνα, κάτι που έχει γίνει πράξη τον περασμένο Νοέμβριο και θα κάνουμε τα εγκαίνιά του αμέσως μετά την πανδημία.
Όσον αφορά στις συνομιλίες που είχαμε σήμερα – εκτεταμένες συνομιλίες – ήταν ανοιχτές και ειλικρινείς. Ήταν μια ιδιαίτερα χρήσιμη συζήτηση. Και θέλω να σας πω ειλικρινά ότι συζητήσαμε σε όσα θέματα υπάρχουν προσεγγίσεις, αλλά και σε όσα θέματα μας δημιουργούν τριβές.
Γιατί θεωρούμε ότι η διατήρηση διαύλων επικοινωνίας μεταξύ των δύο γειτονικών κρατών είναι απαραίτητη. Πρωταρχικό μέλημα είναι να εδραιώσουμε την ειρηνική συνύπαρξη στη βάση του διεθνούς δικαίου. Όπως και στη βάση των θεμελιωδών κανόνων και αξιών του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και του ΝΑΤΟ, στο οποίο οι δύο χώρες, εμείς και η Τουρκία, έχουμε ενταχθεί εδώ και 70 και πλέον χρόνια. Και βεβαίως της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην οποία η Ελλάδα συμπληρώνει 40 χρόνια και η Τουρκία έχει επανειλημμένως τονίσει ότι η ένταξη σε αυτή παραμένει στρατηγικός της στόχος.
Στο πλαίσιο αυτό, χαιρετίζω την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών μεταξύ ημών και της Τουρκίας, των πολιτικών διαβουλεύσεων μεταξύ των δύο Υπουργείων Εξωτερικών, καθώς και των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, η οποία θα ακολουθήσει.
Σήμερα συζητήσαμε πολύ ώρα, συζητήσαμε τις διμερείς μας σχέσεις, συζητήσαμε τις περιφερειακές εξελίξεις. Και συμφωνήσαμε με τον φίλο μου Mevlüt ότι υπάρχει πολύ σημαντικό περιθώριο για την ανάπτυξη των διμερών μας σχέσεων σε διάφορους τομείς.
Καταρχήν στην οικονομία, στο εμπόριο. Η παρουσία του στενού μου συνεργάτη, του κ. Υφυπουργού Κώστα Φραγκογιάννη, έχει σκοπό να εξετάσουμε και συγκεκριμένες προτάσεις συνεργασίας.
Στο πλαίσιο αυτό υποβάλλαμε προς την τουρκική πλευρά μια σειρά από προτάσεις για να αναβιώσουν πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί τις περασμένες δύο δεκαετίες, οι οποίες δεν έχουν υλοποιηθεί. Και νομίζω ότι συμφωνήσαμε να δημιουργήσουμε από κοινού με την τουρκική πλευρά μια θετική ατζέντα οικονομικών θεμάτων για να προχωρήσουμε τις σχέσεις μας μπροστά και να προωθήσουμε την οικονομική μας συνεργασία, ώστε να αλλάξουμε το κλίμα, το οποίο υπάρχει στις ελληνο-τουρκικές σχέσεις. Να οδηγηθούμε σε ένα θετικό κλίμα, κατ’ αντιδιαστολή με αυτό που υπήρχε τους τελευταίους 20 μήνες.
Επίσης, εξετάσαμε τη δυνατότητα πρωτοβουλιών, που θα διευκολύνουν τις επαφές μεταξύ των δύο λαών μας μετά το τέλος της πανδημίας. Και βεβαίως, ανέφερα – και νομίζω συμφωνούμε όλοι – ότι αναγκαία προϋπόθεση για τη βελτίωση των διμερών σχέσεων είναι η αποκλιμάκωση και η αποφυγή ενεργειών και δηλώσεων που δυναμιτίζουν το κλίμα. Γιατί, νομίζω δεν σας λέω κάτι καινούριο. Μέχρι πριν ελάχιστο καιρό, μέχρι πριν λίγους μήνες, οι παραβατικές ενέργειες είχαν αυξηθεί δραματικά, επιβαρύνοντας τις προσπάθειες για να δημιουργήσουμε αυτό το κλίμα εμπιστοσύνης που σήμερα προσπαθούμε. Οι θέσεις μας για αυτά τα θέματα είναι γνωστές.
Θέλω εδώ να αναφέρω, όντας στην πρωτεύουσα της Τουρκίας, ότι χτες ήμουν την Κωνσταντινούπολη, όπου συναντήθηκα με τον Οικουμενικό Πατριάρχη. Και εκεί είχα τη δυνατότητα να συζητήσω τα θέματα που αφορούν την ελληνική κοινότητα. Επίσης, για εμάς – πρέπει να το πω αυτό – υπάρχει στην Ελλάδα μουσουλμανική μειονότητα. Αυτό αναγνωρίζει η Συνθήκη της Λωζάννης, αυτή είναι η επίσημη άποψη του ελληνικού κράτους.
Επίσης, παρακάλεσα στις συζητήσεις μας να μην υπάρχουν προβολές ψευδών ειδήσεων, προκλητικών ρητορικών που προβάλλονται από συγκεκριμένους κύκλους και οι οποίες δεν βοηθούν σε αυτό το θετικό κλίμα, το οποίο συμφωνήσαμε να προωθήσουμε.
Σήμερα συζητήσαμε και πολλά περιφερειακά θέματα με τον Mevlüt, όπως είναι φυσικό, αρχής γενομένης από την Πενταμερή για το Κυπριακό που οργανώνει ο ΟΗΕ στη Γενεύη σε δύο εβδομάδες. Εμείς ευελπιστούμε ότι όλες οι πλευρές θα προσέλθουν με εποικοδομητικό πνεύμα, ώστε να είναι δυνατό να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις για την επίλυση του Κυπριακού προβλήματος.
Όπως γνωρίζετε, μοναδική λύση, που είναι αποδεκτή από το σύνολο της διεθνούς κοινότητας, είναι η διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία στη βάση των σχετικών αποφάσεων των Ηνωμένων Εθνών. Αυτή η λύση είναι συμβατή και με το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Και επίσης, βέβαια, πρέπει να υπογραμμίσω την ανάγκη, στο πλαίσιο αυτό, της αναζήτησης λύσης επιτέλους του Κυπριακού, να υπάρχει αποχή από ενέργειες που παραβιάζουν την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Μιλήσαμε βεβαίως και για τα θέματα Ευρωπαϊκής Ένωσης – Τουρκίας. Υπογραμμίζω πάλι, για δεύτερη φορά, ότι η Ελλάδα υποστηρίζει την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, εφόσον η Τουρκία το επιθυμεί. Γιατί είμαστε πεπεισμένοι ότι σαν γείτονες και οι δύο πλευρές έχουμε να κερδίσουμε πολλά από τη συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Ένωση και από μία Τουρκία πλήρως ενταγμένη στην ευρωπαϊκή οικογένεια.
Επίσης, πιστεύουμε – αλλά δεν είμαστε εμείς που θα το κρίνουμε αυτό – ότι ο τουρκικός λαός στην πλειοψηφία του επιθυμεί την ένταξη της χώρας του στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Για αυτό το λόγο, όπως επεσήμανε και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, είμαστε ανοιχτοί να εξετάσουμε θετικά καίρια ζητήματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος, όπως για παράδειγμα την απελευθέρωση των θεωρήσεων, τη «visa liberalisation». Ένα ζήτημα όπου εμείς πάντοτε είχαμε πάρει μία εποικοδομητική θέση μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αλλά, όπως ισχύει για κάθε υποψήφια χώρα, υπάρχει ένας απαράβατος κανόνας που πρέπει να τηρείται: ο σεβασμός στις αρχές και τις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένου του ευρωπαϊκού κεκτημένου, που ως γνωστόν περιλαμβάνει τον πλήρη σεβασμό της κυριαρχίας, της εδαφικής ακεραιότητας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων του συνόλου των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υιοθετήσει μία διπλή προσέγγιση. Το ενδεχόμενο λήψης μέτρων υπάρχει πάντα στο τραπέζι του Συμβουλίου. Εάν υπάρξουν παραβατικές και παράνομες ενέργειες σε βάρος της κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων μας, υπάρχει πάντοτε το ενδεχόμενο λήψης μέτρων. Βεβαίως, απευχόμαστε τις παράνομες ενέργειες με όλη μας την καρδιά.
Θα μου επιτρέψετε να κάνω μία ιδιαίτερη αναφορά σε ένα ζήτημα που δυστυχώς επηρεάζει αρνητικά τις διμερείς μας σχέσεις, αλλά και την ενταξιακή πορεία, νομίζω, της Τουρκίας. Και αυτό αφορά την απειλή πολέμου, εφόσον η Ελλάδα εφαρμόσει τα αναφαίρετα δικαιώματά της που προέρχονται από την UNCLOS και το Διεθνές Δίκαιο. Η στάση αυτή αντίκειται στο Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και δεν συνάδει ούτε με έναν Νατοϊκό Σύμμαχο, ούτε με τις σχέσεις καλής γειτονίας και με την προώθηση αυτών των σχέσεων.
Η Τουρκία συνεχίζει να μην αποδέχεται τη Σύμβαση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, η οποία όχι μόνον αντικατοπτρίζει εθιμικό δίκαιο, αλλά έχει επικυρωθεί και από την Ευρωπαϊκή Ένωση, άρα είναι τμήμα του ευρωπαϊκού κεκτημένου. Και χαρακτηριστικό παράδειγμα μη συμμόρφωσης αποτελεί το γνωστό «μνημόνιο» μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης, το οποίο έχει καταδικασθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, διότι παραβιάζει κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών και δεν συνάδει με το Δίκαιο της Θάλασσας.
Αναφορικά με το μεταναστευτικό-προσφυγικό, επισήμανα – και νομίζω συμφωνήσαμε – ότι είναι ευρω-τουρκικό ζήτημα. Οι υποχρεώσεις της Τουρκίας απορρέουν από τη Δήλωση Ε.Ε.-Τουρκίας του 2016. Ο φίλος μου Mevlüt μου είπε την τουρκική επιθυμία για την υπογραφή μίας νέας συμφωνίας. Όποια συμφωνία όμως και να υπάρχει, για να πετύχει η υλοποίησή της πρέπει να γίνουν αναγκαίες ενέργειες και να υπάρχει η απαραίτητη βούληση, ώστε να τερματισθεί η εγκληματική δράση δικτύων μετακίνησης μεταναστών. Και αναφέρθηκα καθαρά στην απόπειρα εργαλειοποίησης του μεταναστευτικού στον Έβρο το προηγούμενο διάστημα.
Επίσης, συζητήσαμε θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς. Η προσδοκία αναστροφής της απόφασης μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, καθώς και της απόφασης της μετατροπής της Μονής της Χώρας σε τζαμί, εκφράστηκε προς την τουρκική πλευρά. Εμείς πιστεύουμε ότι μία τέτοια αναστροφή είναι προς το συμφέρον και της Τουρκίας και της εικόνας της Τουρκίας διεθνώς.
Αγαπητέ μου Mevlüt, ολοκληρώνω κάνοντας μία σύντομη αναφορά στις περιφερειακές προκλήσεις στη Συρία, στη Λιβύη. Νομίζω ότι πρέπει και στις δύο χώρες αυτές – θα το συζητήσουμε και μετά στο δείπνο – να βοηθήσουμε, ώστε να λυθούν συνολικά οι μακροχρόνιες κρίσεις, με τη διαφύλαξη της κυριαρχίας, της ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητας και των δύο χωρών, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο και τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Κυρίες και κύριοι, η Ελλάδα και η Τουρκία είναι προορισμένες από τη γεωγραφία να ζουν μαζί σε μία περιοχή με πολλά σύνθετα προβλήματα. Είτε στα Βαλκάνια, είτε στη Μέση Ανατολή, είτε στον Καύκασο. Είναι προς το συμφέρον και των δύο χωρών, και της Ελλάδας και της Τουρκίας, να συνεργαστούμε για την εμπέδωση της ασφάλειας, της σταθερότητας και της ευημερίας στις περιοχές αυτές στη βάση του Διεθνούς Δικαίου και των αρχών καλής γειτονίας. Αυτή είναι η άποψη της κυβέρνησης Μητσοτάκη και αυτή την άποψη ήρθα να εκφράσω σήμερα εδώ στην Άγκυρα, με την ελπίδα οι σχέσεις μας να πάνε μπροστά. Δεν αγνοούμε την πραγματικότητα, ξέρουμε ότι έχουμε πολύ δρόμο. Αλλά ελπίζω ότι σήμερα μπορούμε να πούμε ότι μπορούμε να κάνουμε ένα βήμα, το οποίο θα αποβεί εις όφελος και των δύο χωρών μας και κυρίως των δύο λαών μας.
Θα ήθελα, επίσης, με την ευκαιρία αυτή να διατυπώσω προς το φίλο μου Mevlüt την πρόσκληση να επισκεφθεί την Αθήνα, σε χρόνο που θα καθορίσουμε από κοινού και θα μας δώσει την ευκαιρία να συνεχίσουμε τη συζήτηση επί τη βάση της ατζέντας μας και τελικά, να προετοιμάσουμε από τις συζητήσεις μας τη συνάντηση του Προέδρου Erdoğan με τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.
Και πάλι ευχαριστώ θερμά για τη φιλοξενία σήμερα εδώ, αγαπητέ μου Mevlüt.».
Δευτερολογία Υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια
«Ευχαριστώ, αγαπητέ μου Mevlüt, που μου επιτρέπεις να απαντήσω. Φαντάζομαι οι συνεργάτες σου είναι «βασιλικότεροι του βασιλέως» και θα προτιμούσαν να μην το κάνω, αλλά δεν γίνεται.
Να τα θέσω με τη σειρά:
Νομίζω ότι η ελληνική θέση όσον αφορά το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο είναι σαφής πάντοτε. Και δεν νομίζω ότι είναι η πρώτη φορά που τα ακούτε. Και θα μου έκανε μεγάλη εντύπωση αν περιμένατε, αγαπητέ μου Mevlüt, να μην τα πω εδώ στην Άγκυρα. Δηλαδή να έρθω εδώ στην Άγκυρα και να παρουσιάσω τα πράγματα σαν να μην έχει συμβεί τίποτε στο Αιγαίο και σαν να μην έχει συμβεί τίποτε στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η θέση της Ελλάδας είναι σαφής: η Τουρκία έχει παραβιάσει στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο το Διεθνές Δίκαιο και τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας. Και όχι μόνον αυτό, έχει παραβιάσει τα ίδια τα δικαιώματα κυριαρχίας της Ελλάδας. Έχει κάνει 400 υπερπτήσεις πάνω από ελληνικό έδαφος Mevlüt. Πάνω από ελληνικό έδαφος. Δεν υπάρχει καμία διάταξη δικαίου που να επιτρέπει πτήση πάνω από το ελληνικό έδαφος. Δεν μιλάω για τη θάλασσα.
Όσον αφορά το θέμα της μειονότητας, της μουσουλμανικής μειονότητας: αυτό το λέει η Λωζάννη, δεν το λέμε εμείς. Και τη Λωζάννη, αν θυμάμαι καλά, την έχει υπογράψει και η Τουρκία. Αυτή είναι η Συνθήκη. Μπορεί να αρέσει στην Τουρκία, μπορεί να μην αρέσει στην Τουρκία, αλλά η Λωζάννη ισχύει και θα ισχύει.
Όσον αφορά την UNCLOS: η UNCLOS είναι τμήμα του ευρωπαϊκού κεκτημένου. Την έχει υπογράψει η Ευρωπαϊκή Ένωση ως Ευρωπαϊκή Ένωση. Όχι μόνο τα κράτη, αλλά και η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση. Εάν η Τουρκία θελήσει να γίνει μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που εγώ ελπίζω ότι θα θελήσει, θα αποδεχθεί και την UNCLOS, τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Όσον αφορά το μεταναστευτικό, ειλικρινά νομίζω ότι μετά από τα γεγονότα του Φεβρουαρίου και του Μαρτίου δεν θα έπρεπε η Τουρκία να κάνει μάθημα στην Ελλάδα. Εμείς είμαστε έτοιμοι πράγματι, όπως είπες κι εσύ, να προχωρήσουμε σε μία νέα σελίδα. Αλλά η νέα σελίδα προϋποθέτει μία αντίληψη, καμιά φορά, του τί κάνει κανείς λάθος και τί κάνει σωστό. Νομίζω, λοιπόν, ότι ήταν μάλλον όχι σωστό το συγκεκριμένο ζήτημα.
Θα ήθελα λοιπόν να πω ξεκάθαρα ότι η Ελλάδα είναι έτοιμη να προχωρήσει σε μία θετική ατζέντα σιγά-σιγά με την Τουρκία. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει αλλαγή των πάγιων, διαρκών θέσεων της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, δεν σημαίνει εγκατάλειψη του ευρωπαϊκού κεκτημένου.
Και θα μου επιτρέψεις να σου πω ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για την Ελλάδα, Mevlüt, δεν είναι «τρίτοι». Η Ελλάδα είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρα το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι το Συμβούλιο στο οποίο ανήκουμε και στο οποίο έχουμε προτείνει να ανήκετε κι εσείς, όταν γίνετε μέλος. Άρα δεν είναι τρίτος, είναι η οικογένειά μας. Είναι οι χώρες με τις οποίες ζούμε μαζί, είναι οι χώρες με τις οποίες συμμεριζόμαστε τις ίδιες αξίες, είναι οι χώρες με τις οποίες συμμεριζόμαστε ένα κοινό μέλλον, ένα κοινό όραμα, ένα χώρο προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όπως λέω πάντα, είναι το πιο υπερήφανο παράδειγμα συνύπαρξης κρατών στην ιστορία του ανθρωπίνου γένους. Η Ελλάδα είναι περήφανη για τη συμμετοχή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι περήφανη για το ευρωπαϊκό κεκτημένο και θα συνεχίσει να λειτουργεί σύμφωνα με αυτό.
Σε ευχαριστώ πάρα πολύ και πάλι για την ευκαιρία που μου έδωσες. Θα πρότεινα δε να μην οδηγηθούμε σε έναν ατέρμονο διάλογο επί αυτών, επί των οποίων ξέρουμε ότι διαφωνούμε. Αλλιώς θα χαλάσει αυτό το οποίο επιχειρήσαμε να δημιουργήσουμε σήμερα, μετά την εξαιρετική συνάντηση με τον Πρόεδρο Erdoğan.»
Τριτολογία Υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια
«Δεν άκουσα, αλλά θα προσπαθήσω να περιορισθώ σε ένα-δύο λεπτά, για να πω απλώς ότι πράγματι ζητάμε να βρούμε μια θετική ατζέντα. Αυτό είναι η λύση.
Αλλά η θετική ατζέντα σημαίνει αντίληψη της θέσεως του άλλου. Έθεσες Mevlüt δύο θέματα:
Αποστρατικοποίηση των νησιών. Γιατί υπάρχει στρατός στα νησιά; Υπάρχει γιατί απειλούνται από κάπου. Ο στρατός κοστίζει χρήματα. Δεν θέλουμε να χαλάμε χρήματα χωρίς λόγο. Υπάρχει κανείς να ισχυρίζεται αυτή τη στιγμή ότι δεν υπάρχει στρατιωτική απειλή και αποβατική δύναμη απέναντι από τα νησιά; Εάν δεν υπάρχει, είναι καλό να μας το πουν.
Τα 6 έως 10 μίλια στον αέρα και τη θάλασσα, αν θυμάμαι καλά, ξεκινάνε το 1930. Η Τουρκία διαμαρτυρήθηκε για πρώτη φορά το 1975. Μετά από 50 χρόνια, μετά από μισό αιώνα.
Συμφωνώ, πρέπει να βρούμε λύσεις και να μην καλύπτουμε τις διαφωνίες. Και να βρούμε μια κοινή θετική ατζέντα. Θέλω, όμως, ειλικρινά να πω προς τη τουρκική πλευρά ότι αυτό θα επιτευχθεί Mevlüt, εάν αντιληφθείτε και τις ευαισθησίες τις δικές μας και αν αντιληφθείτε τον τρόπο λειτουργίας της Ε.Ε. Ελπίζω η διαφωνία μας, παρεμπιπτόντως, να μην σε οδήγησε να ματαιώσεις την πρόσκληση για δείπνο, διότι πεινάω εξαιρετικά.»
