H πρόθεση της ΕΕ να λάβει μέτρα κατά της Τουρκίας για τις παραβιάσεις του Διεθνούς Δικαίου και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας, αντιμετωπίστηκε με «τσαμπουκά» από τον Ταγίπ Ερντογάν, παρά το ότι είχε προηγηθεί μια διπλωματική απάντηση του υπουργείου εξωτερικών της Τουρκίας, η οποία άφηνε ανοικτές τις πόρτες διαλόγου με την ΕΕ.
Ο Τούρκος Πρόεδρος, σχολιάζοντας τα συμπεράσματα του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων της ΕΕ, τα οποία δείχνουν προς τη κατεύθυνση της λήψη μέτρων εναντίον της χώρας του, τα οποία θα εξειδικευθούν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, δήλωσε: «Αν σας περνάει ελάτε να συλλάβετε το προσωπικό του Πορθητή». Υποστήριξε πως «δεν φτάνει η δύναμή τους γι’ αυτό. Επειδή εμείς είμαστε Τουρκία, είμαστε Τούρκοι. Δεν θα δώσουμε ευκαιρία για κάτι τέτοιο».
Μιλώντας σε συγκέντρωση συνταξιούχων στη Τραπεζούντα είπε ακόμα πως οι Ευρωπαίοι πολλές φορές «κάνουν τους μάγκες» στη Τουρκία αλλά οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις έχουν πάρει τις θέσεις τους και οι γεωτρήσεις στην ανατολική Μεσόγειο συνεχίζονται.
Ο Ερντογάν αναφέρθηκε και στις δυνατότητες που απέκτησε η Τουρκία με την αγορά δύο γεωτρύπανων και δύο ερευνητικών πλοίων που της επιτρέπουν να λειτουργεί αυτόνομα και να μην χρειάζεται να ενοικιάζει εξοπλισμό «από δω και από κει» με μεγάλο κόστος.
Ο Ταγίπ Ερντογάν δεν έχασε την ευκαιρία να επιτεθεί εκ νέου στον Πρόεδρο της Γαλλίας Εμμανουέλ Μακρόν διερωτώμενος: «Μα ποιος είσαι εσύ και μας λες να αποχωρήσουμε; Εσύ έχεις εδώ ακτογραμμή; Έχεις εσύ σχέση με τη περιοχή; Αλλά η Τουρκία δεν έχει μόνο ακτογραμμή, είναι και εγγυήτρια δύναμη στην Κύπρο. Εδώ η Ελλάδα μπορεί να μιλάει. Και η Βρετανία μπορεί να μιλά. Γιατί; Επειδή είναι εγγυήτριες δυνάμεις. Αλλά εσύ δεν μπορείς να μιλάς. Εσύ έχεις μια εταιρεία, ας μιλήσει η εταιρεία σου. Η Total. Αλλά εμείς είμαστε μέσα στη δουλειά αυτή».
Άγκυρα προς ΕΕ: Είστε όμηροι της Κύπρου
«Οι αποφάσεις της ΕΕ για την ανατολική Μεσόγειο στερούνται νομικής βάσης», υποστήριξε το τουρκικό υπουργείο εξωτερικών με γραπτή του ανακοίνωσή χθες και κάλεσε την ΕΕ «να αλλάξει αυτή την μονομερή και εκτός πραγματικότητας στάση της». Κατηγόρησε την ΕΕ ότι μετέτρεψε τις σχέσεις Τουρκίας – ΕΕ σε όμηρο του Κυπριακού και ότι κινείται ως μια «ομάδα διαπραγμάτευσης συμφερόντων». Το τουρκικό υπουργείο εξωτερικών ανέφερε ότι «παρά αυτή την προκατειλημμένη στάση, η Τουρκία θα συνεχίσει να κάνει βήματα αποφασιστικά και ειλικρινή στην ενταξιακή της διαδικασία», αναφέροντας ότι «η Τουρκία δεν απομακρύνεται από την ΕΕ όπως λένε κάποιοι ισχυρισμοί».
Στην ανακοίνωση που εκδόθηκε το βράδυ της Τρίτης αναφέρεται: «Απορρίπτουμε τα σημεία που αναφέρονται στη χώρα μας στις αποφάσεις που λήφθηκαν στην συνάντηση του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων της ΕΕ η οποία πραγματοποιήθηκε στις 18 Ιουνίου. Οι αποφάσεις δεικνύουν πόσο απέχει η ΕΕ από το να αντιληφθεί τα βήματα που έκανε η χώρα μας παρά τις δοκιμασίες με τις οποίες βρέθηκε αντιμέτωπη. Η ΕΕ είχε πράξει μεγάλο σφάλμα εντάσσοντας ως μέλος της την ‘Ελληνοκυπριακή διοίκηση νοτίου Κύπρου’ το 2004. Τώρα για χάρη της διατήρησης αυτού του σφάλματος υποβιβάζει τις σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ στο Κυπριακό μετατρέποντάς τις σε όμηρο αυτού του προβλήματος. Φαίνεται ότι η ΕΕ και πάλι συνέγραψε τις αποφάσεις της με τρόπο μεροληπτικό από την σκοπιά της εξολοκλήρου της Ελληνοκυπριακής πλευράς».
Στην ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου εξωτερικών αναφέρεται ακόμα πως «η ΕΕ λαμβάνοντας αυτές τις αποφάσεις κινήθηκε όχι ως μια κοινότητα αρχών και αξιών αλλά σαν μια ομάδα διαπραγμάτευσης συμφερόντων. Αυτή η κατάσταση είναι αντίθετη με την φιλοσοφία ίδρυσης της ΕΕ».
Αναφέρεται ακόμα ότι με το επιχείρημα της αλληλεγγύης της ένωσης, η ΕΕ βλέπει τον εαυτό της σαν Δικαστήριο σε θέματα διμερών διαφορών που αφορούν την κυριαρχία και κάνει μονομερείς δηλώσεις με πολιτικό κίνητρο για ευαίσθητα θέματα όπως είναι η οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων τα οποία έχουν ιδιαίτερες τεχνικές διαστάσεις, κάτι που αποτελεί μια στάση η οποία δεν εξυπηρετεί την περιφερειακή ειρήνη και ασφάλεια. «Είναι γνωστό ότι η ΕΕ στο παρελθόν ποτέ δεν πήρε μέρος σε διμερή ζητήματα που αφορούσαν ισχυρισμούς θαλάσσιων αρμοδιοτήτων των δικών της μελών που συγκρούονταν», αναφέρεται στην ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου εξωτερικών και προστίθεται ότι η παρούσα στάση της ΕΕ ουσιαστικά βασίζεται στα στημένα, αβάσιμα και μαξιμαλιστικά επιχειρήματα του διδύμου Ελληνοκυπρίων -Ελλάδας σε σχέση με το Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο, οι οποίοι σφετερίζονται τα δικαιώματα της Τουρκίας και των συνεταίρων του νησιού, Τουρκοκυπρίων.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση,«η Τουρκία συνεχίζει να είναι υπέρ της ειρήνης και της σταθερότητας στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο όπως και σε όλες τις γύρω θάλασσες». «Αυτοί που κάνουν βήματα αντίθετα με τα νόμιμα δικαιώματα και τα συμφέροντα της Τουρκίας και της ‘τδβκ’ (ψευδοκράτος) στην ανατολική Μεσόγειο, αυτοί που προσπαθούν να αγνοήσουν την Τουρκία η οποία έχει την μεγαλύτερη ακτογραμμή στην ανατολική Μεσόγειο, δεν θα πετύχουν ποτέ αυτούς τους στόχους τους».
Στην ανακοίνωση αναφέρεται επίσης ότι «οι Τουρκοκύπριοι έχουν προτείνει την σύσταση κοινής ενεργειακής επιτροπής για τις πηγές ενέργειες του νησιού και τα έσοδα ενέργειας, ωστόσο αυτή η πρόταση απορρίφθηκε από την Ελληνοκυπριακή πλευρά. Μέχρι να βρεθεί λύση στο νησί, η σύσταση κοινής ενεργειακής πολιτικής θα είναι ένα θετικό βήμα και αυξάνοντας την εμπιστοσύνη μεταξύ των πλευρών θα διευκολυνθεί η περιεκτική λύση».
Το τουρκικό υπουργείο εξωτερικών καταλήγει: «Μέχρι να πραγματοποιηθεί αυτό, η Τουρκία θα διατηρήσει την αποφασιστικότητά της κάνοντας τα απαραίτητα βήματα με στόχο να προστατεύσει τόσο τα δικά της δικαιώματα και συμφέροντα στις δικές της περιοχές θαλάσσιας αρμοδιότητας όσο και τα νόμιμα δικαιώματα και συμφέροντα των Τουρκοκυπρίων. Να μην έχει κανένας αμφιβολία γι αυτό».
Αυστηρό το μήνυμα των 27
Η αντίδραση της Τουρκίας προκλήθηκε από τις αποφάσεις του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων το οποίο τοποθετήθηκε επί του θέματος της λήψης μέτρων για τις παράνομες τουρκικές ενέργειες στην κυπριακή ΑΟΖ.
Τα μέτρα αναμένεται να εξειδικευθούν στη Σύνοδο Κορυφής η οποία θα πραγματοποιηθεί στις Βρυξέλλες στις 20-21 Ιουνίου. Στα συμπεράσματα του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων, καταγράφεται, μεταξύ άλλων, ότι «το Συμβούλιο καλεί την Κομισιόν και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικών Δράσεων (ΕΥΕΔ) να υποβάλουν προτάσεις-επιλογές για κατάλληλα μέτρα, χωρίς καμία καθυστέρηση». Το επείγον του θέματος προέκυψε από τις δηλώσεις του Τούρκου υπουργού ενέργειας για την γεώτρηση του Πορθητή η οποία όπως είπε άρχισε και προχωράει
Διπλωματικές πηγές στη Λευκωσία, αναφέρουν πως η συμπερίληψη της ΕΥΕΔ στα όργανα που θα προτείνουν μέτρα είναι εξαιρετικά σημαντική, καθώς πρόκειται για όργανο που μπορεί να προτείνει στοχευμένα, ενδεχομένως και νομικά μέτρα. Πάντως ακόμα είναι αβέβαιο το είδος των μέτρων που θα προταθούν και αν θα είναι ανάλογα αυτών που ζητά η Κυπριακή Δημοκρατία, όπως συμπερίληψη ονομάτων και εταιρειών σε λίστες απαγόρευσης εισόδου στην ΕΕ. Αναφορές σε διεθνή πρακτορεία όπως το Reuters, ότι η Κύπρος έθεσε ενδεχόμενη χρήση του βέτο σε σχέση με την ενταξιακή πορεία χωρών όπως η Αλβανία και η Βόρεια Μακεδονία, σε περίπτωση που δεν συμπεριληφθεί η πρόνοια για μέτρα κατά της Τουρκίας στα συμπεράσματα, δεν επιβεβαιώνονται επισήμως από τη Λευκωσία. Οι ίδιες πηγές πάντως άφηναν ανοικτό το ενδεχόμενο ακόμα και χρήσης βέτο σε περίπτωση που διαπιστωνόταν απροθυμία των εταίρων για λήψη μέτρων κατά της Τουρκίας.
Γιοχάνες Χαν: Η Τουρκία απομακρύνεται από την ΕΕ
Ο επίτροπος, υπεύθυνος για θέματα διεύρυνσης της ΕΕ, Γιοχάνες Χαν αμέσως μετά το πέρας του Συμβουλίου τόνισε πως «το Συμβούλιο επιβεβαίωσε ότι η Τουρκία απομακρύνεται από την ΕΕ με τις δικές της αποφάσεις. Γι’ αυτό το ντε φάκτο πάγωμα της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας που το Συμβούλιο αποφάσισε από πέρσι παραμένει ως έχει». Έκανε λόγο για περιορισμό χρηματοδότησης ή συναντήσεων υψηλού επιπέδου προς την Τουρκία.
Πέραν των όσων φυσιολογικά αναφέρονται για την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, στα συμπεράσματα συμπεριλαμβάνεται και μια φράση η οποία δίνει το στίγμα και σε σχέση με την αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης με την Τουρκία. Συγκεκριμένα, στα συμπεράσματα αναγράφεται πως «καμία επιπρόσθετη εργασία προς αναθεώρηση της τελωνειακής ένωσης ΕΕ – Τουρκίας δεν προβλέπεται».
Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει ο επίτροπος Χαν, η συζήτηση και τα συμπεράσματα επηρεάστηκαν σημαντικά από την κατάσταση των γεωτρήσεων τουρκικών πλοίων στην κυπριακή ΑΟΖ, η οποία είναι μη αποδεκτή». Έκανε λόγο για σημαντικό αρνητικό αντίκτυπο στις σχέσεις ΕΕ – Τουρκίας από αυτήν την εξέλιξη. Στα συμπεράσματα καταγράφεται ξεκάθαρα πως το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων συνεχίζει να αναμένει από την Τουρκία να συμμορφωθεί πλήρως με τις σχέσεις καλής γειτονίας, τις διεθνείς συμφωνίες αλλά και την ειρηνική επίλυση διαφορών, με γνώμονα αν είναι απαραίτητο το Διεθνές Δικαστήριο. Το Συμβούλιο καταδικάζει περαιτέρω τις «συνεχιζόμενες παράνομες δραστηριότητες στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο, ενώ εκφράζει έντονη ανησυχία για τις τωρινές γεωτρητικές δραστηριότητες της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο» και καλεί την Τουρκία να συμμορφωθεί με τις υποδείξεις της ΕΕ στο ζήτημα αυτό.
Επισημαίνει για μία ακόμα φορά πως η Τουρκία πρέπει να συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις που πηγάζουν μέσα από το διαπραγματευτικό πλαίσιο με την ΕΕ και υπενθυμίζει πως η αναγνώριση όλων των κρατών μελών είναι ουσιώδης. Τα μέλη του Συμβουλίου καλούν επίσης την Τουρκία να ομαλοποιήσει τις σχέσεις με την Κύπρο και να συνεισφέρει εποικοδομητικά στην προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού, συμπεριλαμβανομένων και των εξωτερικών πτυχών του.
Ικανοποίηση Λευκωσίας
Τόσο ο Κύπριος Πρόεδρος όσο και ο υπουργός εξωτερικών, εξέφρασαν ικανοποίηση για τα αποτελέσματα του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων διατηρώντας την αισιοδοξία τους για την στάση που θα τηρήσουν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο οι ηγέτες των χωρών μελών της ΕΕ. Η Λευκωσία θεωρεί πως με δεδομένη τη στάση της ΕΕ έναντι της Ρωσίας για το θέμα της Κριμαίας, δεν θα μπορούσε να μείνει απαθής απέναντι στη τουρκική επιθετικότητα έναντι μιας χώρας μέλους. Πάντως θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Λευκωσία είχε διατηρήσει ενστάσεις στα μέτρα κατά της Ρωσίας, ενώ το κυπριακό κοινοβούλιο ήταν το μοναδικό κοινοβούλιο της ΕΕ, που με ψήφισμα του καλούσε την ΕΕ να άρει τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας.
Κίνηση στην Αμμόχωστο
Εν τω μεταξύ την απόφαση του λεγόμενου «υπουργικού συμβουλίου» του ψευδοκράτους να μπουν εμπειρογνώμονες στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου και να κάνει «επιστημονική καταγραφή» των περιουσιακών στοιχείων, ακινήτων και μη, δημοσιοποίησε ο λεγόμενος «υπουργός εξωτερικών» Κουντρέτ Όζερσαϊ. Μίλησε μάλιστα για ετοιμότητα των κατεχομένων να κάνουν το επόμενο απτό βήμα στο συγκεκριμένο ζήτημα.
Σύμφωνα με τα όσα μετέφερε σε δημοσιογράφους στα κατεχόμενα ο κ. Όζερσαϊ, θα συσταθεί ειδικά ομάδα η οποία θα αναλάβει την καταγραφή. Θα ετοιμάσουν μάλιστα σχετική έκθεση την οποία θα παραδώσουν στον ίδιο. Βάσει των ευρημάτων της «έκθεσης» θα καθορίσουν και την πολιτική τους για την εν λόγω περιοχή, τόνισε. Επεσήμανε δε πως θα ενεργήσουν με τρόπο που να μην παραβιάζονται τα δικαιώματα και τα συμφέροντα των «παλιών κατοίκων» των Βαρωσίων και του «τμήματος βακουφίων».
Η τοποθέτηση αυτή σε ένα τόσο σημαντικό ζήτημα το οποίο έχει απασχολήσει επανειλημμένα, κυρίως για την αναγκαιότητα να γίνει ανεξάρτητη καταγραφή από διεθνείς φορείς (ΟΗΕ), εγείρει ερωτήματα, κυρίως για τις προθέσεις των Τουρκοκυπρίων. Η ελληνοκυπριακή πλευρά ζήτησε επίμονα το προηγούμενο διάστημα να συσταθεί επιτροπή επιστημόνων, κοινής αποδοχής από τον ΟΗΕ, που να μπορέσουν να καταλήξουν σε ένα αποδεκτό συμπέρασμα γύρω από τα δεδομένα στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου, ενώ η τουρκοκυπριακή πλευρά δεν έκανε μέχρι στιγμής καμία κίνηση προς αυτήν την κατεύθυνση.
«Μυστικό» δείπνο
Σε μια άλλη εξέλιξη, την Τρίτη αποκαλύφθηκε ότι πριν λίγες μέρες ο Κύπριος Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης είχε συμφάγει με τον λεγόμενο «υπουργό εξωτερικών» του ψευδοκράτους και αντίπαλο του Τουρκοκύπριου ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί.
Όπως επιβεβαίωσε ο ίδιος ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, το δείπνο έγινε στις 4 Ιουνίου στην οικία του εκπροσώπου των Μαρωνιτών στην κυπριακή Βουλή Γιαννάκη Μούσα. Οι Αναστασιάδης και Οζερσάι με δηλώσεις τους, έκαναν λόγο για δείπνο κοινωνικής φύσεως, παρουσία των συζύγων τους, ωστόσο ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Μουσταφά Ακιντζί, ο οποίος αποκάλυψε την πραγματοποίηση του δείπνου άφησε αιχμές για συζήτηση του Κυπριακού πίσω από την πλάτη του.
Σε ανακοίνωσή του ο εκπρόσωπος του Μουσταφά Ακιντζί, Μπαρίς Μπουρτζιού, ενημέρωσε πως η αρχική επιβεβαίωση για τη συνάντηση ήρθε μετά από επικοινωνία με τον λεγόμενο «πρωθυπουργό» Ερσίν Τατάρ. Χαρακτήρισε μάλιστα εξαιρετικά σημαντικό το γεγονός ότι ο Ακιντζί δεν είχε καμία ενημέρωση για τα ζητήματα που συζητήθηκαν μεταξύ των δύο, κάτι που ως πρακτική είναι απαράδεκτη, σύμφωνα με τον ίδιο.
Ο κ. Αναστασιάδης δήλωσε πως «ούτε πρόθεση περί συνομιλιών υπήρξε ή οποιαδήποτε συζήτηση, εκτός από τη γενική θεώρηση στου Κυπριακού, ούτε βεβαίως και περιφρόνηση του Τουρκοκύπριου ηγέτη κ. Ακιντζί. Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να παίρνω άδεια με ποιους θα συντρώγω ή όχι, όταν ιδιαίτερα πρόκειται περί καθαρά κοινωνικού γεγονότος».
