Τι κρύβεται πίσω από την αρνητική στάση του Τούρκου προέδρου απέναντι στην ένταξη των βορειοευρωπαϊκών χωρών στη Συμμαχία και πώς σχετίζεται με τις τουρκικές εκλογές;
Οι ελπίδες της Σουηδίας και της Φινλανδίας να γίνουν σύντομα μέλη στο ΝΑΤΟ έχουν συναντήσει ένα μεγάλο εμπόδιο λόγω των ενστάσεων της Τουρκίας, η οποία έχει ασκήσει βέτο στην ένταξη των δύο χωρών στη Βορειοατλαντική Συμμαχία.
Οι τρεις χώρες κατέληξαν σε μια συμφωνία σχετικά με το πώς να προσεγγίσουν το εν λόγω ζήτημα τον περασμένο Ιούνιο στη Μαδρίτη, αλλά ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει δηλώσει ότι δεν τηρούνται οι δεσμεύσεις, κυρίως από τη Σουηδία.
Επιπλέον, αυτή την εβδομάδα ο Τούρκος πρόεδρος ανέβαλε επ’ αόριστον τις τριμερείς συνομιλίες με τη Στοκχόλμη και το Ελσίνκι, οι οποίες προγραμματίζονταν για τον Φεβρουάριο.
Από τα 30 μέλη του ΝΑΤΟ, μόνο τα κοινοβούλια της Τουρκίας και της Ουγγαρίας μένουν να επικυρώσουν την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας, οι οποίες ανησυχούν για την ασφάλειά τους μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Γιατί η Τουρκία στέκεται εμπόδιο;
Η τουρκική πλευρά υποστηρίζει ότι κυρίως η Σουηδία παρέχει άσυλο σε αυτούς που η Άγκυρα αποκαλεί μέλη παραστρατιωτικής οργάνωσης από το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK), το οποίο προέβη σε ένοπλη εξέγερση κατά του τουρκικού κράτους το 1984.
Το PKK θεωρείται τρομοκρατική οργάνωση στην Τουρκία, τη Σουηδία, τις ΗΠΑ και την Ευρώπη.
Η Τουρκία ζητεί από τη Στοκχόλμη και το Ελσίνκι να υιοθετήσουν μια πιο αυστηρή προσέγγιση κατά του PKK καθώς και μιας άλλης ομάδας, την οποία κατηγορεί για την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016.
Στη Μαδρίτη, η Φινλανδία και η Σουηδία συμφώνησαν να εργαστούν πιο σκληρά για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, επιταχύνοντας μεταξύ άλλων τις διαδικασίες έκδοσης και απέλασης ατόμων που φέρονται να είναι μέλη παραστρατιωτικών οργανώσεων. Τα σουηδικά δικαστήρια, ωστόσο, έχουν μπλοκάρει κάποιες από τις απελάσεις.
Οι εντάσεις μεταξύ της Σουηδίας και της Τουρκίας έχουν επίσης επιδεινωθεί και λόγω διαμαρτυριών στη Στοκχόλμη, τις οποίες η Άγκυρα χαρακτηρίζει ως «εγκλήματα μίσους», υπό την κάλυψη της σουηδικής νομοθεσίας για την ελεύθερη έκφραση.
«Η Σουηδία έχει λάβει υπόψη πολλές από τις ανησυχίες της Τουρκίας και θα συνεχίσει να τηρεί αυτό το τριμερές μνημόνιο… αλλά αυτή τη στιγμή είναι σαφές ότι δεν είναι αρκετό», αναφέρει ο Πολ Λέβιν, επικεφαλής του Ινστιτούτου Τουρκικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης.
Σε τι άλλο στοχεύει η Άγκυρα;
Οι τουρκικές εκλογές πρόκειται να λάβουν χώρα τον Μάιο και στο πλαίσιο αυτό, πολλοί αναλυτές βλέπουν τη στάση του Ερντογάν στο ζήτημα της Σουηδίας και της Φινλανδίας ως μια προσπάθεια να αποσπάσει την προσοχή των ψηφοφόρων από την κρίση του κόστους διαβίωσης και να παρουσιάσει τον εαυτό του ως έναν ηγέτη με διεθνή επιρροή.
Άλλοι σχολιαστές αναφέρουν ότι ο Τούρκος πρόεδρος ίσως θέλει να χρησιμοποιήσει την επικύρωση της ένταξης των δύο χωρών στο ΝΑΤΟ ως μέρος μιας συμφωνίας με τις ΗΠΑ. Οι σχέσεις Άγκυρας – Ουάσιγκτον είναι τεταμένες λόγω της διαμάχης της Τουρκίας με τους Κούρδους μαχητές στη Συρία, οι οποίοι υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ στον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους.
Επιπλέον, η Τουρκία θέλει να αγοράσει μαχητικά αεορσκάφη F-16 από τις Ηνωμένες Πολιτείες, αίτημα το οποίο συναντά αντιρρήσεις από κάποια μέλη του Κογκρέσου.
Διπλωμάτες, αναλυτές και προσωπικότητες της αντιπολίτευσης αναφέρουν ότι ο Ερντογάν χρησιμοποιεί ως αφορμές δύο πρόσφατα γεγονότα στη Σουηδία: το κάψιμο ενός αντιτύπου του Κορανίου καθώς και το κρέμασμα ομοιώματος του Τούρκου προέδρου.
Μπορεί η Φινλανδία να μπει μόνη της στο NATO;
Τυπικά ναι, αλλά η άμυνα της χώρας ίσως αποδειχθεί ένα περίπλοκο ζήτημα για το ΝΑΤΟ, εάν δεν θα μπορεί να έχει στρατηγική πρόσβαση σε σουηδικό έδαφος.
Η Σουηδία και η Φινλανδία επιθυμούν να προχωρήσουν μαζί, αλλά με την οργή της Τουρκίας να στρέφεται κυρίως προς τη Στοκχόλμη, είναι πιθανό η φινλανδική πλευρά να πάψει να περιμένει και να συνεχίσει μόνη της. Ο Φινλανδός υπουργός Εξωτερικών και ο Σουηδός πρωθυπουργός έχουν αναφέρει ότι προτεραιότητα είναι μια κοινή ένταξη και πως η Φινλανδία θα εξετάσει κάποιο εναλλακτικό σενάριο μόνο εάν η ένταξη της Σουηδίας μπλοκαριστεί πλήρως από την Τουρκία.
Θα βοηθούσε αν το ΝΑΤΟ έδιωχνε την Τουρκία;
Δεν υπάρχει κάποιος επίσημος μηχανισμός για τον αποκλεισμό ή την εκδίωξη κρατών – μελών στο καταστατικό του ΝΑΤΟ, ενώ η Τουρκία θεωρείται από τη Συμμαχία ως ένας ζωτικής σημασίας στρατηγικός εταίρος.
Τι θα συμβεί από εδώ και πέρα;
Οι αναλυτές αναμένουν ότι η διαδικασία ένταξης θα παραμείνει παγωμένη τουλάχιστον μέχρι να έχουν ολοκληρωθεί οι τουρκικές εκλογές.
Ακόμα και τότε, όμως, θα σημειώνεται πρόοδος με αργούς ρυθμούς. Η πλήρης εφαρμογή της συμφωνίας της Μαδρίτης θα μπορούσε να χρειαστεί χρόνια και η σουηδική πλευρά έχει αναφέρει μάλιστα ότι κάποια από τα τουρκικά αιτήματα είναι αδύνατον να ικανοποιηθούν.
Οι ανησυχίες της Τουρκίας για τα ζητήματα εθνικής ασφάλειας δεν θα είναι εύκολο να διευθετηθούν, ενώ η ικανότητα της Σουηδίας και της Φινλανδίας να επηρεάσουν τις εξελίξεις, είναι περιορισμένη.
Ωστόσο, τόσο οι δύο βορειοευρωπαϊκές χώρες όσο και το ΝΑΤΟ θέλουν να αποφύγουν μια υπερβολικά μακρόχρονη διαδικασία.
«Οι ενέργειες της Τουρκίας αυτή τη στιγμή ωφελούν τον Πούτιν και… αυτό αποτελεί πρόβλημα για ολόκληρη τη Συμμαχία», αναφέρει ο Λέβιν.
Πηγή: Reuters
