Οι αποφάσεις της Fed για αύξηση του κόστους χρήματος (σε δολάρια) από τα μέσα του Δεκέμβρη ξεκαθάρισαν το τοπίο του 2016, αλλά ταυτόχρονα έθεσαν τις διοικήσεις των μεγάλων κεντρικών τραπεζών, όπως της ΕΚΤ μπροστά σε μεγάλα διλήμματα.
Είναι επαρκής η νομισματική χαλάρωση στα όρια που ήδη διαμορφώθηκε στις αρχές του Δεκέμβρη; Μπορούν οι κεντρικές τράπεζες να δώσουν απάντηση στη διαπιστωμένα πλέον μη παραγωγική χρήση της παρεχόμενης “ποσοτικής χαλάρωσης”; Έχει ο Draghi ξεκαθαρίσει το πως η Ευρωζώνη θα “ενσωματώσει” τις συνέπειες από την μεγάλη έξοδο κεφαλαίων από την περιφέρεια; Επιμέρους ζητήματα της Ευρωζώνης, όπως το ελληνικό χρέος, μπορούν να γίνουν διαχειρίσιμα σ’ αυτό το περιβάλλον;
Τα ερωτηματικά είναι πολλά και οι απαντήσεις που έχουν επεξεργασθεί ήδη -από το φθινόπωρο- οι αρμόδιες γενικές διευθύνσεις της ΕΚΤ, έχουν κάποιες προϋποθέσεις, (όπως αυτές της ολοκλήρωσης της ενοποίησης του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος με τη δημιουργία του ενιαίου ευρωπαϊκού ταμείου εγγύησης καταθέσεων), που δεν φαίνεται ότι μπορούν ολοκληρωθούν μέσα στο 2016…
Το φάρμακο
Σε κάθε περίπτωση η απάντηση Draghi εάν και εφόσον χρειασθεί, προς το παρόν δεν ξεφεύγει από τα όρια μίας λίγο μεγαλύτερης “δόσης” από το ίδιο φάρμακο, που έχει χορηγήσει μέχρι σήμερα, ήτοι λίγη περισσότερη “ποσοτική χαλάρωση”.
Όμως το φάρμακο αυτό όπως έχουν αποδειχθεί τα δύο τελευταία χρόνια είναι αποτελεσματικό στο να καταστέλλει τους “πόνους” του ευρωσυστήματος αλλά δεν έχει ουσιαστικό αποτέλεσμα στην ασθένεια που επιμένει: τον φαύλο κύκλο της υπερχρέωσης και της ύφεσης.
Οι εκτιμήσεις των αναλυτών της ΕΚΤ υποστηρίζουν ότι το φθηνότερο ευρώ δίνει και θα δώσει περισσότερο στο άμεσο μέλλον δυνατότητες στις εξαγωγικές οικονομίες της Ευρωζώνης όπως κατά βάση η Γερμανική και η Ιταλική.
Και αυτό έχει ήδη διαπιστωθεί ότι ισχύει.
Όμως παρ’ όλα αυτά η “ένεση” αυτή δεν έχει φέρει καμία βελτίωση στον ευρω-ασθενή όσο αφορά το βασικό σύμπτωμα που είναι η επίμονα υψηλή ανεργία.
Όπως επίσης και σε ένα δεύτερο “σύμπτωμα” την αδυναμία των τραπεζών να διοχετεύσουν την παρεχόμενη υψηλή ρευστότητα στην βιομηχανία και σε παραγωγικές επενδύσεις. Διαφαίνεται μία σταθερή αδυναμία του ευρωσυστήματος να τροφοδοτήσει παραγωγικές επενδύσεις παρά το γεγονός ότι το διαθέσιμο “χρήμα” σε ευρώ παραμένει εξαιρετικά φθηνό και θα γίνει ακόμα φθηνότερο έναντι του δολαρίου.
Και σ’ αυτό το ερώτημα οι απαντήσεις του Draghi δεν έχουν προσφέρει λύσεις. Το αντίθετο, οι τράπεζες παρά το υψηλό κόστος που υφίστανται προτιμούν να κρατάνε τα κεφάλαιά τους σε επενδύσεις χαρτοφυλακίου ή στην ΕΚΤ παρά να τα διοχετεύουν στην παραγωγική δραστηριότητα της οικονομίας…
Και αυτό δεν μπορεί να το “λύσει” η ΕΚΤ ούτε καμία κεντρική τράπεζα.
Το δίλημμα Ελλάδα
Όσο για την υπόθεση της Ελλάδας, δεν είναι ακόμα σαφές το αν -σύμφωνα με τις εκτιμήσεις στην ΕΚΤ- μπορεί να επαναληφθεί το “πείραμα” της άνοιξης του 2014…
Το αν δηλαδή οι συνέπειες των αλλαγών στη διεθνή νομισματική πολιτική των μεγάλων κεντρικών τραπεζών στις ροές κεφαλαίων και στην “μεγάλη έξοδο” από την περιφέρεια, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και πάλι για να στηριχθεί μία παρέμβαση στην διευθέτηση του ελληνικού χρέους.
Τότε οι πρώτες συνέπειες του tapering είχαν επιτρέψει το να επιχειρηθεί μία “έξοδος” της Ελλάδας στις αγορές, η οποία όμως είχε υποστηριχθεί από ένα “κατάλληλο” πολιτικό περιβάλλον.
Τώρα το περιβάλλον αυτό δεν υπάρχει προς το παρόν για να αποτελέσει το υπόβαθρο ενός ανάλογου εγχειρήματος.
Το αν θα δημιουργηθεί στο άμεσο μέλλον δηλαδή μέσα στο δίμηνο Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου θα είναι καθοριστικό για το αν η ΕΚΤ θα επιλέξει να στηρίξει ένα ανάλογο “πείραμα”.
Προς το παρόν διατηρεί μία προσεκτική στάση αφήνοντας να “ψιθυρίζεται” μόνο το ενδεχόμενο επιστροφής του waiver (κατ’ εξαίρεση αποδοχή των χαμηλής αξίας ελληνικών ομολόγων ως εγγυητικά για την παροχή ρευστότητας) μέχρι να ανοίξει αργότερα η συζήτηση για συμμετοχή της Ελλάδας στο QE.