Το Lamia Now συνεχίζει τη περιπλάνηση του στα χωριά της Ευρυτανίας , με φόντο ένα μαγευτικό αλπικό τοπίο, παρουσιάζοντάς σας κάθε εβδομάδα, παραμυθένια χωριά που να είστε σίγουροι ότι θα κατακτήσουν και εσάς! Τελικά έχουν δίκιο όσοι λένε ότι τα απρόβλεπτα είναι τα πιο ωραία…Για αυτό μην χάνεται χρόνο….Πάρτε το αυτοκίνητό σας ή τη μηχανή σας και…πάρτε τα βουνά…Και αν δεν ξέρετε που να πάτε, εμείς αυτή την εβδομάδα θα σας προτείνουμε την πανέμορφη Δομνίστα!
Λίγα λόγια για τη Δομνίστα
Η Δομνίστα είναι ένα όμορφο ορεινό χωριό που βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα της Ευρυτανίας και έχει συνδεθεί με σημαντικά ιστορικά γεγονότα της νεότερης ιστορίας της Ελλάδας. Είναι κτισμένη σε υψόμετρο 1000 μέτρων και απέχει 41 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα του νομού, το Καρπενήσι και η διαδρομή είναι μαγική, με το πράσινο και τα έλατα να πρωταγωνιστούν. Ανήκει διοικητικά στον Δήμο Δομνίστας, έδρα του οποίου είναι το Κρίκελλο, το οποίο αποτέλεσε την ιστορική έδρα του Δήμου Ευρυτάνων.
Η ιστορική Δομνίστα αποτελούσε μέχρι το 1940 πολύ σημαντικό εμπορικό σταυροδρόμι για γεωργούς και κτηνοτρόφους όλου του νομού. Σήμερα μπορεί να αριθμεί μόνο 30 μόνιμους κατοίκους, δεν έχει χάσει ωστόσο τίποτα από την ομορφιά και τη γοητεία της.
Το χωριό, πάντως, ξανακερδίζει λίγη από την αίγλη του στο αναμφισβήτητο… event της χρονιάς. Το ετήσιο πανηγύρι φιλοξενεί μέχρι 3.500 επισκέπτες, που γεμίζουν τα παρατεταγμένα τραπεζάκια γύρω από τον γερο-πλάτανο.
Χαρακτηριστικό της περιοχής είναι τα άφθονα νερά και το καταπράσινο περιβάλλον. Πρόκειται για μια περιοχή που κάθε φυσιολάτρης αξίζει να γνωρίσει.
Το όνομα
Απόψεις έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς διάφορες: Άλλες περισσότερο «επιστημονικοφανείς», όπως του γλωσσολόγου-ιστορικού Alexander Hilferding, που υποστήριξε ότι το τοπωνύμιο «Δομνίστα» είναι σλαβικό (Δομνίστα<Δόμνιτσα<Domnišče) και το παραλλήλισε μάλιστα με το «Dǫbьnica “Dubnica” που αποτελεί κοινή ονομασία πόλεων σε Βουλγαρία και Σλοβακία (σε αντιδιαστολή πάντως με τον συνεχιστή του έργου του, επίσης γλωσσολόγου-ιστορικού Μax Vasmer, ο οποίος κράτησε σαφείς αποστάσεις από την παραπάνω ερμηνεία…).
Και άλλες που ανάγονται κατά πάσα πιθανότητα στη σφαίρα της μυθογραφίας, όπως αυτή που υποστηρίζει ότι η «Δομνίστα» ήταν τον καιρό των Φράγκων Ιπποτών (αυτούς κρατήστε τους, θα τους χρειαστούμε παρακάτω!) φυσικό πρόσωπο, κόρη της αρχόντισσας «Δόμνας» και ότι η ονοματοδοσία του χωριού έγινε από τη μητέρα προς τιμήν του παιδιού της, όταν το έχασε πρόωρα.
Το όνομα «Δομνίστα» ήταν επίσης σε χρήση την εποχή της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης από τον Μωάμεθ το Β’. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι είχε παγιωθεί σε προγενέστερο χρόνο, στα Βυζαντινά δηλαδή χρόνια.
Πιθανόν όμως να πρόκειται για σύνθετη λέξη από το λατινικό ουσιαστικό “Dominus” (γενική “Domini”), που σημαίνει «κύριος», «αφέντης (στη γενική δηλ. «του αφέντη») και τη λατινική κατάληξη –iste (θηλυκό –ista), που σημαίνει «αυτός/η», «εκείνος/η», «κάποιος/κάποια που ανήκει σε κάτι άλλο».
Μ’ άλλα λόγια, η λέξη «Δομνίστα» θα μπορούσε ίσως να σημαίνει την κατάκτηση ή την ιδιοκτησία μιας περιοχής (γραμματικά πάντως σίγουρα ένα ουσιαστικό γένους θηλυκού στο οποίο θα αντιστοιχεί το “-ista”, κάτι σαν «la conquista: η κατάκτηση» ή «la propiedad: η ιδιοκτησία»), που πλέον «ανήκει στον αφέντη» (Dominus-i).
“Dominus/i” , “-iste/a”.
«Εκεί, στου αφέντη».
- Τεχνικός υπεύθυνος για τη λειτουργία της κάμερας είναι ο κ. Δημήτρης Δεληγεωργόπουλος
Πως θα πάμε
Η Δομνίστα βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο του Νομού Ευρυτανίας και σε υψόμετρο 1050μ. Συνορεύει δε, ανατολικά με τον Νομό Φθιώτιδας, νότια με τον Νομό Αιτωλοακαρνανίας, ενώ βορειοδυτικά πρόσκειται σε όμορους Δήμους του Νομού Ευρυτανίας. Η έκταση της δημοτικής ενότηττας Δομνίστας είναι 215.755 στρέμματα, επί συνολικής εκτάσεως του Νομού Ευρυτανίας 1.784.000, δηλαδή καλύπτει το 12% αυτού.
Αποστασεις:
#120 χλμ από Λαμία
# 300 χλμ. από Αθήνα
# 35 χλμ. από Καρπενήσι
# 100 χλμ. από Αγρίνιο
Η γιορτή τσίπουρου…
Η γιορτή τσίπουρου αποτελεί έως σήμερα την πιο πετυχημένη δράση του Φιλοπρόοδου Συλλόγου Δομνίστας.
Πρίν από 14 χρόνια στις 29-30 Οκτωβρίου 2005, μπήκαν τα θεμέλια μιας γιορτής «θαύμα», που αργότερα έγινε θεσμός και σήμερα είναι «δεσμός» αγάπης ανάμεσα στους ντόπιους με το χωριό τους.
Από την πρώτη διοργάνωση υπήρξε άριστη συνεργασία ανάμεσα στο Δήμο Δομνίστας και το Τοπικό Συμβούλιο, σήμερα με το Δήμο Καρπενησίου και την τοπική Κοινότητα.
Η συντονιστική επιτροπή που ήταν υπεύθυνη για τη 2 η γιορτή τσίπουρου, κατέγραψε τα υλικά και σκεύη που αποκτήθηκαν (αγοράστηκαν ή δωρήθηκαν) τα αποθήκευσε αφού έληξε η θητεία της.
Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥΣ ΑΝΑΤΙΘΕΤΑΙ ΣΤΟ ΣΥΛΛΟΓΟ ως ΚΙΝΗΤΗ πλέον περιουσία του Συλλόγου.
Αυτή η κινητή περιουσία θα μείνει παρακαταθήκη στους νέους του χωριού, να τη διαφυλάξουν και να συνεχίσουν το « θεσμό », που ενώνει κάθε χρόνο στο χωριό ντόπιους και μη.
Η γιορτή τσίπουρου έχει πανελλήνια εμβέλεια, αφού κατά κύματα βρίσκονται στο χωριό ομάδες ανθρώπων απ’ όλη την Ελλάδα. Μέχρι το 2009 στήνονταν δυο (2) καζάνια. Το 2010 στήθηκε και ένα τρίτο καινούργιο μεγάλο και υπερσύγχρονο.
Η προετοιμασία είναι κάθε χρόνο η ίδια. Ο Σύλλογος αγοράζει την αναγκαία ποσότητα σταφυλιών, τα οποία « πατιούνται» και τοποθετούνται σε κάδες. Στήνονται τα καζάνια και μετά από 40-50 μέρες αρχίζει η διαδικασία της απόσταξης και η διαδικασία ολοκληρώνεται με την εμφιάλωση του τσίπουρου.
Η Δομνίστα στην Ιστορία
Από τα τέλη του Απρίλη του 1941 η Ευρυτανία, θα βρεθεί κάτω από τη μπότα των Ιταλών. Η κεντρική διοίκηση της «Άλμπα Τζούλια» εδρεύει στη Λαμία με υποδιοίκηση στο Καρπενήσι. Όμως στην πάντα απείθαρχη Ρούμελη συγκροτείται πολύ νωρίς, από το Μάιο του ‘41, το Μέτωπο Εθνικής Σωτηρίας (ΜΕΣ) με πρωτοπόρο τον ξακουστό «Περικλή» (Γιώργο Χουλιάρα) και μερικούς ακόμη γνωστούς αριστερούς αγωνιστές. Το ΜΕΣ που προϋπήρξε του ΕΑΜ πολύ γρήγορα θα ενταχθεί σε αυτό, αφού προλάβει να χτυπήσει τους Ιταλούς στη Στυλίδα. Αποκορύφωμα όλων των αντιστασιακών πρωτοβουλιών, αποτελεί, φυσικά, η ίδρυση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) στις 27 Σεπτεμβρίου του 1941.
Μια ηρωική μέρα στη Δομνίστα…
Είναι απομεσήμερο Κυριακής, 7 Ιούνη 1942. Οι κάτοικοι της Δομνίστας νιώθουν πολύ παράξενα αντικρίζοντας, στο μικρό χωριό τους, μερικούς ένοπλους γενειοφόρους με σταυρωτά φυσεκλίκια, να μπαίνουν ορμητικά στην πλατεία, συντεταγμένοι και με βηματισμό, υπό τα παραγγέλματα ενός δυναμικού άντρα (Θάνος). Προηγείται η σημαία που κρατά ο Βασίλης Σιταράς που αναγράφει: «ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ-ΕΛΑΣ»! Επικεφαλής, είναι ο Άρης Βελουχιώτης. Όλοι τους τραγουδούν με μοναδικό πάθος το: «Μαύρη είναι η νύχτα στα βουνά στους κάμπους πέφτει χιόνι…»! Οι παρευρισκόμενοι χωρικοί ανατριχιάζουν σύγκορμοι! Ο αρχηγός, τους χαιρετά εγκάρδια.
Αφού πρώτα δίνει εντολή σε κάποιον αντάρτη να προσέχει το τηλέφωνο της κοινότητας, αμέσως μετά ζητά να δει τον πρόεδρο και τον παπά του χωριού. Όταν αυτοί καταφτάνουν, τους χαιρετά με σεβασμό και ακολούθως τους συστήνεται ως εξής: «ταγματάρχης πυροβολικού, Άρης Βελουχιώτης, επικεφαλής τμήματος του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού»!
Ο Άρης χρησιμοποιεί επίτηδες τον τίτλο του υποτιθέμενου «ταγματάρχη πυροβολικού» για να προσδώσει κύρος σε αυτή την πρώτη εμφάνιση του τμήματος. Κατόπιν ζητά από τους επικεφαλής της κοινότητας την άδεια για να μιλήσει στους κατοίκους της Δομνίστας. Εντυπωσιασμένοι αυτοί, τόσο από την όλη εικόνα όσο και από την ανθρώπινη συμπεριφορά του Άρη απέναντί τους, χτυπούν την καμπάνα της εκκλησίας και σε λίγο όλο το χωριό συγκεντρώνεται εκεί.
Όλοι περιμένουν τις πρώτες κουβέντες του άντρα με το σπινθηροβόλο βλέμμα που στέκεται όρθιος ενώπιον τους με τα οπλισμένα παλικάρια δίπλα του να σκορπούν το θαυμασμό για τούτη την αναπάντεχη εμφάνιση των ενόπλων Ελλήνων που μέσα σε συνθήκες μαύρης κατοχής εκπέμπουν ένα μεγαλείο υπερηφάνειας και λεβεντιάς!
Ο Άρης ξεκινά ένα πύρινο λόγο που κάνει ακόμη και τα βουνά τριγύρω να υποκλιθούν! Μιλά για τον πρόσφατο μεγαλειώδη αγώνα του Λαού στο αλβανικό μέτωπο και τις θυσίες των παιδιών του. Κάνει εκτενή αναφορά στο έπος του 1821, στην επαναστατική δράση του Λαού και των ηρώων του. Αναφέρεται με πάθος στην Ευρυτανία και στην ηρωική παράδοση των κλεφταρματολών. Εκθειάζει τους Κατσαντωναίους και τους Καραϊσκάκηδες που δόξασαν τον τόπο. Καθηλώνει τους πάντες όταν αρχίζει να εξιστορεί με λεπτομέρειες τα νέα βάσανα που προέκυψαν μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους και το πόσο υπέφερε ο λαός όλες τις επόμενες δεκαετίες από τους νέους δυνάστες, που ήταν η υποτελής άρχουσα τάξη της Ελλάδας και οι ξένοι προστάτες της που δεν δίστασαν να βυθίσουν τη χώρα και τον απλό κόσμο στο μαρασμό, την ανέχεια και την αμορφωσιά για να γεμίσουν τα αμαρτωλά σεντούκια τους με τον κλεμμένο ιδρώτα του φτωχού.
Στη συνέχεια ο Άρης καταγγέλλει την κτηνώδη φασιστική ναζιστική κατοχή και τα ντόπια ανδρείκελά της που συσσωρεύουν νέα δεινά και πληγές για το σκλαβωμένο λαό. Θα καταλήξει στην αναγκαιότητα ενός «νέου απελευθερωτικού ‘21», αλλά, με διπλό στόχο αυτή τη φορά ώστε να μην επαναληφθούν τα παθήματα του παρελθόντος : δηλ. αφενός την κατάκτηση της Λευτεριάς και της πραγματικής Εθνικής Ανεξαρτησίας από κάθε ξένο τύραννο και αφετέρου την εγκαθίδρυση της λαϊκής κυριαρχίας, ενός μοντέλου δίκαιης κοινωνίας ισότητας και αληθινής δημοκρατίας, με το λαό πραγματικό αφέντη στον τόπο του. Δε αποφεύγει να πει πως η λευτεριά δεν χαρίζεται αλλά καταχτιέται με αίμα!
«Κηρύττω την Επανάσταση κατά των κατακτητών και των ντόπιων συνεργατών τους», αναφωνεί στο τέλος ο Άρης, ξεσηκώνοντας τον ενθουσιασμό των κατοίκων που συνεπαρμένοι από τον επαναστατικό λόγο του Βελουχιώτη τον αποθεώνουν με θυελλώδη χειροκροτήματα και θερμές εκδηλώσεις χαράς.
Ακολουθούν συγκινητικές σκηνές με τους κατοίκους να περικυκλώνουν τον Άρη και τους αντάρτες του που πνίγονται κυριολεκτικά στις αγκαλιές του κόσμου. Ο καφετζής Μπάμπης Λιάκος φέρνει τσίπουρα για τα κεράσματα. Ο Άρης τον πειράζει λέγοντάς του: «αυτή την παράγκα που έχεις, μετά τη νίκη θα στην κάνω μέγαρο, γιατί θα περάσει στην ιστορία». Ο κόσμος υπόσχεται ολόψυχη στήριξη με κάθε μέσο στον αγώνα. Πολλοί δηλώνουν επιτόπου εθελοντές στον ΕΛΑΣ!
Το σάλπισμα είχε ήδη δοθεί. Από στόμα σε στόμα κυκλοφορεί η είδηση σε όλα τα χωριά της Ευρυτανίας και όχι μόνο. Το σκηνικό της Δομνίστας θα επαναλαμβάνεται κάθε φορά σε διαφορετικό τόπο και με περισσότερους αντάρτες. Τα φτωχά χωριά μαζικοποιούν τον ΕΛΑΣ με απίστευτους ρυθμούς. Το φτερούγισμα της Λευτεριάς και της Λαοκρατίας ξεσηκώνει τους πάντες. Ειδικά οι νέοι σπεύδουν μαζικά στο πλευρό του Άρη! Η παλιά επαναστατική παράδοση της Ευρυτανίας ξαναζωντανεύει! Ο λαός παίρνει κουράγιο, το ηθικό του αναπτερώνεται. Νιώθει ότι δεν είναι πια μόνος και ανυπεράσπιστος απέναντι στους εχθρούς του, ούτε έρμαιο της φασιστικής τρομοκρατίας και της προκλητικής λεηλασίας της ζωής του. Τώρα υπάρχουν ο Άρης και οι αντάρτες του, οι μαχητές του δίκιου και της λευτεριάς! Και είναι αποφασισμένοι να πολεμήσουν μέχρι το θάνατο για την υπεράσπιση αυτού του χιλιοβασανισμένου λαού. Στον ΕΛΑΣ κατατάσσονται πολλοί Ευρυτάνες αγωνιστές: ανάμεσά τους ο Βασίλης Πριόβολος (Ερμής), ο Θανάσης Ελεφάντης (Θρύλος), ο Σεραφείμ Καρατσίκης (Απόλλων), ο Μ. Καραγιώργος (Κεραυνός), o Απόστολος Τσιαπούρης (Βάκχος) και τόσοι άλλοι ακόμη, επώνυμοι μα κυρίως ανώνυμοι αντιστασιακοί, που δυστυχώς άθελά μας παραλείπουμε.
Τα βουνά της Ευρυτανίας και της Ρούμελης θα ζήσουν ανεπανάληπτες στιγμές! Το μεγάλο σηκωμό τον πυροδοτεί από τη μία το ελασίτικο τουφέκι και από την άλλη το αντάρτικο τραγούδι: «Στ’ άρματα, στ’ άρματα, εμπρός στον αγώνα, για τη χιλιάκριβη τη λευτεριά»! Τα κατορθώματα του Άρη και των Ανταρτών δίνουν και παίρνουν, σκορπίζοντας παντού ένα πρωτοφανή ενθουσιασμό. Οι φασίστες κατακτητές δεινοπαθούν με αλλεπάλληλες ήττες! Οι σταθμοί της χωροφυλακής αφοπλίζονται ο ένας μετά τον άλλον! Οι εκμεταλλευτές λουφάζουν, οι μαυραγορίτες εξαφανίζονται. Η παραδοσιακή στον τόπο… «συνήθεια της ληστείας» παύει να υφίσταται.
Το κύρος και η εκτίμηση του Άρη Βελουχιώτη στο λαό, εκτοξεύεται! Στις 9 Σεπτεμβρίου 1942 ο ΕΛΑΣ κατατροπώνει στη Ρεκά ιταλικό καταδιωκτικό απόσπασμα. Στις 29 Οχτώβρη συντρίβει ιταλική φάλαγγα στο Κρίκελλο. Στις 25-26 Νοέμβρη πρωταγωνιστεί στο μεγαλύτερο επιτυχημένο σαμποτάζ της Ευρώπης, στη γέφυρα του Γοργοποτάμου. Στις 5 Δεκεμβρίου εξοντώνει εμπροσθοφυλακή ιταλικής φάλαγγας στη Χρύσω. Στις 18 Δεκέμβρη, στην περίφημη μάχη του Μικρού Χωριού, διαλύει το ιταλικό σύνταγμα του Καρπενησίου με νεκρό τον ίδιο το διοικητή του (βλ. εδώ). Και πλήθος άλλων επιτυχημένων ενεργειών! Πανικόβλητοι οι Ιταλοί φασίστες δεν τολμούν, πλέον, να βγουν από το Καρπενήσι το οποίο και θα εγκαταλείψουν στα τέλη Απριλίου 1943. Μόλις 10 μήνες μετά τη Δομνίστα, ο τόπος αναπνέει! Άνεμος ελευθερίας και αλληλεγγύης πνέει παντού. Οι πρώτοι λαϊκοί θεσμοί αυτοοργάνωσης αρχίζουν να παίρνουν σάρκα και οστά. Η μικρή Ευρυτανία μετατρέπεται σε προπύργιο της Ελεύθερης Ελλάδας!
Έτσι λοιπόν ξεκίνησε από τη Δομνίστα, την πορεία της στο Λαό, η πρώτη μικρή ένοπλη ομάδα του θρυλικού ΕΛΑΣ η οποία θα μετεξελιχθεί σε ένα διαρκώς αναπτυσσόμενο ρωμαλέο και μαζικό επαναστατικό κίνημα. Χιλιάδες μαχητές από όλη την Ελλάδα θα πλαισιώσουν τον ΕΛΑΣ που πολύ σύντομα θα αποτελέσει το μεγάλο λαϊκό στρατό των 130.000 (και πάνω από 1.500.000 το ΕΑΜ) αγωνιστών της Λευτεριάς και της Λαοκρατίας…
Τι θα δει κανείς στη Δομνίστα;
Σημαντικό αξιοθέατο αποτελεί το μέρος όπου ο Άρης Βελουχιώτης κήρυξε στις 7/6/1942 τον ένοπλο αγώνα κατά των Γερμανών. Στο λόφο έξω από το χωριό στέκει προς θύμησή του το μνημείο εθνικής αντίστασης, προς τιμήν του οποίου γίνεται γιορτή κάθε πρώτη Κυριακή του Ιουνίου, με λαμπρούς προσκεκλημένους. Κάνοντας λίγα βήματα μέσα σε ένα μικρό άλσος, εντοπίσαμε το μικρό εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, σε μια τοποθεσία όπου παλιά βρισκόταν το παρατηρητήριο των αγωνιστών.
Η περιήγηση στη Δομνίτσα θα σας γεμίζει με εικόνες μοναδικές. Οι γραφικοί οικισμοί, τα κατάφυτα δάση ελάτης και ο Κρικελλοπόταμος, ένα από τα μεγαλύτερα ποτάμια του νομού που διασχίζει την περιοχή θα σας χαρίσουν μοναδικές εικόνες για το άλμπουμ των καλύτερων αναμνήσεών σας. Αξίζει να επισκεφθείτε το Λαογραφικό και το Ιστορικό μουσείο της Δομνίτσας που φιλοξενεί εκθέματα σημαντικά που φανερώνουν πτυχές του παραδοσιακού τρόπου ζωής.
Στη Δομνίστα και στα γύρω χωριά, υπάρχουν πολλές παλιές εκκλησίες με εντυπωσιακά χειροποίητα ξυλόγλυπτα τέμπλα και αγιογραφίες. Αξίζει να δείτε τους ναούς του Αγίου Αθανασίου, της Αγίας Κυριακής, των Αγίων Θεόδωρων, του Αγίου Χαραλάμπους και του Αγίου Νικολάου.
Δείτε φωτογραφίες και Live εικόνα από τη Δομνίστα
Πηγή πληροφοριών και φωτογραφιών:
https://www.domnista.gr/
http://www.in-karpenisi.gr/
https:// www.prologos.gr/
Facebook/ Δομνίστα Ευρυτανίας – by fans
