Mετά τα Λεπιανά τη Δομνίστα και την Άμπλιανη, το LamiaNow επιστρέφει και πάλι από την Ευρυτανία, αυτή τη φορά από ένα από τα λίγα παραδοσιακά, αυθεντικά χωριά στην Ελλάδα, τα Άγραφα!
Απομακρυσμένα από την ένταση της πόλης, ακολουθώντας ακούσια τους δικούς τους ρυθμούς και επιτρέποντας στην φύση -και όχι στον άνθρωπο- να θέσει τους δικούς της κανόνες στην καθημερινότητα της ζωής, τα Άγραφα είναι από αυτά τα χωριά που λειτουργούν σαν μηχανή του χρόνου για τον επισκέπτη από την πόλη.
Περνάς από τα Άγραφα με το αυτοκίνητο και βλέπεις ένα μικρό, παραδοσιακό χωριό, με τις χαμηλές κεραμιδοσκεπές του, δύο-τρία ψηλά καμπαναριά, κάποιες μικρές αλλά περιποιημένες πλατείες και σκέφτεσαι: Να άλλο ένα γνήσιο ελληνικό χωριό.
Μετά εμφανίζονται μπροστά σου στοιχεία που αποκαλύπτουν σιγά-σιγά την ιστορία του χωριού, την συμβολή του -μικρή ή μεγάλη- στην παράδοση και τον πολιτισμό, όπως ένας ανδριάντας, ένα πανέμορφο αρχοντικό ή μία πολύ παλιά εκκλησία. Και ξαφνικά το ήσυχο, συνηθισμένο αυτό χωριό αποκτά άλλη διάσταση.
Τα Άγραφα
Τα Άγραφα είναι ιστορική περιοχή και οροσειρά της κεντρικής Ελλάδας, η νότια απόληξη της Πίνδου. Καταλαμβάνουν όλο το βόρειο τμήμα του νομού Ευρυτανίας και το δυτικό του νομού Καρδίτσας και χωρίζονται σε Θεσσαλικά Άγραφα και Ευρυτανικά Άγραφα. Η ψηλότερη κορυφή τους είναι η Καράβα με υψόμετρο 2.184 μέτρα.
Συνολικά τα Άγραφα έχουν 7 κορυφές με υψόμετρο πάνω από 2.000 μέτρα. Αυτές είναι η Καράβα (2.184 μ.), το Ντελιδίμι (2.163 μ.), το Βουτσικάκι (2.154 μ.), η Φτέρη (2.128 μ.), η Λιάκουρα (2.043 μ.), η Μαράθια (2.042 μ.) και τα Καλύβια (2.018 μ.). nΕπίσης έχουν πολλές άλλες με υψόμετρο πάνω από 1.900 μέτρα.
Τα βουνά των Αγράφων είναι δασωμένα. Σε μεγάλο υψόμετρο κυριαρχεί το έλατο. Από τα Άγραφα πηγάζουν οι ποταμοί Ταυρωπός και Αγραφιώτης.
Ο δήμος Αγράφων είναι ένας από τους έντεκα της Ευρυτανίας και μάλιστα ο μεγαλύτερος σε έκταση και ο δεύτερος μεγαλύτερος σε πληθυσμό με περί τους τέσσερις χιλιάδες κατοίκους. Έδρα του είναι το ομώνυμο χωριό, ενώ τον συμπληρώνουν έξι ακόμα, εξίσου γραφικά, δημοτικά διαμερίσματα. Η απόσταση του Δήμου από την Αθήνα μέσω Καρπενησίου είναι περί τα 350χλμ., ενώ η διαδρομή -καθαρά ορεινή- κάνει τον προορισμό σχετικά «δύσκολο» για απόδραση Σαββατοκύριακου. Έτσι, ο επισκέπτης είτε θα βρεθεί εκεί για ημερήσια εκδρομή από το Καρπενήσι ή θα αποφασίσει να αφιερώσει περισσότερες ημέρες, προκειμένου να έχει αρκετό χρόνο για να ξεκουραστεί αλλά και να γνωρίσει τις πολλές ομορφιές του τόπου.
To όνομα
Δεν ξέρουμε αν όντως τα Άγραφα πήραν το όνομά τους από την εποχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας όταν λόγω θέσης και χαρακτήρα των κατοίκων η είσπραξη των φόρων ήταν αδύνατη με αποτέλεσμα η περιοχή να μην καταγράφεται σε επίσημα έγγραφα.
Πως θα πάτε
Με αφετηρία την πρωτεύουσα του νομού, το Καρπενήσι και ακολουθώντας τον κεντρικό δρόμο προς Αγρίνιο, στη διασταύρωση προς Μάραθο και Αγραφα θα στρίψουμε δεξιά. Η διαδρομή κατά μήκος του ποταμού είναι εξαίρετη και το γύρω τοπίο συναρπαστικό με την παρθένα βλάστηση να κυριαρχεί.
Η πρόσβαση στο νομό είναι εύκολη και μπορεί να γίνει με τη χρήση αυτοκινήτου μέσω του υπάρχοντος οδικού δικτύου.
Ενδεικτικές αποστάσεις και διαδρομές από το Καρπενήσι:
Αθήνα: 290 χλμ.
Θεσσαλονίκη: 369 χλμ.
Πάτρα: 133 χλμ.
Ιωάννινα: 209 χλμ.
Πρέβεζα: 176 χλμ.
Tα Άγραφα στην ιστορία
Χτισμένοι στις πλαγιές της οροσειράς των Αγράφων, οι οικισμοί του Δήμου αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της φυσικής ορεινής ομορφιάς του τοπίου, ενώ αποτελούν ιδανικά ορμητήρια για χειμερινές εξορμήσεις στα κατάφυτα βουνά αλλά και για ατελείωτες βόλτες στα γύρω αξιοθέατα, τα οποία θα εκτιμήσουν περισσότερο οι λάτρεις της ιστορίας. Άλλωστε, κανείς δε μπορεί να αγνοήσει το ένδοξο παρελθόν των Αγράφων, καθώς ακολουθεί τα βήματα εξέλιξης του τόπου μέχρι σήμερα.
Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, ο τόπος κατοικείται ήδη από το 1.500 π.Χ., ενώ κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας αποτέλεσε σημαντικό φυλάκιο των Ελλήνων, οι οποίοι ανέπτυξαν σιγά-σιγά εκεί σχολεία και ανώτατες σχολές, προσελκύοντας διάσημους λόγιους της εποχής. Με την βοήθεια αυτών αλλά και της ίδιας της γεωμορφολογίας του μέρους, η κλεφτουριά βρήκε στα Άγραφα την έδρα της και η επανάστασης έναν πολύ σημαντικό αρωγό. Η κλέφτικη δράση του Αντώνη Κατσαντώνη στην περιοχή άφησε εποχή, ενώ ο ίδιος μνημονεύεται ακόμα ως σημαντικός ήρωας από τους κατοίκους των Αγράφων.
Κατά την περίοδο της Κατοχής τα Άγραφα δίνουν ξανά δυναμικό παρόν με τα αντάρτικα σώματα του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ που συγκροτούνται εκεί, φιλοξενώντας μάλιστα την λεγόμενη «Επαναστατική Κυβέρνηση του Βουνού» και διαθέτοντας στη Νεβρόπολη το μοναδικό στην Ευρώπη συμμαχικό αεροδρόμιο. Με την λήξη των πολέμων, όμως, και με την μετανάστευση γνώρισε και αυτός ο τόπος την ίδια εγκατάλειψη με τους περισσότερους απομακρυσμένους της χώρας, και χρειάστηκαν πολλά χρόνια και συστηματική προσπάθεια από τις κοινότητες για να ανακάμψει. Με τον καιρό η περιοχή ανέκτησε το οδικό της δίκτυο, αναπτύχθηκε οικονομικά, απέκτησε ξενώνες και εστιατόρια, ανέδειξε τα αξιοθέατά της και κατάφερε σήμερα να αποτελεί αρκετά δημοφιλή τουριστικό προορισμό, τουλάχιστον σε βαθμό που να μην καταστρέφεται η αρμονία. Η πρώτη ύλη, άλλωστε, που κάνει τον τόπο τόσο αγαπητό, διατηρήθηκε ανέπαφη.
Τι θα δει κανείς στα Άγραφα
Λίμνη Κρεμαστών
Κάτω από τα γαλαζοπράσινα νερά της μεγαλύτερης τεχνητής λίμνης της χώρας βρίσκονται θαμμένα χωριά, εκκλησίες και βοσκοτόπια. Το μόνο που διασώθηκε είναι κάποιες εικόνες και τοιχογραφίες του βυζαντινού ναού της Επισκοπής, του 8ου αιώνα, που ήταν αφιερωμένος στην Παναγία και φυλάσσονται στο Εθνικό Μουσείο Αθηνών. Δημιουργήθηκε μετά την κατασκευή του φράγματος των Κρεμαστών το 1969 και συγκεντρώνει τα νερά των ποταμών Αχελώου, Αγραφιώτη, Ταυρωπού και Τρικεριώτη. Βρίσκεται ανάμεσα στους νομούς Αιτωλοακαρνανίας και Ευρυτανίας και τους καλοκαιρινούς μήνες γραφεία εναλλακτικού τουρισμού οργανώνουν δραστηριότητες με διθέσια canoe-kayak.
Ιερά Μονή Τατάρνας
Η ιστορική μονή, που ιδρύθηκε το 1111 και ήταν άμεσα συνδεδεμένη με τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1821, σήμερα είναι βυθισμένη στην τεχνητή Λίμνη Κρεμαστών. Η νέα ανδρική μονή χτίστηκε το 1969 στα σύνορα Ευρυτανίας-Αιτωλοακαρνανίας και είναι ένα από τα σημαντικότερα θρησκευτικά μνημεία της Ευρυτανίας. Είναι αφιερωμένη στα γενέθλια της Θεοτόκου. Στο μουσείο της φυλάσσονται πολλά κειμήλια όπως άμφια, ευαγγέλια, εικόνες, οι λόγοι του Γρηγορίου Θεολόγου που αποτελούν το αρχαιότερο κειμήλιο της μονής και το καντήλι που φέρεται ότι προσέφερε ως τάμα ο Κατσαντώνης.
Παναγία Στάνας
Κοντά στα χωριά Βραγγιανά, Επινιανά και Άγραφα, η εκκλησία είναι αφιερωμένη στη Γέννηση της Θεοτόκου και έχει χτιστεί μέσα στη σπηλιά ενός βράχου. Η θαυματουργή, όπως λέγεται, εικόνα της Παναγίας μαζί με τις επίσης θαυματουργές εικόνες της Παναγίας Προυσσιώτισας και της Τατάρνας, δεν καταστράφηκαν κατά την περίοδο της Εικονομαχίας. Αριστερά της εκκλησίας υπάρχει το άγριας ομορφιάς και μεγαλύτερο σε μήκος (6 χλμ. περίπου) και βάθος (700 μ.) φαράγγι της περιοχής.
Άγιοι Ταξιάρχες Μαράθου
Φύλακας άγγελος του απομονωμένου χωριού η πιο εντυπωσιακή εκκλησία της περιοχής, είναι το μέρος όπου βαφτίστηκε ο κλεφταρματολός Αντώνης Κατσαντώνης (Μακρυγιάννης) ο «αετός» των Αγράφων. Στην ίδια εκκλησία ο Κατσαντώνης όρκισε ως πρωτοπαλίκαρο τον Καραϊσκάκη. Χτίστηκε το 1591 και έχει σπάνιες τοιχογραφίες του 1771, έργο των μαθητών του περίφημου μοναχού Διονυσίου εκ Φουρνά, επίχρυσο τέμπλο με ενδιαφέρουσες εικόνες και ιερά κειμήλια. Το κλειδί για την εκκλησία θα το αναζητήσετε στο καφενείο του Χρήστου Πεσλή.
Άγιος Γεώργιος
Το χωριό Άγραφα έχει πολλές εκκλησίες η πιο παλιά, όμως, είναι η μεταβυζαντινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου που χτίστηκε το 1610. Μάλιστα λόγω των κατολισθήσεων η εκκλησία είχε βουλιάξει το 1887 και μετακινήθηκε ολόκληρη σε νέα θέση χωρίς να πάθει καμιά ζημιά.
Σπηλιά του Κατσαντώνη
Έξω από το χωριό Μοναστηράκι ο δρόμος κατηφορίζει προς τη ρεματιά, περνά δυο πέτρινα γεφύρια και ανεβαίνει το βουνό για να φτάσει έπειτα από μιάμιση ώρα πεζοπορίας στη σπηλιά όπου συνελήφθη και μαρτύρησε ο Κατσαντώνης. Στο σημείο αυτό οι δραστήριοι σύλλογοι των γύρω χωριών διοργανώνουν εκδηλώσεις στη μνήμη του ήρωα.
Γεφύρι του Μανώλη
Το πέτρινο μονότοξο γεφύρι ύψους 22 μ. χτίστηκε το 1659 από κάποιον Μανώλη, ο οποίος οδηγήθηκε στην απόφαση αυτή από ένα όνειρο που τον προέτρεπε να ενώσει τρία αδέλφια. Η ερμηνεία που έδωσε ο ίδιος ήταν ότι τα τρία αδέρφια του ονείρου του ήταν ο Αγραφιώτης, ο Αχελώος και ο Ταυρωπός. Έτσι έχτισε το γεφύρι αυτό που συνδέει την Ανατολική με τη Δυτική Ευρυτανία. Την περίοδο των βροχοπτώσεων το μεγαλύτερο τμήμα του σκεπάζεται από τα νερά.
Ελληνομουσείο Αγράφων
Στο χωριό Βραγγιανά δίπλα στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής υπάρχουν τα απομεινάρια της Ανώτατης Σχολής Ελληνικών και Εκκλησιαστικών Γραμμάτων που ιδρύθηκε το 1661 από τον Ευγένιο Γιαννούλη τον Αιτωλό και προσέλκυσε διάσημους λόγιους της εποχής.
Δυστυχώς τίποτα δεν έχει μείνει από την πολύτιμη βιβλιοθήκη με τους 4.000 τόμους. Το χωριό είναι επίσης γενέτειρα του Αναστάσιου Γόρδιου, ενός από τους μεγαλύτερους Δασκάλους του Γένους, ο οποίος έδρασε τη λεγόμενη προδρομική περίοδο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού.
Στις σχολές των Αγράφων μαθήτευσε και ο μετέπειτα μεγάλος δάσκαλος, Κοσμάς ο Αιτωλός. Ο συνολικός αριθμός των δασκάλων του γένους που βγήκαν από τα Βραγγιανά ανέρχονται περίπου στους 50.
Μουσείο Εθνικής Αντίστασης
Το παλιό πέτρινο χωριό Βίνιανη υπήρξε τα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης έδρα της «κυβέρνησης του βουνού» και πρωτεύουσα της ελεύθερης Ελλάδας. Το παλιό σχολείο του χωριού σήμερα λειτουργεί ως μουσείο και στις αίθουσές του φιλοξενείται φωτογραφικό και έντυπο υλικό για το ρόλο της Βίνιανης στην Αντίσταση. Στο προαύλιο έχουν στηθεί οι προτομές των υπουργών της «κυβέρνησης βουνού». Εντυπωσιακό είναι, κοντά στο χωριό, το πέτρινο γεφύρι που συνδέει δυο όχθες του Μέγδοβα (Ταυρωπός) αλλά και το φαράγγι της Βίνιανης στο οποίο πολλές εταιρείες εναλλακτικού τουρισμού που δραστηριοποιούνται στην περιοχή οργανώνουν καταβάσεις.
Δείτε φωτογραφίες και βίντεο
Πηγή πληροφοριών και βίντεο
www.athinorama.gr
www.in2life.gr
www.athinorama.gr
www.dinfo.gr
instagram/ agrafa
