Το άτομο που πάσχει από σωματοποιητική διαταραχή παρουσιάζει ένα ή περισσότερα σωματικά συμπτώματα τα οποία είναι ενοχλητικά και επηρεάζουν την καθημερινότητά του, ενώ ταυτόχρονα ταλαιπωρείται από σκέψεις, συναισθήματα και συμπεριφορές που αφορούν σωματικά συμπτώματα ή σχετίζονται με ανησυχίες για την υγεία.
Χαρακτηριστική εικόνα είναι το άτομο να σπαταλά το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου του σε επίμονες και παράλογες σκέψεις σχετικά με τη σοβαρότητα τον συμπτωμάτων τα οποία συνοδεύονται από έντονο άγχος αλλά και αίσθημα πόνου. Στην πλειοψηφία, όλα αυτά τα συμπτώματα μπορεί να εμπλέκονται με φυσιολογικές λειτουργίες του σώματος χωρίς να υπάρχει κάποια ιατρική κατάσταση παρόλο που η δυσφορία και η ενόχληση που βιώνεται είναι πραγματική.
Η υποχονδρίαση – σύμφωνα με το DSM-5 – φαίνεται να ανήκει στην παρούσα διαταραχή. Το 75% των ασθενών με διαγνωσμένη υποχονδρίαση, πλέον λαμβάνουν την διάγνωση της σωματοποιητικής διαταραχής.
Διαταραχή Άγχους της Ασθένειας (Νοσοφοβία)
Η διαταραχή περιλαμβάνει έντονη ενασχόληση και άγχος με το αν κάποιος έχει ή μπορεί να αποκτήσει μια ασθένεια. Το άτομο είναι σε ετοιμότητα όσον αφορά θέματα υγείας, συγκεκριμένα, μπορεί να εμφανίζει σωματικά συμπτώματα, να ψάχνει σημάδια στο σώμα του και να αποφεύγει ιατρικά ραντεβού και εξετάσεις λόγω φόβου. Η κατάσταση αυτή μπορεί να είναι πιο έντονη στις περιπτώσεις που υπάρχει κάποια ιατρική κατάσταση ή είναι πιθανή η εκδήλωση κάποιας νόσου οφειλόμενη σε γενετικούς παράγοντες.
Διαταραχή Μετατροπής (Υστερία)
Το άτομο μπορεί να παρουσιάσει ένα ή περισσότερα συμπτώματα που προσβάλλουν την εκούσια κινητικότητα ή την αισθητηριακή λειτουργικότητα, τα οποία μπορεί να υποδηλώνουν μια νευρολογική ή άλλη ιατρική κατάσταση. Φαίνεται ότι ψυχολογικοί παράγοντες σχετίζονται με την εκδήλωση των συμπτωμάτων και το άτομο βιώνει έντονο άγχος και δυσφορία.
Ψυχολογικοί Παράγοντες που συνδέονται με άλλες ιατρικές καταστάσεις
Απαραίτητη προϋπόθεση σε αυτή την κατηγορία είναι να υπάρχει ένα ιατρικό σύμπτωμα ή μια ιατρική κατάσταση. Ψυχολογικοί και συμπεριφορικοί παράγοντες επιδρούν άμεσα στην πορεία και στην εξέλιξη της νόσου δημιουργώντας αρνητικές επιπτώσεις. Αρκετά συχνά η διαταραχή εμφανίζεται σε άτομα με στηθάγχη, διαβήτη και άσθμα.
Προσποιητή Διαταραχή
Το άτομο παρουσιάζει ψευδή σωματικά ή ψυχολογικά σημεία ή συμπτώματα ως αποτέλεσμα κάποιου τραυματισμού ή ασθένειας. Η διαταραχή υπάρχει ακόμη και όταν το άτομο δεν την εξωτερικεύει εμφανώς αν και η πιο χαρακτηριστική συμπεριφορά είναι να παρουσιάζει τον εαυτό του στους άλλους ως άρρωστο ή τραυματισμένο. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί κάποιος να παρουσιάζει κάποιον άλλο ως άρρωστο, ανάπηρο ή τραυματισμένο.
