Το μικρό βυζαντινό εκκλησάκι στα σύνορα των νομών Αρκαδίας και Μεσσηνίας, κοντά στο χωριό Βάστα στη Μεγαλόπολη προσελκύει το ενδιαφέρον εκατοντάδων επισκεπτών κάθε χρόνο καθώς έχει κάτι πολύ θαυμαστό.
Στο μικρό αυτό Ναό της Αγίας Θεοδώρας, κτίσμα του 12ου αιώνα, 17 μεγάλα δέντρα, που φτάνουν σε ύψος τα 20 μέτρα, ξεπηδούν από τη στέγη του.
Οι ρίζες των δέντρων δεν είναι ορατές και διακρίνονται μόνο οι κορμοί και τα κλαδιά που περνούν μέσα από τους τοίχους και τη στέγη του λιλιπούτειου Ναού. Μάλιστα, έχει μπει στο βιβλίο Γκίνες ως «θαυμαστό ναΐδριο». Το νερό που τρέχει στο ποτάμι, που είναι δίπλα από την εκκλησία, ποτίζει τα δεκαεπτά δέντρα που βγαίνουν κυριολεκτικά από μέσα.
Όσοι επισκέπτονται το εκκλησάκι της Αγίας Θεοδώρας μένουν εντυπωσιασμένοι με το θέαμα που αντικρύζουν, ενώ ακόμη και επιστήμονες δε μπορούν να εξηγήσουν το φαινόμενο πώς ένας τόσο μικρός Ναός αντέχει τόσο βάρος, στο πέρασμα των αιώνων.
Επιπλέον όπως λένε, λόγω της παλαιότητας και αναγκαστικά της προχειρότητας της κατασκευής, οι άνεμοι και το βάρος των κλαδιών θα έπρεπε να είχαν ξεριζώσει τη σκεπή. Παρ’ όλα αυτά το κτίριο στέκεται στους αιώνες με πολύ μικρές φθορές. Οι ίδιοι μιλούν για μια σπάνια ιδιαιτερότητα που δεν μπορεί να εξηγηθεί απολύτως επιστημονικά.
Ο αριθμός των δέντρων δεν είναι τυχαίος, αφού σύμφωνα με τη θρησκευτική παράδοση αντιστοιχούν στα χρόνια της Αγίας Θεοδώρας. Σύμφωνα με μία από τις δύο ιστορίες που υπάρχουν, η Αγία Θεοδώρα καταγόταν από μία φτωχή οικογένεια κι εφόσον ήταν το μεγαλύτερο παιδί, εξαιτίας της οικονομικής ανέχειας της οικογένειάς της, αναγκάστηκε να μεταμφιεστεί σε άνδρα και να υπηρετήσει ως μισθοφόρος στρατιώτης.
Την ερωτεύτηκε ως Θεόδωρο μία νεαρή κοπέλα κι επειδή δεν υπήρξε ανταπόκριση, η νεαρή την (τον) κατηγόρησε ότι την είχε αφήσει έγκυο. Έτσι φαίνεται ότι οδηγήθηκε στο μαρτύριο από την οικογένεια της κοπέλας. Και στις δύο ιστορίες, η Θεοδώρα που ήταν ιδιαίτερα θεοσεβούμενη, παρακάλεσε τον Θεό, πριν τον αποκεφαλισμό της, οι τρίχες του κεφαλιού της να γίνουν δέντρα, το αίμα της ποτάμι για να τα ποτίζει και το σώμα της ναός.
Η εκκλησία γιορτάζει στις 11 Σεπτεμβρίου αλλά σε όλη τη διάρκεια του έτους εκατοντάδες προσκυνητές επισκέπτονται την Αγία Θεοδώρα για να προσκυνήσουν και να θαυμάσουν αυτό το μοναδικό θέαμα. Το εκκλησάκι βρίσκεται σχεδόν κρυμμένο σε ένα μοναδικό φυσικό τοπίο, με πυκνή βλάστηση, που αποζημιώνει τον επισκέπτη μετά τη σχετικά δύσκολη διαδρομή που διανύει, μέχρι να φτάσει στην εκκλησία.
Ιστορικά και βιογραφικά στοιχεία για την Αγία Θεοδώρα
Σχετικά με την Οσιοπαρθενομάρτυρα Θεοδώρα, της οποίας η μνήμη τιμάται κάθε χρόνο στις 11 Σεπτεμβρίου στο χωριό Βάστα Αρκαδίας, έχουν ακουστεί πολλές και διάφορες ιστορίες, κυρίως για τον τρόπο με τον οποίο άρχισε να υπηρετεί το μοναχισμό.
Οι δύο πιο γνωστές ιστορίες αναφορικά με την Αγία Θεοδώρα έχουν ως εξής: σύμφωνα με την πρώτη, η Αγία καταγόταν από μία φτωχή οικογένεια και εφόσον ήταν το μεγαλύτερο παιδί της, εξαιτίας της οικονομικής ανέχειας της οικογένειάς της, αναγκάστηκε να μεταμφιεστεί σε άνδρα και να υπηρετήσει ως μισθοφόρος στρατιώτης.
Τότε τον ερωτεύτηκε μία νεαρή κοπέλα (ως Θεόδωρο πλέον) και επειδή δεν υπήρξε ανταπόκριση από τον Θεόδωρο, η νεαρή τον κατηγόρησε ότι την είχε αφήσει έγκυο.
Έτσι φαίνεται να οδηγήθηκε στο μαρτύριο από την οικογένεια της κοπέλας.
Σύμφωνα με τη δεύτερη εκδοχή, η Αγία καταγόταν από χωριό της Πελοποννήσου, με πιθανότερες τις περιοχές της Αρκαδίας και της Μεσσηνίας. Η οικογένειά της ήταν εξαιρετικά θεοσεβούμενη και προφανώς έτσι ήρθε και εκείνη κοντά στο Θεό.
Αποκορύφωμα της αφοσίωσής της και της αγάπης της γι’ Αυτόν αποτέλεσε η απόφασή της να συνεχίσει τη ζωή της σε μοναστήρι και να αφιερωθεί ολοκληρωτικά στο Χριστό.
Συνέβη όμως το εξής παράδοξο γεγονός: η Αγία Θεοδώρα προτίμησε να εγκαταβιώσει σε ανδρική Μονή και όχι σε γυναικεία. Ωστόσο στη Μονή της Παναΐτσας, όπου και έμενε μεταμφιεσμένη σε άνδρα με το όνομα Θεόδωρος, αποτέλεσε παράδειγμα προς μίμηση χάρη στην υπακοή και την ταπεινοφροσύνη της.
Γι’ αυτό και ο Ηγούμενος της είχε αναθέσει εξαιρετικά υπεύθυνες εργασίες στη Μονή. Κατά την περίοδο που έπληττε λιμός την περιοχή ο μοναχός Θεόδωρος επισκεπτόταν τα σπίτια των Χριστιανών αναζητώντας βοήθεια.
Μία από τις γυναίκες όμως που επισκέφθηκε τον κατηγόρησε πως την άφησε έγκυο. Όπως είναι φυσικό, αυτό δεν θα μπορούσε να ισχύει.
Παρόλα αυτά η Αγία Θεοδώρα, αν και αρνήθηκε τις κατηγορίες, ακολούθησε τους γονείς της γυναίκας ως το χωριό Βάστα της Αρκαδίας, όπου και εκτελέστηκε με αποκεφαλισμό.
Όταν πλέον οι κατήγοροί της αντίκρισαν το γυμνό σώμα της και κατάλαβαν τι είχε συμβεί ζήτησαν συγχώρεση από το Θεό. Σύμφωνα με την παράδοση μάλιστα, η Αγία θεοδώρα φαίνεται να παρακάλεσε το Θεό, πριν τον αποκεφαλισμό της, οι τρίχες του κεφαλιού της να γίνουν δέντρα, το αίμα της ποτάμι για να τα ποτίζει και το σώμα της ναός.
Σύμφωνα με τον Πρωτοσύγγελο της Ι.Μ. Γόρτυνος και Μεγαλουπόλεως, π. Ιάκωβο Κανάκη, η επικρατέστερη άποψη είναι η δεύτερη.
Ο π. Ιάκωβος αναφέρει πως σύμφωνα με την έρευνα της Μητροπόλεως που έχει βασιστεί σε εικόνες και συναξάρια, η Αγία Θεοδώρα παντού εμφανίζεται ως ασκητική φυσιογνωμία και πουθενά ως στρατιώτης.
Η έρευνα της Μητροπόλεως επικεντρώνεται σε δύο πιθανότητες για το λόγο που οδήγησε την Αγία να εγκαταβιώσει σε ανδρώο μοναστήρι: α) με αυτόν τον τρόπο ήθελε να κάνει περισσότερους και ενεργούς ασκητικούς αγώνες και β) έτσι θα χάνονταν πλήρως τα ίχνη της.
