Τι σημαίνει όταν λέμε ότι ένα τρόφιμο βελτιώνει, προλαμβάνει ή αντιμετωπίζει διάφορες καταστάσεις; Πού τελειώνει η αλήθεια και πού αρχίζει η παρανόηση σχετικά με τα οφέλη των τροφίμων για την υγεία μας
Τα τρόφιμα μας δίνουν τα θρεπτικά συστατικά που χρειαζόμαστε και όλοι γνωρίζουμε ότι μια ισορροπημένη διατροφή συμβάλλει στην καλή υγεία. Πέρα από αυτό, πολλοί αναζητούν διάφορα «βρώσιμα φάρμακα», ελπίζοντας ότι καταναλώνοντας συγκεκριμένα τρόφιμα μπορεί να αποτρέψουν ή να θεραπεύσουν συγκεκριμένες καταστάσεις.
Η αλήθεια είναι ότι πολλά τρόφιμα περιέχουν «βιοδραστικές ενώσεις», δηλαδή χημικές ουσίες που δρουν στον οργανισμό με τρόπους που μπορούν να προωθήσουν την καλή υγεία, και μελετώνται από τους επιστήμονες για την πρόληψη του καρκίνου, των καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων καταστάσεων.
Αλλά η ιδέα του φαγητού ως φαρμάκου, αν και μπορεί να φαίνεται ελκυστική, είναι εύκολο να παρερμηνευθεί. Τα δεδομένα αυτά συνήθως βασίζονται σε εργαστηριακές δοκιμές που ελέγχουν συμπυκνωμένα εκχυλίσματα των τροφίμων. Τα αποτελέσματα που παρατηρούνται, όμως, στην πραγματική ζωή από ανθρώπους που τρώνε πραγματικό φαγητό θα είναι σίγουρα διαφορετικά.
Εάν κάνουμε τα μαθηματικά, θα δούμε ότι, στην πραγματικότητα, πρέπει να καταναλώνουμε τεράστιες ποσότητες συγκεκριμένων τροφών για να λάβουμε μια ικανοποιητική δόση του εκάστοτε επιθυμητού στοιχείου. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όμως, αυτό μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την υγεία μας, αντί να την προστατεύσει.
Για τα τρόφιμα που ακολουθούν οι έρευνες αποκαλύπτουν ότι έχουν σημαντικές θεραπευτικές ιδιότητες, αλλά δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε πώς ερμηνεύονται τα εργαστηριακά ευρήματα στην πραγματική ζωή και τις συνήθεις καταναλωτικές συνήθειες του ανθρώπου.
Κανέλα
Η κανέλα, η οποία περιέχει μια ένωση που ονομάζεται κινναμαλδεΰδη, θεωρείται ότι ενισχύει την απώλεια βάρους και ρυθμίζει την όρεξη, ενώ υπάρχουν και στοιχεία που δείχνουν ότι η κινναμαλδεΰδη μπορεί να μειώσει τη χοληστερόλη σε άτομα με διαβήτη. Αυτό, όμως, βασίζεται σε μελέτες της χημικής ουσίας σε μεγάλες δόσεις και όχι της κατανάλωσης του ίδιου του μπαχαρικού. Προσοχή! Αυτές οι μελέτες για τους ανθρώπους αντιστοιχούν σε 1-6 γρ. κινναμαλδεΰδης ανά ημέρα, όμως με το 8% της περιεκτικότητας της κανέλας σε κινναμαλδεΰδη, θα πρέπει να τρώμε τουλάχιστον 13 γραμμάρια κανέλας την ημέρα, ποσότητα πολύ μεγαλύτερη από όση βάζουμε στον καφέ ή τα δημητριακά.
Κόκκινο κρασί
Οι ισχυρισμοί σχετικά με τα οφέλη του κόκκινου κρασιού για την υγεία οφείλονται κατά κύριο λόγο σε μια χημική ουσία στην φλούδα του σταφυλιού που ονομάζεται ρεσβερατρόλη. Η ρεσβερατρόλη είναι μια πολυφαινόλη, μια χημική ουσία με αντιοξειδωτικές ιδιότητες.
Λέγεται ότι η ρεσβερατρόλη προστατεύει τα κύτταρα από βλάβες και μειώνει τον κίνδυνο μιας σειράς παθήσεων όπως ο καρκίνος, ο διαβήτης τύπου 2, η νόσος Αλτσχάιμερ και οι καρδιαγγειακές παθήσεις.
Όμως οι ενδείξεις ότι η ρεσβερατρόλη προσφέρει οφέλη σε ζωικά μοντέλα είναι περιορισμένες. Το κόκκινο κρασί (και όχι όλα τα είδη κρασιού) περιέχει περίπου 3 μικρογραμμάρια ρεσβερατρόλης ανά φιάλη. Οι μελέτες που έδειξαν κάποιο όφελος από τη ρεσβερατρόλη είχαν χρησιμοποιήσει τουλάχιστον 100,000 μικρογραμμάρια της χημικής ουσίας.
Για να καταναλώσει κάποιος τέτοια ποσότητα ρεσβερατρόλης από το κρασί, θα πρέπει να πίνει περίπου 200 μπουκάλια κρασί την ημέρα, πράγμα το οποίο, θα συμφωνήσουμε όλοι ότι, δεν είναι και πολύ υγιές.
Μύρτιλα
Τα μύρτιλα (blueberries) αποτελούν κι αυτά πηγή ρεσβερατρόλης, αλλά με τόσο λίγα μικρογραμμάρια ανά μύρτιλο, θα πρέπει να τρώμε περισσότερα από… 10.000 μύρτιλατην ημέρα για να πάρουμε την ικανοποιητική δόση.
Τα μύρτιλα περιέχουν επίσης ενώσεις που ονομάζονται ανθοκυανίνες, οι οποίες μπορεί να βελτιώσουν ορισμένους δείκτες καρδιαγγειακών παθήσεων. Και σε αυτή την περίπτωση, όμως, μια ικανοποιητική δόση προέρχεται από 150-300 μύρτιλα την ημέρα.
Σοκολάτα
Η είδηση ότι η μαύρη σοκολάτα μειώνει την αρτηριακή πίεση είναι πάντα ευπρόσδεκτη. Η θεοβρωμίνη, μια χημική ουσία που περιέχεται στη σοκολάτα, έχει αποδειχθεί ότι μειώνει την αρτηριακή πίεση σε δόσεις περίπου ενός γραμμαρίου της δραστικής ουσίας, αλλά όχι σε χαμηλότερες. Ανάλογα με το είδος της, 100 περίπου γραμμάρια μαύρης σοκολάτας είναι αρκετά για αυτή τη δόση.
Ωστόσο, η συνιστώμενη κατανάλωση για τρόφιμα όπως η σοκολάτα δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 25 γραμμάρια ημερησίως, αφού τα 100 γραμμάρια παρέχουν περίπου 500 θερμίδες.
Περισσότερες θερμίδες οδηγούν σε αύξηση του βάρουςπου με τη σειρά της αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων και εγκεφαλικού επεισοδίου. Έτσι, αυτοί οι κίνδυνοι πιθανόν τελικά να αναιρούν τα οφέλη της κατανάλωσης σοκολάτας για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης.
Κουρκουμάς
Ο κουρκουμάς αποτελεί ένα αγαπημένο μπαχαρικό. Περιέχεται στο κάρυ και οι αναφορές γύρω από τις θεραπευτικές ιδιότητες της κουρκουμίνης είναι συχνές.
Η κουρκουμίνη αφορά σε μια ομάδα ενώσεων, που ονομάζονται κουρκουμινοειδή, και μπορεί να έχουν κάποια οφέλη για την υγεία, όπως η μείωση της φλεγμονής. Η φλεγμονή μας βοηθά να καταπολεμήσουμε τις λοιμώξεις και να ανταποκριθούμε σε τραυματισμούς, αλλά η υπερβολική φλεγμονή είναι ένα πρόβλημα που περιλαμβάνεται σε ασθένειες όπως η αρθρίτιδα και μπορεί να συνδέεται με άλλες παθήσεις όπως η καρδιαγγειακή νόσος ή το εγκεφαλικό επεισόδιο.
Οι μέχρι τώρα δοκιμές της κουρκουμίνης στους ανθρώπους δεν έχουν καταλήξει σε κάποιο συμπέρασμα, αλλά δεν είναι λίγοι εκείνοι που χρησιμοποιούν συμπληρώματα κουρκουμίνης σε πολύ μεγάλες δόσεις, από 1 έως 12 γραμμάρια την ημέρα. Ο κουρκουμάς περιέχει περίπου 3% κουρκουμίνη, έτσι για κάθε γραμμάριο κουρκουμά που τρώμε λαμβάνουμε μόνο 0,03g κουρκουμίνης. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να φάμε περισσότερα από 30 γραμμάρια για να λάβουμε την ελάχιστη ικανοποιητική δόση.
Το σημαντικό εδώ είναι ότι η κουρκουμίνη στον κουρκουμά έχει μικρή βιοδιαθεσιμότητα. Αυτό σημαίνει ότι απορροφάμε μόνο περίπου το 25% αυτού που τρώμε, οπότε ίσως χρειαστεί τελικά να φάμε πάνω από 100 γραμμάρια κουρκουμά κάθε μέρα για να λάβουμε τα οφέλη της κουρκουμίνης.
Τελικά τι να τρώμε;
Όλοι θέλουμε να μας θεραπεύει το φαγητό που τρώμε, αλλά το να εστιάζουμε σε συγκεκριμένα τρόφιμα και να τρώμε υπερβολικές ποσότητες από αυτά δεν είναι η απάντηση. Αντ ‘αυτού, μια ισορροπημένη διατροφή μεγάλης ποικιλίας μπορεί να προσφέρει τρόφιμα με διαφορετικά θρεπτικά συστατικά και βιοδραστικές ενώσεις. Μην παρασυρθείτε από τις γρήγορες λύσεις. Επικεντρωθείτε στην απόλαυση μιας ποικιλίας τροφίμων.
