Λύσεις και ισοδύναμα αναζητά η κυβέρνηση επιδιώκοντας οι πιστωτές να διακρίνουν επαρκή πρόοδο και να καταστεί δυνατή η επιστροφή των επικεφαλής των Θεσμών στην Αθήνα, πριν «βγει» ο Φεβρουάριος. Εν τω μεταξύ, την όσο το δυνατόν ταχύτερη επιστροφή των Θεσμών στην Ελλάδα, συμφώνησαν χθες στην τριμερή συνάντηση στις Βρυξέλλες οι Αλ. Τσίπρας, Αγκ. Μέρκελ και Φρ. Ολαντ. Οπως έλεγαν κυβερνητικές πηγές, συζητήθηκαν οι τρόποι και οι πρωτοβουλίες που θα αναλάβουν οι τρεις τους, προκειμένου να ξεπεραστούν τα εμπόδια και να ξεκινήσουν εκ νέου οι διαπραγματεύσεις.
Ωστόσο, είναι σαφές πως πρόκειται για δύσκολο εγχείρημα, όχι τόσο η επιστροφή των Θεσμών όσο η ολοκλήρωση της συμφωνίας καθώς τα μέτωπα είναι πολλά και το ΔΝΤ συνεχίζει να πιέζει για ακόμη πιο σκληρά μέτρα. Την επιστροφή σε δύο εβδομάδες των Θεσμών προανήγγειλε χθες ο υπουργός Οικονομίας Γ. Σταθάκης, μιλώντας στο Mega και επιβεβαιώνοντας ότι θα υπάρξουν καθυστερήσεις.
Ξένοι αξιωματούχοι εξακολουθούν να θεωρούν υπαρκτό τον κίνδυνο οι διαπραγματεύσεις να μην ολοκληρωθούν τον Μάρτιο, όπως επιδιώκει η Αθήνα, αλλά να παραταθούν, έως τον Μάιο ή τις αρχές καλοκαιριού στο δυσμενέστερο σενάριο. Είναι προφανές πως οι πιστωτές επιχειρούν να «κλειδώσουν» το δημοσιονομικό κομμάτι για τα επόμενα χρόνια, ώστε να ξεκαθαρίσει το εύρος των παραχωρήσεων που θα πρέπει να κάνουν οι Ευρωπαίοι για το χρέος, όπως επίσης είναι προφανές πως οι δεξαμενές στις οποίες μπορούν να αναζητηθούν ισοδύναμα είναι περιορισμένες και πολιτικά επώδυνες.
Αναζήτηση ισοδύναμων
Πέραν των περικοπών στις συντάξεις που έχει βάλει ανοικτά στο τραπέζι το ΔΝΤ, ανεβάζοντας παράλληλα τον πήχυ των πρόσθετων μέτρων που θα απαιτηθούν στο 4% – 5% του ΑΕΠ στην τριετία 2016 – 2018, στο επίκεντρο αναμένεται να βρεθούν και άλλες παρεμβάσεις στο πλαίσιο αναζήτησης ισοδύναμων. Για παράδειγμα στο Δημόσιο, δεν αποκλείονται παρεμβάσεις με επίκεντρο αναποτελεσματικούς φορείς αλλά και αύξηση της κινητικότητας υπαλλήλων. Παράλληλα στο πλαίσιο της φορολογικής μεταρρύθμισης, από μηδενική βάση επανεξετάζονται όλες οι φοροαπαλλαγές που κοστίζουν συνολικά στον προϋπολογισμό περίπου 3 δισ. ευρώ ετησίως.
Αίσθηση προκάλεσαν οι αναφορές του Γιάννη Δραγασάκη στο περιοδικό Stern, καθώς όχι μόνο παρέπεμψε στον Ιούλιο τη συζήτηση για το χρέος, αλλά και δεν απέκλεισε πολιτικές εξελίξεις, εάν οι δανειστές θέσουν ζητήματα και πέραν της συμφωνίας, όπως κάνει ήδη ο Πολ Τόμσεν από πλευράς ΔΝΤ. «Μέχρι τον Ιούλιο θα έχουμε ολοκληρώσει το 80% όσων μας επέβαλαν πέρυσι οι δανειστές μας. Τότε θα μπορέσουμε να πούμε: εντάξει, τα κάναμε, έπρεπε να τα κάνουμε, αλλά τώρα παρακαλώ να μιλήσουμε για μία ελάφρυνση του δημόσιου χρέους», ανέφερε χαρακτηριστικά ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης.
Δεν απέκλεισε μάλιστα πολιτικές εξελίξεις, στην περίπτωση που το ΔΝΤ επιμείνει σε νέο γύρο λιτότητας: «Για μας δεν αποτελεί θέμα η διεξαγωγή και νέων εκλογών, αλλά η συμφωνία είναι το όριό μας», είπε. Προσθέτοντας με νόημα ότι «οι Ελληνες δεν ζητούν να πέσει η κυβέρνηση, μας εξέλεξαν τον Σεπτέμβριο για να εφαρμόσουμε μία συγκεκριμένη πολιτική, όσο το κάνουμε, δεν διατρέχουμε κίνδυνο».
Ο κ. Δραγασάκης κατηγόρησε τον Πολ Τόμσεν ότι «υπερασπίζεται δυστυχώς μία άλλη πολιτική, ακόμα περισσότερες περικοπές, ακόμα περισσότερα μέτρα λιτότητας, σαν να έχει μόλις ξεκινήσει η κρίση». Ναι στην ελάφρυνση του ελληνικού χρέους αλλά και στο ΔΝΤ… παρά τα λάθη του, απάντησε ο Πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι σε σχετική ερώτηση του ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Στ. Κούλογλου.
Ο κ. Ντράγκι σημειώνει πως «υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες για τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους στην Ελλάδα», καθώς και ότι υπάρχει προθυμία των ηγετών «να εξετάσουν αν είναι απαραίτητο και επιπλέον μέτρα βελτίωσης της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους», προσθέτοντας όμως ότι αυτό «μπορεί να γίνει μετά την πρώτη αξιολόγηση».
Ο πρόεδρος της ΕΚΤ, αποφεύγοντας να πάρει θέση για τα λάθη του ΔΝΤ, προσθέτει πως «αν και η ΕΚΤ δεν μπορεί να μιλάει εκ μέρους άλλων θεσμών, θεωρεί τη συμμετοχή του ΔΝΤ ως άκρως επιθυμητή, δεδομένης της εμπειρίας που έχει στον σχεδιασμό και παρακολούθηση προγραμμάτων βοήθειας».
Ομως, οι πιέσεις συνεχίζονται για μεταρρυθμίσεις, με Γ. Ντάισελμπλουμ και Σ. Γκάμπριελ να δίνουν τον τόνο. Ο επικεφαλής του Eurogroup εξέφρασε την ανησυχία των δανειστών για την ποιότητα των μεταρρυθμίσεων στην Ελλάδα και έδωσε έμφαση στην ενεργοποίηση του νέου ταμείου ιδιωτικοποιήσεων, πριν από νέα εκταμίευση δόσης. Δεν απέκλεισε επίσης το ενδεχόμενο στο Ασφαλιστικό να υπάρξουν κάποιες περικοπές, αλλά δεν θέλησε να πει κάτι πιο συγκεκριμένο, λέγοντας ότι δεν είναι σε θέση να απαντήσει.
Ο αντικαγκελάριος της Γερμανίας Ζίγκμαρ Γκάμπριελ επισήμανε ότι «αν η ελληνική κυβέρνηση συνεχίσει να ασχολείται σοβαρά με τις μεταρρυθμίσεις, θα χρειαστεί να βρούμε τρόπους προκειμένου να μειώσουμε περαιτέρω τα χρέη της Ελλάδας». Εξήγησε ότι «η Ελλάδα χρειάζεται επειγόντως ελάφρυνση χρέους π.χ. με τη μορφή μεγαλύτερων χρόνων και μειωμένων επιτοκίων».
Το καλό σενάριο του Μαρτίου και ο φόβος του Μαΐου
Σε κάθε περίπτωση, η κυβέρνηση δεν επιθυμεί εμπλοκή στην αξιολόγηση και μεγάλη παράταση στις διαπραγματεύσεις και εμφανίζεται να ποντάρει στο σενάριο μιας συμφωνίας μέσα στον Μάρτιο. Πρώτη επιδίωξη είναι να καταστεί δυνατή η επιστροφή των επικεφαλής των Θεσμών, ει δυνατόν έως τα τέλη της ερχόμενης εβδομάδας, σενάριο που δεν επιβεβαιώνουν, χωρίς όμως και να το αποκλείουν από την πλευρά των πιστωτών.
Πρόκειται πάντως για στόχο που, σύμφωνα με πηγές προσκείμενες στους πιστωτές, ακόμη και εάν επιτευχθεί δεν μπορεί να αποτελέσει εγγύηση για συμφωνία, σε αυτό τον γύρο διαπραγματεύσεων με το κουαρτέτο, αφού για αρκετές «πτέρυγες» στο στρατόπεδο των Θεσμών το σενάριο παράτασης των διαπραγματεύσεων έως τον Μάιο, για παράδειγμα, παραμένει ενεργό. Κάτι που δεν αποκλείουν και υψηλόβαθμα στελέχη μεγάλων ξένων οίκων που παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις στην Ελλάδα.
«Κλειδί» το ΔΝΤ
«Κλειδί» παραμένει η στάση του ΔΝΤ αφού ως γνωστόν το κουαρτέτο των επικεφαλής, προσέρχεται στις διαπραγματεύσεις ως… κουαρτέτο. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι εάν δεν έχει υπάρξει κάποια εσωτερική συμφωνία μεταξύ των Θεσμών, στον απόηχο της επιστολής Τόμσεν που ανέβασε τον πήχυ των απαιτήσεων από την Ελλάδα αλλά και το θερμόμετρο στην αξιολόγηση, δεν μπορεί να ξεκινήσει ο νέος γύρος των συζητήσεων με το κουαρτέτο των επικεφαλής σε ελληνικό έδαφος.
Είναι δε σαφές, σε όλα τα επίπεδα, πως ο κάθε ένας από τους Θεσμούς εμφανίζεται στη φάση αυτή να πιέζει καταρχήν για συγκεκριμένα πεδία.
Για παράδειγμα η Φρανκφούρτη θέτει ως πρώτη προτεραιότητα τα κόκκινα δάνεια, ώστε να μην προκύψουν νέες αρνητικές εκπλήξεις στον τραπεζικό κλάδο, το ΔΝΤ επικεντρώνει στο επίμαχο ζήτημα του δημοσιονομικού κενού 2016-2018 που «υπερκαλύπτει» άλλα μεγάλα θέματα, όπως το ασφαλιστικό και το φορολογικό.
Από την πλευρά της η Κομισιόν και ο ESM εμφανίζονται να κινούνται σε ελαφρώς πιο ελαστική ζώνη, δίνοντας περισσότερο βάρος στο θέμα της αναγκαιότητας ολοκλήρωσης της αξιολόγησης και στην παράλληλη συζήτηση για τη φόρμουλα της νέας αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους. Η κυβέρνηση, εν μέσω ισχυρών πιέσεων σε όλα τα επίπεδα, επιδιώκει να επιστρέψουν οι Θεσμοί στην Αθήνα, πριν «φύγει» ο Φεβρουάριος, και θα επιθυμούσε να έχει υπάρξει μια συμφωνία για βασικές παραμέτρους του ασφαλιστικού και του φορολογικού με αγρότες και ελεύθερους επαγγελματίες.
Συμφωνία που θα εκτόνωνε την πίεση στο εσωτερικό της χώρας, αλλά θα είναι και τέτοια που θα επιτρέψει την επιστροφή των Θεσμών στην Αθήνα και τη μετάβαση των διαπραγματεύσεων σε πιο ώριμο στάδιο. Οπως εκτιμούν πηγές προσκείμενες στους πιστωτές τα θέματα είναι πολλά και δύσκολα, και παραδέχονται πως υπάρχει ένας σημαντικός όγκος εκκρεμοτήτων που απαιτούν δύσκολες πολιτικές αποφάσεις: Ασφαλιστικό, φορολογικό, προσδιορισμός και δεσμεύσεις για νέα δημοσιονομικά μέτρα για την περίοδο 2016-2018, που ίσως αποδειχθεί, τελικά, το μεγαλύτερο «αγκάθι» της διαπραγμάτευσης και οι ιδιωτικοποιήσεις. Σε κάθε περίπτωση, η διαπραγμάτευση για τα μεγάλα αγκάθια της πρώτης αξιολόγησης κινείται στην κόψη του ξυραφιού και υπόσχεται πολλές ώρες αγωνίας τις επόμενες μέρες, καθώς αναζητούνται καταρχήν συμβιβασμοί σε πολλά κέντρα αποφάσεων, ώστε να επιστρέψουν στην Αθήνα οι επικεφαλής του κουαρτέτου.
Καμία δέσμευση
Με τα χθεσινά δεδομένα ουδείς εκ των Θεσμών ήταν σε θέση να δεσμευθεί επί συγκεκριμένης ημερομηνίας επιστροφής των επικεφαλής των Θεσμών στην Αθήνα, με την κυβέρνηση να επιδιώκει αυτό να συμβεί έως τα τέλη της ερχόμενης εβδομάδας, με το βλέμμα στραμμένο στο Eurogroup της 7ης Μαρτίου. Αίσθηση δε προκάλεσαν οι τελευταίες δηλώσεις του Επιτρόπου Πιέρ Μοσκοβισί, που υποστήριξε πως ναι μεν είμαστε μάλλον στον σωστό δρόμο, αλλά κι εδώ ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες.
Μάλιστα ο κ. Μοσκοβισί επανέλαβε πως είχε πει και μετά τη συνεδρίαση του Eurogroup ότι επιθυμητό είναι να καταλήξουμε σε συμφωνία για την αξιολόγηση πριν από το Πάσχα, προσθέτοντας όμως αυτή τη φορά χαρακτηριστικά: «Μη με ρωτήσετε αν θα είναι το Καθολικό ή το Ορθόδοξο, αλλά πάντως, όσο γίνεται πιο γρήγορα». Πρέπει να σημειωθεί πως πραγματικές χρηματοδοτικές ανάγκες για την Ελλάδα προκύπτουν από τον Ιούλιο και μετά, γεγονός που εδώ και αρκετές εβδομάδες, δημιουργεί σε ορισμένους από τους πιστωτές μια αίσθηση μεγαλύτερης άνεσης.
Οι βασικές εκκρεμότητες
Δημοσιονομικό κενό
• Οι Θεσμοί θέτουν στο «μικροσκόπιο» και τη φετινή χρονιά ασκώντας πιέσεις για πρόσθετα μέτρα και το 2016 – Η κυβέρνηση προσέρχεται με βασικό όπλο την εκτίμηση για πρωτογενές πλεόνασμα πέρσι και την αισιοδοξία για καλές επιδόσεις στο πεδίο του ΑΕΠ
• Σχετικά με το κενό της τριετίας 2016-2018, το ΔΝΤ ανεβάζει ψηλά τον πήχυ κάνοντας λόγο για πρόσθετα μέτρα της τάξης του 4%-5% του ΑΕΠ. Η Κομισιόν φέρεται να μην αποκλείει πρόσθετα μέτρα αλλά να διατηρεί τον πήχυ, χαμηλότερα, αλλά υψηλότερα από όσα είχαν συμφωνηθεί το καλοκαίρι του 2015. Η κυβέρνηση επιμένει στις διατυπώσεις που είχαν γίνει στο Μνημόνιο του καλοκαιριού για υποχρέωση προσδιορισμού μέτρων της τάξης του 1% του ΑΕΠ για τη διετία 2017-2018
Τα «μέτωπα» στο Ασφαλιστικό
ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ
• Οι Θεσμοί ζητούν να εφαρμοστούν νέες παραμετρικές αλλαγές για τις συντάξεις, σε συνέχεια των νόμων του 2010 και του 2012 που θα μειώνουν περαιτέρω τη συνταξιοδοτική δαπάνη
• Η κυβέρνηση, έχοντας βάλει ως «κόκκινη γραμμή» την αποφυγή νέων μειώσεων στις συντάξεις, προτείνει ως γενικό «ισοδύναμο» τη μεταρρύθμιση του Ασφαλιστικού προβλέποντας επανυπολογισμό των καταβαλλόμενων συντάξεων (για την απορρόφηση όσων περικοπών έχουν γίνει), μειώσεις μόνο στις νέες συντάξεις και αυξήσεις εισφορών. Υπάρχει, ωστόσο, plan b για περικοπές στις πολύ υψηλές συντάξεις
ΕΙΣΦΟΡΕΣ
• Οι Θεσμοί έχουν δηλώσει την αντίθεσή τους στις αυξήσεις των εισφορών
• Η κυβέρνηση αντιπροτείνει την προσωρινή (για 2-3 έτη) αύξηση, κατά 1% έως 1,5%, των εισφορών για την επικουρική ασφάλιση και την επιβάρυνση, από την 1/1/2017, όσων δηλώνουν εισοδήματα πάνω από 20.000 ευρώ προς όφελος των «πιο αδύναμων» (αγρότες, νέοι ελεύθεροι επαγγελματίες κ.ά.)
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ
• Οι Θεσμοί, με βάση το 3ο Μνημόνιο, ζητούν να καταργηθούν όσοι κοινωνικοί πόροι έχουν απομείνει στο Ασφαλιστικό
• Η κυβέρνηση επιδιώκει να διατηρήσει όσους έχουν απομείνει και να θεσμοθετήσει νέους συμπληρωματικούς πόρους για τη χρηματοδότηση του Ασφαλιστικού
ΕΘΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ
• Οι Θεσμοί, θεωρώντας υψηλά τα ποσοστά αναπλήρωσης που προκύπτουν μαζί με την αναλογική σύνταξη ειδικά για όσους θα έχουν… 15έτη ασφάλιση, ζητούν (αμφισβητώντας το ύψος της εθνικής σύνταξης) εισοδηματικά κριτήρια για τη χορήγησή της και την αύξηση από τα 15 στα 20 έτη του ελάχιστου χρόνου ασφάλισης
• Η κυβέρνηση απορρίπτει την επιβολή εισοδηματικών κριτηρίων και αντιπροτείνει την αναλογική περικοπή για όσους θα πληρώνουν χαμηλότερα ασφάλιστρα (π.χ. αγρότες)
ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΑΜΕΙΩΝ ΣΕ ΕΝΑ ΕΝΙΑΙΟ ΦΟΡΕΑ
• Οι Θεσμοί ζητούν να τηρηθεί η δέσμευση του 3ου Μνημονίου για ένα Ταμείο Ασφάλισης
• Η κυβέρνηση, αν και έχει προτείνει την ενοποίηση (σχέδιο Κατρούγκαλου) συζητά να εξαιρέσει, τουλάχιστον για μια μεταβατική περίοδο τριών ετών, τον ΟΓΑ
ΕΚΑΣ
• Οι Θεσμοί ζητούν να υλοποιηθεί η δέσμευση που έχει αναλάβει με το 3ο Μνημόνιο η κυβέρνηση για σταδιακή κατάργηση (έως τον Δεκέμβριο του 2019) του ΕΚΑΣ και την περικοπή του 20% των δικαιούχων από τον ερχόμενο Μάρτιο
• Η κυβέρνηση αναζητά «ισοδύναμα» για τη διατήρηση, με άλλο καθεστώς, όλων των βασικών προνοιακών επιδομάτων. Συμπεριλαμβανομένου ενός επιδόματος για τους χαμηλοσυνταξιούχους (χωρίς άλλα εισοδήματα)