Ιδιαιτέρως επικριτική για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ελλάδα, ιδιαιτέρως σε ορισμένους τομείς – συμπεριφορά των αρχών απέναντι σε μετανάστες και πρόσφυγες, κατάσταση στα στρατόπεδα όπου διαμένουν, διακρίσεις και επιθετικότητα απέναντι σε κοινωνικές μειονότητες, συνθήκες κράτησης στα αστυνομικά τμήματα και τις φυλακές κ.λπ – είναι η ετήσια έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την Ελλάδα.
Ορισμένα από τα προβλήματα που εντοπίζονται από την εισαγωγή κιόλας αφορούν:
- τους ποινικούς νόμους περί συκοφαντικής δυσφήμησης
- μη ασφαλείς και ανθυγιεινές συνθήκες για τους μετανάστες και τους αιτούντες άσυλο στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης
- την εκδήλωση περιστατικών βίας εναντίον των γυναικών και των παιδιών στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης
- τους ισχυρισμούς για την επαναπροώθηση αιτούντων άσυλο
- περιστατικά βίας εναντίον εθνικών, φυλετικών και εθνοτικών μειονοτικών ομάδων
- περιστατικά βίας και απειλών ενάντια σε μέλη της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας
«Η κυβέρνηση κατά κανόνα έκανε βήματα για τη διερεύνηση, δίωξη και τιμωρία αξιωματούχων που διέπραξαν παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είτε στις δυνάμεις ασφαλείας είτε σε άλλους τομείς της κυβέρνησης. Υπήρξαν, ωστόσο, διαμαρτυρίες από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και Διεθνείς Οργανισμούς σχετικά με την έλλειψη κυβερνητικής έρευνας και λογοδοσίας για καταγγελίες περί αναγκαστικών επιστροφών αιτούντων άσυλο», αναφέρεται επίσης στην 38 σελίδων έκθεση. 
Άθλιες συνθήκες στις φυλακές
Καταπέλτης είναι η έκθεση ειδικά όσον αφορά στα μεγάλα και σοβαρά προβλήματα που εντοπίζονται στις φυλακές και τα κέντρα κράτησης, σημειώνοντας ότι υπάρχει μεταξύ άλλων «σοβαρός συνωστισμός, ανεπαρκής ασφάλεια και έλλειψη πρόσβασης σε υγειονομική περίθαλψη, καθώς και σε είδη διατροφής και υγιεινής», ενώ παράλληλα γίνεται λόγος για τις καταγγελίες κρατουμένων για παραβατική συμπεριφορά αστυνομικών και για φυσικές και φραστικές παρενοχλήσεις εκ μέρους τους.
Σε αυτό το πλαίσιο, καταγράφονται μια σειρά περιστατικά, ενώ γίνεται μνεία και της καταδίκης της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, στις 23 Ιουλίου, για παραβίαση των άρθρων 3 και 13.
Στην έκθεση γίνεται αναφορά στα στοιχεία που παρουσίασε μια ομάδα ΜΚΟ, σε συντονισμό με την αρμόδια υπηρεσία του ΟΗΕ (UNHCR), που δείχνουν ότι μέλη των σωμάτων ασφαλείας ενεπλάκησαν ενεργά σε 19 από τα 282 περιστατικά ρατσιστικής βίας που καταγράφηκαν το 2019, με θύματα κυρίως μετανάστες, πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο, συμπεριλαμβανομένων ασυνόδευτων παιδιών, καθώς και μέλη της κοινότητας των ΛΟΑΤΚΙ.
Στην έκθεση υπάρχουν και θετικά στοιχεία. Σχετικά με την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, για παράδειγμα, αναφέρει ότι οι αρχές σεβάστηκαν τις αποφάσεις των δικαστηρίων. Επίσης, γίνεται αναφορά στον νόμο που θεσπίστηκε το 2019 για τον περιορισμό της χρήσης της Σαρία μόνο σε οικογενειακές και αστικές υποθέσεις στις οποίες όλα τα μέρη έχουν συναινέσει στην χρήση της.
Όσον αφορά στην ελευθερία του Τύπου και της έκφρασης, η έκθεση επισημαίνει ότι η κυβέρνηση σεβάστηκε τις προβλεπόμενες συνταγματικές ελευθερίες και ότι δεν προχώρησε σε λογοκρισία μέσων μαζικής ενημέρωσης. Ωστόσο, καταγράφονται περιστατικά βίας που εκδηλώθηκαν εναντίον δημοσιογράφων κατά τη διαδικασία άσκησης των καθηκόντων τους.
Σχετικά με τον νόμο του 2019 για τη συκοφαντική δυσφήμιση, τονίζεται ότι απαλείφει τη διάταξη που προβλέπει ότι οι δημοσιογράφοι πρέπει να εμφανιστούν αμέσως ενώπιον του δικαστηρίου ή να παραμένουν στη φυλακή μέχρι να ανοίξει το δικαστήριο στην περίπτωση που κατηγορηθούν για δυσφήμιση. Όπως σημειώνεται, η συγκεκριμένη διάταξη είχε χρησιμοποιηθεί καταχρηστικά για τον εκφοβισμό των δημοσιογράφων.
Τα επεισόδια στον Έβρο
Η έκθεση αναφέρει ότι στις 28 Φεβρουαρίου, ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν ανακοίνωσε ότι τα σύνορα που μοιράζεται η Τουρκία με την ΕΕ είναι «ανοιχτά», ωθώντας πάνω από 50.000 πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο και μετανάστες να μετακινηθούν στις παραμεθόριες περιοχές.
Σύμφωνα με ανθρωπιστικές οργανώσεις, ορισμένοι Τούρκοι αξιωματούχοι παρείχαν δωρεάν λεωφορεία για να βοηθήσουν τη μαζική μετακίνηση των προσφύγων στα σύνορα.
Συνεχίζοντας, η έκθεση επισημαίνει ότι η ελληνική πλευρά επικαλέστηκε ανησυχίες εθνικής ασφάλειας για να αναστείλει τη λήψη τυχόν νέων αιτήσεων ασύλου έως τις 3 Απριλίου. Παρ’ όλα αυτά, επέτρεψε σε όσους είχαν εισέλθει στη χώρα από τις 28 Φεβρουαρίου να υποβάλουν αίτηση ασύλου από την 1η Απριλίου.
Όπως σημειώνεται, διεθνείς και τοπικοί οργανισμοί και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων εξέφρασαν ανησυχία για αυτή την κίνηση. Ωστόσο, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων απέρριψε την προσφυγή που υπέβαλαν τρεις Σύριοι υπήκοοι ενάντια στην απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης.
Διαδικασία για την Αίτηση Παροχής Ασύλου
Σχετικά με τον νέο νόμο που τροποποιεί τους κανονισμούς για το άσυλο, η έκθεση αναφέρει ότι σχεδιάστηκε με στόχο να επιταχύνει την όλη διαδικασία. Ωστόσο, παρουσιάζει και την κριτική που έχουν ασκήσει οργανώσεις, οι οποίες υποστηρίζουν ότι ο νέος νόμος δίνει έμφαση στις επιστροφές αντί στην προστασία και στην ένταξη. Μάλιστα, πιστεύουν ότι εισάγει απαιτήσεις που εύλογα αναμένεται ότι δεν θα μπορούν να εκπληρωθούν από τους αιτούντες άσυλο.
Τα περιοριστικά μέτρα που επιβλήθηκαν λόγω της πανδημίας επηρέασαν και τις συνθήκες διαβίωσης των νεοαφιχθέντων μεταναστών και προσφύγων. Μάλιστα ορισμένες οργανώσεις υποστήριξαν πως τα συγκεκριμένα μέτρα οδήγησαν σε μια αύξηση των περιστατικών έμφυλης βίας στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης.
Αναγνωρίζεται, επίσης, ότι η κυβέρνηση παρείχε ορισμένη προστασία σε αιτούντες άσυλο, οι οποίοι θα κινδύνευαν να επιστρέψουν στη χώρα τους λόγω της φυλής, της θρησκείας, της εθνικότητας ή της συμμετοχής σε μια συγκεκριμένη κοινωνική ή πολιτική ομάδα. 
Η έκθεση αναφέρεται και στους ισχυρισμούς για τις επαναπροωθήσεις προσφύγων, οι οποίοι παρουσιάστηκαν από ορισμένα μέσα μαζικής ενημέρωσης και μη κυβερνητικές οργανώσεις. Όπως σημειώνεται τόσο ο πρωθυπουργός όσο και οι αρμόδιοι υπουργοί έχουν διαβεβαιώσει ότι η χώρα λειτουργεί στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου, κάνοντας λόγο για ένα οργανωμένο σχέδιο τουρκικής παραπληροφόρησης.
«Η κυβέρνηση δήλωσε ότι οι επιχειρήσεις προστασίας των συνόρων πραγματοποιήθηκαν σε συνεργασία με την Frontex …Το διοικητικό συμβούλιο της Frontex συμφώνησε να οργανώσει μια υποομάδα υπό την εξουσία του για τη διεξαγωγή έρευνας επί του θέματος», σημειώνεται χαρακτηριστικά.
Σε ένα άλλο σημείο της έκθεσης αναφέρεται ότι ένας μεγάλος αριθμός εγχώριων και διεθνών ομάδων για τη προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων λειτουργεί γενικά χωρίς κυβερνητικούς περιορισμούς. Όπως επισημαίνεται, οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι επέδειξαν πνεύμα συνεργασίας, ανταποκρινόμενοι συχνά στις απόψεις αυτών των οργανώσεων. Ωστόσο, τα περιοριστικά μέτρα της πανδημίας εμπόδισαν την πρόσβαση σε εγκαταστάσεις υποδοχής στα νησιά και σε ορισμένες περιπτώσεις σε επίσημους καταυλισμούς στην ηπειρωτική χώρα.
Ασυνόδευτοι Ανήλικοι
Στις 12 Μαΐου, η κυβέρνηση ψήφισε νομοθεσία για την ίδρυση της Ειδικής Γραμματείας για την Προστασία των Ασυνόδευτων ανηλίκων, η οποία αργότερα τέθηκε υπό την σκέπη του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης, περίπου 4.190 ασυνόδευτα παιδιά μεταναστών και προσφυγών διέμεναν στη χώρα μετά τις 15 Οκτωβρίου. Όπως αναφέρει η έκθεση, μόνο 2.659 από αυτά τα παιδιά διέμεναν σε κατάλληλες εγκαταστάσεις. 
Μάλιστα, τοπικές οργανώσεις και διεθνείς ΜΚΟ υποστήριξαν ότι συχνά οι ασυνόδευτοι ανήλικοι δεν ήταν σωστά εγγεγραμμένοι και ότι σε ορισμένες περιπτώσεις δεν είχαν πρόσβαση σε ασφαλή καταλύματα με αποτέλεσμα να είναι ευάλωτοι σε εργασιακή και σεξουαλική εκμετάλλευση.
Η έκθεση αναφέρει ότι η Ειδική Γραμματεία για την προστασία των ασυνόδευτων ανηλίκων αύξησε τις τοποθεσίες για τη στέγαση ασυνόδευτων ανηλίκων και επιτάχυνε τη διαδικασία μετεγκατάστασης περίπου 1.000 εξ αυτών σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες στο πλαίσιο ενός προγράμματος εθελοντικής μετεγκατάστασης. Μάλιστα επισημαίνεται ότι μπήκε ένα τέλος στην πρακτική της προστατευτικής κράτησης, η οποία είχε επικριθεί από τις ανθρωπιστικές οργανώσεις.
Αντισημιτισμός
Η έκθεση αναφέρει ότι η αντισημιτική ρητορική παρέμεινε ένα πρόβλημα. Ωστόσο αναγνωρίζει ότι εντοπίζεται κυρίως στον περιθωριακό χώρο της ακροδεξιάς. Επιπλέον, σημειώνει ότι εκδηλώθηκαν περιστατικά βανδαλισμού εναντίον εβραϊκών μνημείων.
Στα θετικά βήματα καταγράφεται η φυλάκιση των στελεχών της Χρυσής Αυγής, πολλά στελέχη της οποίας είχαν προβεί επανειλημμένα σε αντισημιτική ρητορική.
Τέλος, γίνεται αναφορά στην επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στις εκδηλώσεις μνήμης που πραγματοποιήθηκαν για την 75η επέτειο από την απελευθέρωση του Άουσβιτς με την επισήμανση ότι είναι ο πρώτος Έλληνας πρωθυπουργός που πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στο πρώην στρατόπεδο συγκέντρωσης.
in.gr
