Το σκορβούτο, μια ασθένεια που συνδέεται παραδοσιακά με τους ναυτικούς οι οποίοι απουσίαζαν για μεγάλα χρονικά διαστήματα από το σπίτι τους, έκανε αναπάντεχα την επανεμφάνισή του στην Αυστραλία, με τους επιστήμονες σήμερα να αναφέρουν πολλαπλά κρούσματα.
Η ασθένεια, η οποία προκαλείται από έλλειψη της βιταμίνης C, ήταν ιδιαίτερα συχνή –και πολλές φορές μοιραία– στο παρελθόν. Συνήθως έπληττε τους ναυτικούς επειδή για πολλούς μήνες δεν κατανάλωναν φρέσκα φρούτα και λαχανικά.
Τα τελευταία χρόνια το σκορβούτο εμφανιζόταν σπάνια σε ανεπτυγμένες χώρες, αλλά σήμερα οι επιστήμονες τονίζουν ότι κρούσματα έχουν σημειωθεί στην Αυστραλία και στη Βρετανία, ενώ μια ιατρική επιθεώρηση φέτος ανέφερε την περίπτωση βρέφους που εμφάνισε σκορβούτο στην Ισπανία.
Η Τζένι Γκάντον, ερευνήτρια του Κέντρου για τον Διαβήτη, την Παχυσαρκία και την Ενδοκρινολογία στο Ινστιτούτο Westmead του Σίδνεϊ, δήλωσε ότι το σκορβούτο επανεμφανίστηκε στην Αυστραλία εξαιτίας των κακών διατροφικών συνηθειών. Η Γκάντον ανακάλυψε ότι πρόκειται για τη συγκεκριμένη ασθένεια όταν διαπίστωσε ότι οι πληγές που έφεραν πολλοί από τους ασθενείς της δεν επουλώνονταν.
«Όταν τους ρώτησα για τη διατροφή τους, ένας από αυτούς απάντησε ότι κατανάλωνε ελάχιστα έως καθόλου φρέσκα φρούτα και λαχανικά, αλλά οι υπόλοιποι έτρωγαν ικανοποιητικές ποσότητες λαχανικών, απλώς τα έβραζαν υπερβολικά, με αποτέλεσμα να καταστρέφεται η βιταμίνη C» είπε, συμπληρώνοντας πως «αυτό υπογραμμίζει τον κίνδυνο να καταναλώνει κάποιος πολλές θερμίδες, αλλά να μην λαμβάνει τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά».
Η διάγνωση για σκορβούτο σε 12 ασθενείς έγινε με βάση αιματολογικές εξετάσεις και τα συμπτώματα που είχαν εμφανίσει, ενώ όλοι θεραπεύτηκαν με τη λήψη βιταμίνης C.
Επαρκής πρόσληψη βιταμίνης C εξασφαλίζεται κυρίως με την κατανάλωση φρέσκων προϊόντων, αφού, όπως αναφέρθηκε, η συγκεκριμένη βιταμίνη καταστρέφεται εύκολα με το μαγείρεμα. Για την προετοιμασία λαχανικών πλούσιων σε βιταμίνη C προτείνεται το μαγείρεμα στον ατμό αντί για το βράσιμο (η βιταμίνη C διαλύεται όταν έρχεται σε επαφή με το νερό). Επίσης, η περιεκτικότητα των τροφών σε βιταμίνη C σταδιακά μειώνεται όσο περνούν οι μέρες, οπότε είναι καλύτερο να βάζουμε τα λαχανικά στην κατάψυξη όσο είναι ακόμη φρέσκα αντί να τα αφήνουμε σε θερμοκρασία δωματίου και να τα καταναλώνουμε αρκετές μέρες μετά την αγορά.
Η βιταμίνη C είναι απαραίτητη για τον ανθρώπινο οργανισμό, καθώς εμπλέκεται στον σχηματισμό του ίκτερο. Το κολλαγόνο είναι ένα είδος πρωτεΐνης που βρίσκεται σε διάφορους τύπους ιστών, όπως το δέρμα, τα αιμοφόρα αγγεία, τα οστά και οι χόνδροι. Χωρίς βιταμίνη C, το κολλαγόνο δεν αναπληρώνεται και οι ιστοί σταδιακά καταστρέφονται, με αποτέλεσμα να εκδηλώνεται το σκορβούτο.
Τα κυριότερα συμπτώματα του σκορβούτου είναι τα εξής:
– πόνοι στους μυς και στις αρθρώσεις
– αίσθημα κόπωσης
– εμφάνιση κόκκινων κηλίδων στο δέρμα
– οίδημα και αιμορραγία στα ούλα
– δύσπνοια (κυρίως μετά από σωματική δραστηριότητα)
– αδυναμία επούλωσης των πληγών ή κοκκίνισμα και οίδημα σε πληγή που μόλις επουλώθηκε
– δέρμα που μελανιάζει εύκολα
Τα συμπτώματα αρχίζουν να εκδηλώνονται περίπου τρεις μήνες μετά τη διακοπή πρόσληψης βιταμίνης C. Εάν δεν αντιμετωπιστεί, το σκορβούτο μπορεί να οδηγήσει σε ίκτερο (κιτρίνισμα του δέρματος και του λευκού τμήματος των ματιών), οίδημα (πρήξιμο που οφείλεται σε συσσώρευση υγρών) και πιθανώς θανατηφόρες καρδιακές επιπλοκές.
Μεταξύ των πιο συνηθισμένων τροφίμων κατά του σκορβούτου είναι τα πορτοκάλια, οι φράουλες, τα μπρόκολα, τα ακτινίδια, οι πράσινες πιπεριές, οι μαύρες σταφίδες, οι ντομάτες και τα γκρέιπφρουτ.
Η Γκάντον, η οποία δημοσίευσε τα αποτελέσματα της έρευνάς της για την επανεμφάνιση της νόσου στη διεθνή επιστημονική επιθεώρηση Diabetic Medicine, δήλωσε ότι από σκορβούτο κινδυνεύουν εξίσου οι υπέρβαροι και παχύσαρκοι άνθρωποι.
Από την έρευνά της προέκυψε ότι δεν υπάρχει κάποια διάκριση ως προς την κοινωνική προέλευση των ασθενών και ότι πάσχοντες από σκορβούτο εξαιτίας της κακής διατροφής μπορεί να προέρχονται από όλες τις κοινωνικο-οικονομικές τάξεις.
«Αυτό αποδεικνύει ότι παρά την πληθώρα διατροφικών συμβουλών που είναι διαθέσιμες σε όλους, υπάρχουν ακόμη άνθρωποι, από όλα τα κοινωνικά στρώματα, που δεν παίρνουν το μήνυμα. Ο ανθρώπινος οργανισμός δεν μπορεί να συνθέσει τη βιταμίνη C. Επομένως πρέπει να καταναλώνουμε τροφές που την περιέχουν» επεσήμανε η Γκάντον.
Οι ενήλικες χρειάζονται περίπου 40 mg βιταμίνης C την ημέρα, ποσότητα που μπορεί να καλυφθεί τρώγοντας ένα μεγάλο πορτοκάλι, ένα μπολ φράουλες ή ένα ακτινίδιο.
