Σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα έφεραν στο φως οι νέες ανασκαφικές έρευνες που πραγματοποιήθηκαν στο απομακρυσμένο νησί Κέρος, που βρίσκεται στις Κυκλάδες, νότια της Νάξου. Η Κέρος μέχρι τώρα ήταν γνωστή στους κύκλους της αρχαιολογικής έρευνας για τα τελετουργικά δρώμενα που λάμβαναν χώρα εκεί πριν από 4.500 χρόνια, με κύριο χαρακτηριστικό την εναπόθεση σπασμένων μαρμάρινων ειδωλίων.
Με τις ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν στο Δασκαλιό, που πλέον είναι ένα μικρό νησάκι λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας, ήρθαν στο φως πλήθος επιβλητικές και πυκνά δομημένες κατασκευές, αποδεικνύοντας πως πρόκειται για μια από τις πιο σημαντικές θέσεις στο Αιγαίο της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού (3η χιλιετία π.Χ.). Τα νέα ευρήματα δείχνουν ότι το Δασκαλιό καλυπτόταν σχεδόν εξ ολοκλήρου με μοναδικά μνημειακά οικοδομήματα, χτισμένα με πέτρα από τη Νάξο, παρά την απόσταση των περίπου 10 χιλιομέτρων που χωρίζει τα δύο νησιά. Η ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής αρχαιολόγους από το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, την Εφορεία Κυκλάδων και το Ινστιτούτο Κύπρου, υπολογίζει ότι εισήχθησαν περισσότεροι από 1.000 τόνοι πέτρας. Το νησί ήταν χτισμένο απ’ άκρη σ’ άκρη, δίνοντας την εντύπωση ενός ενιαίου μεγαλειώδους μνημείου που αναδύεται από τη θάλασσα. Το οικιστικό αυτό συγκρότημα είναι έως σήμερα το μεγαλύτερο γνωστό στις Κυκλάδες από την εποχή εκείνη.
Οι αρχαιολόγοι διαπίστωσαν την προηγμένη τεχνογνωσία και κατασκευαστική δεινότητα αυτού του πολιτισμού, 1.000 ολόκληρα χρόνια πριν από τα φημισμένα ανάκτορα των Μυκηναίων. Κάτω από τα σκαλιά και ανάμεσα στους τοίχους ανακάλυψαν ένα εξελιγμένο σύστημα αποστραγγιστικών αγωγών, που υποδηλώνει μια πολυλειτουργική αρχιτεκτονική, προσεκτικά σχεδιασμένη εκ των προτέρων. Οι αναλύσεις που γίνονται σε υλικό από το εσωτερικό των αγωγών θα δείξουν εάν αυτοί ήταν αποχετευτικοί ή εξυπηρετούσαν τη μεταφορά καθαρού νερού.
Πώς εξηγείται ένα τόσο σύνθετο κατασκευαστικό πρόγραμμα στη συγκεκριμένη θέση; Από τα τελετουργικά δρώμενα που πραγματοποιούνταν μαρτυρείται πως ήδη η θέση είχε ιδιαίτερη σημασία για τους Κυκλαδίτες. Μια άλλη πτυχή της ανάπτυξης του Δασκαλιού εντοπίζεται στη χρήση νέων γεωργικών πρακτικών, για την καλλιέργεια της ελιάς και του σταφυλιού.
Ακόμα, με διάφορα στοιχεία που ανακαλύφθηκαν και μελετήθηκαν, επισημαίνεται ότι η Κέρος δεν ήταν αυτοσυντηρούμενη, δηλαδή μεγάλο μέρος των τροφίμων εισαγόταν από αλλού και βάσει αυτών των νέων στοιχείων, όπως σημειώνεται, «πρέπει να αναθεωρηθούν οι γνώσεις μας για τα δίκτυα ανταλλαγών της Εποχής του Χαλκού, προκειμένου να συμπεριλάβουμε σ’ αυτά και την ανταλλαγή τροφίμων». Η μεταλλουργία, η πιο σημαντική τεχνολογία της 3ης χιλιετίας π.Χ., έπαιξε επίσης σημαντικό ρόλο. Οι κάτοικοι του Δασκαλιού ήταν έμπειροι μεταλλουργοί, όπως δείχνουν σαφείς ενδείξεις που εντοπίζονται παντού στη θέση. Κοιτάσματα χαλκού δεν υπάρχουν στην Κέρο, οπότε είναι βέβαιο πως όλες οι πρώτες ύλες εισάγονταν από αλλού (από άλλα νησιά του Αιγαίου, όπως η Σέριφος ή η Κύθνος, ή από την ηπειρωτική Ελλάδα).
(Πηγή φωτογραφιών: Υπουργείο Πολιτισμού – Βρετανική Σχολή Αθηνών)
