Για μέτρα που «επαναλαμβάνονται και ξανά-ανακοινώνονται χωρίς να υπάρχει ουσιώδες αποτέλεσμα» κάνει λόγο η Ομοσπονδία Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ) σχετικά με τις αλλαγές που οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί και πρωτίστως οι μαθητές θα δουν από την εκκίνηση της σχολικής χρονιάς, ενώ από την πλευρά της η Ανώτατη Συνομοσπονδία Γονέων Μαθητών Ελλάδας (ΑΣΜΓΕ) τονίζει πως «οι εξαγγελίες της κυβέρνησης δεν ανταποκρίνονται στις πραγματικές παιδαγωγικές και μορφωτικές ανάγκες που έχουν τα παιδιά μας».
Ανάμεσα στις 11 αλλαγές που αποφασίστηκαν, ανακοινώθηκε και ότι η Ελλάδα προστίθεται στη λίστα των ευρωπαϊκών χωρών που προχωρούν στην απαγόρευση της χρήσης κινητού τηλεφώνου στα σχολεία, ένα μέτρο το οποίο έχουν εφαρμόσει καθολικά η Πορτογαλία και η Ισπανία, με παραλλαγές εφαρμόζεται στη Γαλλία και τη Φινλανδία ενώ κοντά στη νομοθέτησή του βρίσκονται η Κύπρος και η Σουηδία.
«Τα σχολεία ξεκινάνε με χιλιάδες κενά σε εκπαιδευτικούς»
«Δεν μπορούμε να κάνουμε ένα αναλυτικό σχόλιο σχετικά με αυτό το μέτρο, καθώς είναι κάτι που υπάρχει ήδη, αφού ήδη απαγορεύονται βάσει νόμου τα κινητά και δεν αποτελεί κάτι καινούριο. Δεν μπορούμε καν να καταλάβουμε γιατί ανακοινώθηκε κάτι τέτοιο» αναφέρει στο enikos.gr, η αντιπρόεδρος της ΟΛΜΕ, κα Στέλλα Mανουσογιωργάκη, ενώ από την πλευρά του ο πρόεδρος της ΑΣΓΜΕ, κ. Κατηφές Παναγιώτης τονίζει πως «θεωρούμε πως αυτό το μέτρο θα κάνει “μία τρύπα στο νερό”, καθώς για να μπουν πραγματικά τα κινητά μέσα στην τσάντα, πρέπει το σχολείο να γίνει ένας δημιουργικός, ουσιαστικός χώρος που θα ελκύει τα παιδιά μας, και στην κοινωνικοποίηση και στο κομμάτι της δημιουργικής στροφής προς την αγάπη για την γνώση».
Σκοπός, σύμφωνα με τον κ. Κατηφέ, δεν είναι να αποφασίζονται μέτρα τα οποία εναντιώνονται στο “μέσο” (σ.σ. κινητό) που χρησιμοποιούν οι μαθητές, αλλά «να μαθαίνουν τα παιδιά μας πώς να χρησιμοποιούν το συγκεκριμένο μέσο προς όφελός τους. Εν ώρα μαθήματος, φυσικά, δεν χρειάζεται να υπάρχει κινητό, αλλά με κατασταλτικά μέτρα και αποβολές, χωρίς τα παιδιά να στηρίζονται από ψυχολόγους σε κάθε σχολείο, ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις κοινωνικές και ψυχικές τους ανάγκες, δεν υπάρχει νόημα. Το θεωρώ απαράδεκτο ένα παιδί να βιντεοσκοπείται από κάποιο άλλο, και ήδη υπήρχαν τιμωρίες για τέτοια περιστατικά, οπότε πρέπει να εστιάσουμε πιο βαθιά, ώστε να αντιμετωπιστεί το bylling στα σχολικά τμήματα, κι όχι να λειτουργούμε “πυροσβεστικά”».
Παράλληλα, ο ίδιος επισημαίνει πως οι εξαγγελίες της κυβέρνησης δεν ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες, ούτε τις παιδαγωγικές, ούτε τις μορφωτικές, που έχουν τα παιδιά καθώς «τα σχολεία σε λίγες ημέρες ξεκινάνε με χιλιάδες κενά σε εκπαιδευτικούς. Οι προσλήψεις που ανακοινώθηκαν ανταποκρίνονται και καλύπτουν μόνο το 1/5 των κενών που υπάρχουν στα σχολεία». Την ίδια ώρα, τονίζει πως οι γονείς θεωρούν «βραχνά» το άνοιγμα των σχολείων τον Σεπτέμβρη, καθώς πρέπει να «βάλουν για ακόμη μία φορά βαθιά το χέρι στην τσέπη», και όπως λέει ο κ. Κατηφές, είναι σημαντικό να μπορέσει να μπει ένα τέλος στο σχολείο της «υποχρηματοδότησης και της υποστελέχωσης που στρέφεται ενάντια στις μορφωτικές ανάγκες».
«Ανεπαρκή τα μέτρα, δίχως αποτέλεσμα»
Από την πλευρά της, η αντιπρόεδρος της ΟΛΜΕ, κα Στέλλα Mανουσογιωργάκη, χαρακτήρισε «ανεπαρκή» τα μέτρα που αποφασίστηκαν, στο σύνολό τους, καθώς όπως λέει η ίδια «κάποια ήδη υπάρχουν, όπως αυτά για τα κινητά και τις αποβολές, οπότε δεν υπήρχε λόγος να τα αναφέρουν ξανά», αλλά και γιατί «δυστυχώς δεν είχαν κανένα ουσιώδες αποτέλεσμα όλα αυτά τα χρόνια».
Σχετικά με τις παραβατικές συμπεριφορές και την σχολική βία, η κα Mανουσογιωργάκη τόνισε πως θα έπρεπε η Πολιτεία να εστιάζει σε «μέτρα πρόληψης και όχι τόσο σε μέτρα καταστολής».
Το enikos.gr ήρθε σε επικοινωνία και με τον γενικό γραμματέα της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδας, κ. Θανάση Κικίνη, καθώς διανύουμε μία εποχή που το κινητό χρησιμοποιείται σε μεγάλο βαθμό και από παιδιά μικρότερης ηλικίας, όπως αυτά που φοιτούν σε δημοτικά σχολεία.
Ο κ. Κοκονάς επεσήμανε πως μέχρι στιγμής, δεν έχει παρατηρήσει πως υπάρχει πρόβλημα με την χρήση κινητού στους μαθητές δημοτικών σχολείων, και αναφέρει πως «όταν υπάρχει κάποιο ζήτημα μαθητή και πρέπει να ενημερωθούν οι γονείς, οι ίδιοι οι δάσκαλοι έρχονται σε επικοινωνία μαζί τους. Οπότε είναι και μη απαραίτητη η χρήση του κινητού σε τόσο μικρή ηλικία. Γενικότερα, θεωρώ πως πρόκειται για ένα θετικό μέτρο, το οποίο ωστόσο αφορά κυρίως τους μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου, όπου πολλές φορές παρατηρήσαμε πως η κατάσταση έχει ξεφύγει, και πρέπει να αποφευχθούν δυσάρεστα περιστατικά».
Σύμφωνα με ανακοίνωση του Υπουργείου Παιδείας οι αλλαγές που θα ισχύσουν είναι οι εξής:
1. ΑΡΙΘΜΟΣ ΡΕΚΟΡ ΣΕ ΔΙΟΡΙΣΜΟΥΣ ΝΕΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ
Δέκα χιλιάδες διορισμοί εκπαιδευτικών όλων των ειδικοτήτων, θα ενισχύσουν αποφασιστικά το δημόσιο σύστημα εκπαίδευσης από την πρώτη ημέρα της λειτουργίας των σχολείων. Οι διορισμοί μόνιμου διδακτικού προσωπικού τη φετινή χρονιά είναι σχεδόν ισάριθμοι με όσους έγιναν αθροιστικά το 2022 (8.254) και το 2023 (3.693). Αυτό, αλλάζει την αναλογία μεταξύ μόνιμων εκπαιδευτικών και αναπληρωτών, δείχνει τη στρατηγική βούληση της κυβέρνησης να επενδύσει στο ανθρώπινο δυναμικό και επιτρέπει στους ίδιους τους εκπαιδευτικούς, τη ραχοκοκαλιά της σχολικής κοινότητας, να ασκήσουν το λειτούργημά τους σε ένα περιβάλλον ασφάλειας. Στόχος του υπουργείου Παιδείας είναι να συνεχιστούν οι μόνιμοι διορισμοί εκπαιδευτικών με την ίδια ένταση και τα επόμενα χρόνια.
Μεγάλη έμφαση δίνεται και στους διορισμούς που αφορούν στην ειδική αγωγή και στην παράλληλη στήριξη. Το διδακτικό έτος 2024-2025 τετραπλασιάζονται (σε σχέση με το 2023) στην ειδική αγωγή οι διορισμοί στις ειδικότητες πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ενώ οκταπλάσιες είναι οι θέσεις Ειδικού Εκπαιδευτικού και Ειδικού Βοηθητικού Προσωπικού σε όλες τις ειδικότητες, δεδομένου ότι την προηγούμενη χρονιά οι διορισμοί αφορούσαν αποκλειστικά ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς. Επιπλέον, με την υπό υλοποίηση στρατηγική του υπουργείου Παιδείας, με την εκκίνηση της σχολικής χρονιάς θα έχουν καλυφθεί σχεδόν στο σύνολό τους οι ανάγκες παράλληλης στήριξης για τις μαθήτριες και τους μαθητές των τάξεων νηπιαγωγείου, Α’ και Β’ δημοτικού.
2. ΨΗΦΙΑΚΟ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ
Η μεγάλη καινοτομία της φετινής σχολικής χρονιάς θα κάνει πρεμιέρα, πιλοτικά, στις 16 Σεπτεμβρίου και θα αφορά χιλιάδες μαθητές σε όλη τη χώρα. Κάθε υποψήφιος εισαγωγής στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, μέσω των πανελλαδικών εξετάσεων, θα έχει τη δυνατότητα να παρακολουθεί ζωντανά απογευματινές παραδόσεις για το σύνολο της ύλης στα εξεταζόμενα μαθήματα, συμπεριλαμβανομένων των ειδικών μαθημάτων, όπως γραμμικό και αρχιτεκτονικό σχέδιο, γερμανικά και γαλλικά.
Οι μαθητές και οι μαθήτριες θα έχουν τη δυνατότητα διαδραστικής συμμετοχής και εξατομικευμένης υποστήριξης από τους 98 εκπαιδευτικούς που έχουν αναλάβει την ενισχυτική διδασκαλία στα 45 μαθήματα που εξετάζονται πανελλαδικά τον Ιούνιο στα γενικά και στα επαγγελματικά λύκεια. Επίσης, η διδασκαλία θα αφορά και 10 μαθήματα Ειδικής Αγωγής για τα Ενιαία Ειδικά Επαγγελματικά Γυμνάσια και Λύκεια.
Ακόμη, το Ψηφιακό Φροντιστήριο δίνει τη δυνατότητα σε όλους τους μαθητές να παρακολουθούν το σύνολο της διδακτέας ύλης σε ηλεκτρονική μορφή. Ήδη, είναι διαθέσιμο το υλικό από τα μαθήματα Νεοελληνικής Γλώσσας και Μαθηματικών για όλες τις τάξεις του Γυμνασίου ενώ μέχρι το τέλος του 2025 θα έχουν αναρτηθεί 2.500 εύληπτα και ψηφιοποιημένα βίντεο για 49 συνολικά μαθήματα από την Ε’ Δημοτικού έως και την Γ’ Λυκείου.
3. ΑΥΤΟΝΟΜΕΣ ΤΑΞΕΙΣ
Η Γαύδος (2024) και οι Αρκιοί (2025) γίνονται οι δυο πρώτες απομακρυσμένες περιοχές που αποκτούν σχολεία με φυσική παρουσία τριών εκπαιδευτικών, βασικών ειδικοτήτων, σε συνδυασμό με σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση για όλα τα υπόλοιπα μαθήματα. Με αυτόν τον τρόπο οι μαθητές, παραμένοντας στον τόπο διαμονής τους, αποκτούν πρόσβαση στην εκπαίδευση. Την ίδια ώρα, μέσω του ψηφιακού φροντιστηρίου, μπορούν να υποστηριχθούν και με ενισχυτική διδασκαλία.
4. ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΣΗΣ
Από τους 36.264 διαδραστικούς πίνακες που θα εγκατασταθούν έως τις 31 Δεκεμβρίου 2024 σε όλες τις τάξεις από την Ε’ Δημοτικού έως και την Γ’ Λυκείου, οι 28.504 βρίσκονται ήδη στις σχολικές αίθουσες. Το ποσοστό ολοκλήρωσης του προγράμματος είναι 78.6%. Οι εκπαιδευτικοί αποκτούν νέα, διαδραστικά, συστήματα μάθησης . Οι μαθητές διευρύνουν τους ορίζοντές τους μέσα από ντοκιμαντέρ, βίντεο και προσομοιώσεις ενώ στη διάθεση της εκπαιδευτικής κοινότητας θα είναι πλέον και το αρχειακό υλικό άλλων φορέων, αναμεσά τους η ΕΡΤ, κορυφαία ιδρύματα και μουσεία.
Με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης Νηπιαγωγεία, Δημοτικά και Γυμνάσια εξοπλίζονται με 177.112 νέα ρομποτικά συστήματα (Κιτ Ρομποτικής). Μέχρι σήμερα έχουν παραδοθεί 100.281, με ποσοστό ολοκλήρωσης 56,62%.
5. ΕΦΑΡΜΟΓΗ E-PARENTS
To νέο ψηφιακό εργαλείο για γονείς και κηδεμόνες, τους ενημερώνει ήδη για τις βαθμολογίες των μαθητών και των μαθητριών όπως και για ανακοινώσεις και ειδοποιήσεις της σχολικής μονάδας. Μέσα στη χρονιά, η εφαρμογή θα διευρύνει τις δυνατότητές της με ενημέρωση για τις απουσίες των μαθητών, για την πρόοδο της διδαχθείσας ύλης αλλά και για τον προγραμματισμό των συναντήσεων μεταξύ γονέων και εκπαιδευτικών.
6. ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ STOP-BULLYING.GOV.GR
H πλατφόρμα ενάντια στην ενδοσχολική βία και τον εκφοβισμό που έκανε πρεμιέρα στα τέλη της προηγούμενης σχολικής χρονιάς έχει αποδείξει ήδη τη χρησιμότητα της. Μέχρι σήμερα έχουν δημιουργήσει προφίλ χρήστη 1.243 γονείς/κηδεμόνες και 185 μαθητές, ενώ έχουν ήδη υποβληθεί 285 και 43 αναφορές, αντίστοιχα. Τα ίδια τα σχολεία διαχειρίστηκαν την πλειονότητα των περιστατικών ενώ η τετραμελής ομάδα δράσης των Διευθύνσεων Εκπαίδευσης παρενέβη σε 17 περιπτώσεις.
Οι εκπαιδευτικοί από την αρχή της φετινής χρονιάς έχουν πλέον όλα τα εργαλεία στα χέρια τους για την αντιμετώπιση του φαινομένου ενώ οι επιμορφώσεις δασκάλων, καθηγητών και των στελεχών εκπαίδευσης βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη.
7. ΝΕΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΧΟΛΕΙΩΝ
Η Ελλάδα προστίθεται στη λίστα των ευρωπαϊκών χωρών που προχωρούν στην απαγόρευση της χρήσης κινητού τηλεφώνου στα σχολεία. Το μέτρο έχουν εφαρμόσει καθολικά η Πορτογαλία και η Ισπανία, με παραλλαγές εφαρμόζεται στη Γαλλία και τη Φινλανδία ενώ κοντά στη νομοθέτησή του βρίσκονται η Κύπρος και η Σουηδία.
Στη χώρα μας, με την εξαίρεση για λόγους υγείας, θα απαγορευτεί η εμφανής κατοχή και χρήση του κινητού καθ΄ όλη τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας ενώ η μη συμμόρφωση των μαθητών και μαθητριών θα επιφέρει την επιβολή του μέτρου της μονοήμερης αποβολής. Σε περίπτωση που ένας μαθητής ή μία μαθήτρια βιντεοσκοπεί /φωτογραφίζει/ μαγνητοφωνεί καθηγητές ή συμμαθητές του, χωρίς συναίνεση ή συγκατάθεση, η ποινή του θα είναι τριήμερη αποβολή ενώ με συγκατάθεση/ συναίνεση θα αποβάλλεται για 1 έως 3 ημέρες. Αν η φωτογράφιση/βιντεοσκόπηση αφορά προσωπικά δεδομένα τρίτων προσώπων, τότε ο Σύλλογος Διδασκόντων υποχρεούται να εφαρμόσει το παιδαγωγικό μέτρο της αλλαγής σχολικού περιβάλλοντος.
-Ο νέος κανονισμός λειτουργίας των σχολείων προβλέπει αυστηροποίηση των παιδαγωγικών και πειθαρχικών μέτρων. Ενδεικτικά, ο διευθυντής του σχολείου μπορεί να αποφασίσει έως και τριήμερη αποβολή, από μία ημέρα που ίσχυε έως σήμερα. Επίσης, ο Σύλλογος Διδασκόντων μπορεί να αποφασίσει έως πενθήμερη αποβολή από τρεις ημέρες που είχε έως τώρα τη δυνατότητα, ενώ στην ευχέρειά του είναι και η αλλαγή τμήματος ή σχολικού περιβάλλοντος καθώς και ο αποκλεισμός από δράσεις, πολιτιστικές ή αθλητικές εκδηλώσεις, εκπαιδευτικές εκδρομές και μετακινήσεις.
-Ταυτόχρονα, αλλάζει και το πλαίσιο των απουσιών. Επαρκής χαρακτηρίζεται η φοίτηση όταν οι απουσίες, κατά τη διάρκεια της διδακτικής χρονιάς, δεν ξεπερνούν τις 50 ή όταν δεν ξεπερνούν τις 114 από τις οποίες, οι άνω των 50 είναι δικαιολογημένες. Η καθυστερημένη προσέλευση στην αίθουσα θεωρείται απουσία.
-Σε περιπτώσεις φθοράς/καταστροφής, μερικής ή ολικής, σχολικών κτιρίων, χώρων και υλικοτεχνικής υποδομής που αποδίδονται σε συγκεκριμένο μαθητή/μαθήτρια, η δαπάνη αποκατάστασης βαραίνει τον ίδιο (αν είναι ενήλικος) ή τους γονείς και κηδεμόνες του. Αφού πρώτα καθοριστεί το ποσό της δαπάνης αποκατάστασης οι γονείς / κηδεμόνες οφείλουν να καλύψουν το κόστος. Αν δεν συναινέσουν, η δαπάνη βεβαιώνεται και ακολουθεί η διαδικασία είσπραξής της.
8. ΔΡΑΣΕΙΣ ΕΝΕΡΓΟΥ ΠΟΛΙΤΗ
Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα που εναρμονίζει το πρόγραμμα σπουδών της με τους 17 στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ. Σκοπός είναι οι μαθητές και οι μαθήτριες να εκπαιδευτούν στο ευ ζην, στη φροντίδα του περιβάλλοντος, στην κοινωνική ευθύνη και τη δημιουργική σκέψη. Μέσω των εργαστηρίων δεξιοτήτων, τα προγράμματα σπουδών εμπλουτίζονται με δράσεις για την αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού, της προστασίας του περιβάλλοντος, της κοινωνικής ευθύνης και της βοήθειας στους συμπολίτες μας ενώ δίνεται έμφαση σε σχολικές ημέρες αφιερωμένες στη ζωοφιλία, τον αθλητισμό, την ψυχική υγεία και άλλα.
9. ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ
Μέχρι το τέλος της σχολικής χρονιάς όλοι οι μαθητές και οι μαθήτριες της Α’ λυκείου θα έχουν τη δυνατότητα να ανακαλύψουν τις κλίσεις και τα ταλέντα τους. Οι μαθητές θα μπαίνουν με ένα προσωπικό κωδικό σε ηλεκτρονική εφαρμογή, όπου θα επιλέγουν εταιρία επαγγελματικού προσανατολισμού από μητρώο πιστοποιημένων εταιριών από τον ΕΟΠΠΕΠ. Η υπηρεσία περιλαμβάνει τη συμπλήρωση τυποποιημένου ερωτηματολογίου επαγγελματικού προσανατολισμού σε ψηφιακή μορφή και ατομική συνεδρία με εξειδικευμένο σύμβουλο επαγγελματικού προσανατολισμού.
10. ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ
Αναμορφώνεται το μάθημα της πληροφορικής στο γυμνάσιο, με επικαιροποίηση του περιεχομένου των σχολικών βιβλίων και με τον σχεδιασμό νέου πιστοποιητικού που βασίζεται σε τέσσερις άξονες: Βασικές αρχές computing, χειρισμό και ανάλυση δεδομένων, διαδίκτυο και δίκτυα, ηθικές/ κοινωνικές πτυχές. Τα νέα βιβλία πληροφορικής και για τις τρεις τάξεις του γυμνασίου θα είναι διαθέσιμα από φέτος σε ψηφιακή μορφή και σε έγχαρτη από το 2025-2026.
11. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Το νέο, ανοιχτό, σχολείο περιλαμβάνει σειρά αλλαγών που στοχεύουν στη διεύρυνση των οριζόντων των μαθητών, στην κατανόηση των κειμένων και στην απομάκρυνση από την αποστήθιση, μέσω της ενίσχυσης της φιλαναγνωσίας.
Από τη φετινή διδακτική χρονιά εισάγεται η ανάγνωση ολόκληρων λογοτεχνικών έργων, αντί αποσπασματικών κειμένων όπως συνέβαινε έως σήμερα. Σε όλες τις τάξεις, από το νηπιαγωγείο έως και τη Γ’ λυκείου, θα διανεμηθούν από ένα έως τρία βιβλία (ανάλογα την τάξη), πάνω στα οποία οι μαθητές θα κάνουν εργασίες και συγκεκριμένες δραστηριότητες. Κορυφαίοι Έλληνες και ξένοι συγγραφείς θα βοηθήσουν τα παιδιά να αγαπήσουν το βιβλίο και να αναπτύξουν την κριτική τους ικανότητα και σκέψη. Οι εκπαιδευτικοί θα μυηθούν, μέσω ειδικής επιμόρφωσης, για τον τρόπο λειτουργίας της τάξης ενώ οι μαθητές θα λάβουν τα βιβλία τους μέσω της αποστολής σχολικών βιβλίων.
Στην ίδια κατεύθυνση, θα λειτουργήσει και το πολλαπλό βιβλίο, το οποίο θα είναι διαθέσιμο σε ψηφιακή μορφή από τον Απρίλιο του 2025 ενώ σε έντυπη από τον Σεπτέμβριο του 2026. Μέσω αυτού, εκπαιδευτικοί και μαθητές θα έχουν στη διάθεσή τους πολλαπλές πηγές μάθησης. Για το πολλαπλό βιβλίο εργάζονται 60 συγγραφικές ομάδες για 187 διδακτικά πακέτα πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Τις 636 προτάσεις αξιολόγησαν 2.593 εν ενεργεία εκπαιδευτικοί, μέλη ΔΕΠ και άλλοι επιστήμονες, οι οποίοι ενέκριναν 590 από αυτές.
enikos.gr
