Οι 6 προτάσεις του Ποταμιού σχετικά με το Πόρισμα της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων για την Α’βάθμια και Β’βάθμια εκπαίδευση
Στο πλαίσιο της διαδικασίας που ακολουθήθηκε στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων, το Ποτάμι έστειλε την Κυριακή 29/5 στον Πρόεδρο της Επιτροπής τα σχόλια του και κάποιες επιπλέον προτάσεις πάνω στο συγκεκριμένο 100σέλιδο πόρισμα του κ. Γαβρόγλου που είχε παρουσιαστεί στις 24/5 στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων κι αφορούσε την Α’βάθμια και Β’βάθμια εκπαίδευση.
Το εν λόγω 100σέλιδο πόρισμα δεν ήταν το αποτέλεσμα ενός διαλόγου στην Επιτροπή, αλλά κάποιες ακοστολόγητες, γενικόλογες προτάσεις με αρκετές εκ των οποίων είναι δύσκολο να διαφωνήσει κανείς. Μάλιστα, σε κάποιες περιπτώσεις έρχονται σε αντίθεση με τις εξαγγελίες του Υπουργού Παιδείας Έρευνας και Θρησκευμάτων κ. Φίλη. Το πόρισμα του κ. Γαβρόγλου θέτει τον χρονικό ορίζοντα των διαφόρων προτάσεων αλλά χωρίς τις λεπτομέρειες εφαρμογής και δίχως έστω και μια εκτίμηση του κόστους τους.
Δεν μπορεί να μείνει ασχολίαστο ότι το κείμενο διαπνέεται από μια αποστροφή απέναντι σε οτιδήποτε ιδιωτικό, κυρίως απέναντι στα φροντιστήρια ξένων γλωσσών και μέσης εκπαίδευσης. Η ιδεοληψία αυτή πρέπει κάποια στιγμή να εκλείψει καθότι η δημόσια και η ιδιωτική εκπαίδευση είναι δύο συμπληρωματικά κι όχι ανταγωνιστικά πεδία. Αν τα δημόσια σχολεία ήταν σε καλύτερη κατάσταση (που αυτό είναι το έργο της Πολιτείας), η φροντιστηριακή εκπαίδευση θα ήταν σίγουρα πιο περιορισμένη. Αυτό άλλωστε απέδειξε η επιτυχημένη περίπτωση του θεσμού των Πρότυπων Πειραματικών Σχολείων που τώρα υποβαθμίζονται και για ακόμη μία φορά δεν υπάρχει ουδεμία αναφορά στη λέξη «Πρότυπα» στο πόρισμα, λες και για τον ΣΥΡΙΖΑ δεν υπήρξαν ποτέ!
Οι 6 στοχευμένες προτάσεις του Ποταμιού στο συγκεκριμένο πλαίσιο, αφορούν στην αυτονομία της σχολικής μονάδας, στην αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, στο θεσμό του εθνικού απολυτηρίου, στις διαδικασίες εισαγωγής στην Γ’βάθμια εκπαίδευση, στην επανεξέταση του θεσμού των πρότυπων πειραματικών σχολείων καθώς και στον τρόπο εισαγωγής των μαθητών σε αυτά.
Το Ποτάμι από την ίδρυσή του έχει πρώτο στην πολιτική του ατζέντα, τα ζητήματα της Παιδείας και γνωρίζοντας καλά το τι πρέπει να γίνει για να βελτιωθεί η ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης, κατέθεσε ρεαλιστικές και μεταρρυθμιστικές προτάσεις δίχως να ακολουθήσει την άγονη λύση της φυγής από τον διάλογο. Προτάσεις οι οποίες είναι το αναγκαίο αντίβαρο στις κυβερνητικές ιδεοληψίες και εμμονές για την Παιδεία. Προτάσεις οι οποίες είναι αποτέλεσμα εμπεριστατωμένης μελέτης και οι οποίες ελπίζουμε να συμβάλλουν σε αυτόν τον πρωτότυπο διάλογο μέσω πορισμάτων και να γίνουν αποδεκτές.
Διαβάστε παρακάτω: Προτάσεις επί του πορίσματος της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων
Στη συνεδρίαση της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων στις 24.05.2016 συζητήθηκε το 100σέλιδο πόρισμα του Προέδρου της Επιτροπής Καθηγητή κ. Γαβρόγλου για την Α’ και Β’ βάθμια εκπαίδευση. Θα ξεκινήσουμε με κάποιες παρατηρήσεις, γενικές και ειδικές, που αναφέρθηκαν και από τον εισηγητή του Ποταμιού στη συζήτηση και, στη συνέχεια, θα υπάρξουν κάποιες πιο συγκεκριμένες προτάσεις με τη μορφή των προτάσεων του πορίσματος.
Γενικές παρατηρήσεις
Θα πρέπει καταρχήν να λάβουμε υπόψη ότι το κείμενο δεν είναι αποτέλεσμα διαλόγου μεταξύ των μελών της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων και των διαφόρων εμπλεκομένων στην εκπαίδευση φορέων όπως αυτοί που κλήθηκαν στην Επιτροπή.
Το κείμενο, στα περισσότερα σημεία θεωρούμε ότι στρέφεται προς τη σωστή κατεύθυνση και υιοθετεί σε σημαντικό βαθμό προτάσεις του πρόσφατου παρελθόντος (π.χ. για το Νέο σχολείο), κάτι το οποίο δεν το θεωρούμε καθόλου μεμπτό. Χαρακτηρίζεται όμως κυρίως από γενικότητες και φιλοσοφικές προσεγγίσεις με τις οποίες είναι δύσκολο να διαφωνήσει κανείς. Πολλές φορές όμως οι προτάσεις είναι αλληλοκαλυπτόμενες και ενίοτε αντικρουόμενες με τη σημερινή πολιτική του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.
Επίσης, δεν υπάρχει ουδεμία οικονομική μελέτη ή έστω οικονομική εκτίμηση που να επιβεβαιώνει την πρακτική υλοποίηση των προτάσεων ή έστω μέρους αυτών. Στην πραγματικότητα η οικονομική κατάσταση της χώρας και οι πόροι του προϋπολογισμού για την Παιδεία καθιστούν το συγκεκριμένο κείμενο περισσότερο «έκθεση ιδεών» και λιγότερο ένα δυνάμει επιχειρησιακό σχέδιο.
Τέλος, το κείμενο διαπνέεται από μια αποστροφή, αντιπάθεια, σχεδόν απέχθεια απέναντι σε οτιδήποτε ιδιωτικό («Ο ιδιώτης είναι κακός»), κυρίως απέναντι στα φροντιστήρια ξένων γλωσσών και μέσης εκπαίδευσης. Η ιδιωτική εκπαίδευση πρέπει να θεωρείται συμπληρωματική της δημόσιας και όχι ανταγωνιστική ώστε να επιχειρείται η δαιμονοποίησή της από την παρούσα κυβέρνηση. Αν τα δημόσια σχολεία ήταν σε καλύτερη κατάσταση (που αυτό είναι το έργο της Πολιτείας), η φροντιστηριακή εκπαίδευση θα ήταν σίγουρα πιο περιορισμένη. Αυτό άλλωστε απέδειξε η επιτυχημένη περίπτωση του θεσμού των Πρότυπων Πειραματικών Σχολείων.
Το Πόρισμα αποτελείται από 25 βραχυπρόθεσμες, 33 μεσοπρόθεσμες και 28 μακροπρόθεσμες προτάσεις και 6 ενότητες: Αυτονομία, Εκπ/ση-Μετεκπ/ση Εκπαιδευτικών, Διδακτική-Μαθησιακή Διαδικασία, Οργάνωση-Διοίκηση-Οικονομικά, Τύποι Σχολείων, Ειδική Αγωγή.
Ειδικές παρατηρήσεις
• Χρησιμοποιείται ο όρος «παραπαιδεία» για τα φροντιστήρια ξένων γλωσσών και κυρίως μέσης εκπαίδευσης. Ο όρος αυτός είναι κατά τη γνώμη μας δόκιμος μόνο για παράνομες δραστηριότητες, όπως τα παράνομα ιδιαίτερα μαθήματα από καθηγητές μέσης εκπαίδευσης. Για τα νόμιμα φροντιστήρια ο σωστός όρος θα ήταν «φροντιστηριακή εκπαίδευση» κι όχι «παραπαιδεία».
• Δεν υπάρχει στο πόρισμα οποιαδήποτε αναφορά στα Πρότυπα Σχολεία.
• Δεν υπάρχει στο πόρισμα οποιαδήποτε αναφορά στους Σχολικούς Συμβούλους.
• Δεν υπάρχει στο πόρισμα αναφορά για την εκπαίδευση ευάλωτων κοινωνικών ομάδων όπως οι Ρομά, ούτε στην εκπαίδευση προσφύγων.
• Δεν υπάρχει στο πόρισμα πρόβλεψη για τη διαμόρφωση και ενίσχυση της εκπαίδευσης χαρισματικών παιδιών.
ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΟΡΙΣΜΑΤΟΣ
ΕΝΟΤΗΤΑ: Ι. Αυτονομία
ΠΡΟΤΑΣΗ 01: Αξιολόγηση εκπαιδευτικών
Συνοπτική περιγραφή: Συνδυασμός εσωτερικής αξιολόγησης (αυτοαξιολόγησης) και εξωτερικής αξιολόγησης της σχολικής μονάδας με την ενεργοποίηση της Αρχής για τη Διασφάλιση της Ποιότητας στην Εκπαίδευση (Α.ΔΙ.Π.Π.Δ.Ε.). Η αξιολόγηση θα αφορά:
• τους εκπαιδευτικούς
• τα στελέχη εκπαίδευσης
• το μη διδακτικό προσωπικό
• τις δομές και διαδικασίες
• τα υλικά μέσα του σχολείου
Προϋποθέσεις επιτυχίας είναι ο ορισμός γενικών και ειδικών (ανά ειδικότητα) περιγραμμάτων εργασίας (job descriptions) των Εκπαιδευτικών και των Στελεχών Eκπαίδευσης αντί των γενικόλογων καθηκοντολογίων. Καθορισμός στοχοθεσίας, πλάνου δράσης, εφαρμογή και ανατροφοδότηση σε κάθε σχολική μονάδα με βάση τις ιδιαιτερότητες αυτής. Επαναλειτουργία της Α.ΔΙ.Π.Π.Δ.Ε. ως ανεξάρτητης διοικητικής αρχής. Καλλιέργεια κουλτούρας αξιολόγησης. Οι σχεδιαστές του μοντέλου αξιολόγησης πρέπει να φροντίσουν να:
• να ορίσουν τις αναμενόμενες ικανότητες των μαθητών, των εκπαιδευτικών, των σχολείων, του εκπαιδευτικού συστήματος
• να ορίσουν τι σημαίνει εκπαιδευτικό έργο και η αξιολόγησή του
• να ορίσουν τι σημαίνει «καλές πρακτικές» στην τάξη
• να ορίσουν τους υπευθύνους για την επιτυχή ανατροφοδότηση
• η αξιολόγηση να ξεκινά με τους νέους εκπαιδευτικούς
• ο σκοπός και ο κυριότερος στόχος να είναι η βελτίωση των πρακτικών, των δομών και των διαδικασιών
• να ορίσουν συγκεκριμένες αρμοδιότητες για τους εκπαιδευτικούς ώστε να εμπλακούν στην αυτοαξιολόγηση του σχολείου ενδυναμώνοντας την με συλλογικές διαδικασίες.
Χρειάζεται θέσπιση σαφούς και σταθερού πλαισίου εξωτερικής και εσωτερικής αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας (evaluation of effectiveness) του εκπαιδευτικού έργου (σκοποί, στόχοι, αξιολογητές, αξιολογούμενοι, χρονοδιάγραμμα, δείκτες, κριτήρια, ανατροφοδότηση, βελτίωση).
Ο καθορισμός των κριτηρίων αξιολόγησης πρέπει να ανήκει σε συγκεκριμένο μοντέλο αξιολόγησης τεκμηριωμένο σε επιστημονική βιβλιογραφία και να είναι σαφή και γνωστά στο απασχολούμενο προσωπικό της εκπαίδευσης. Μοντέλα αξιολόγησης «360 μοιρών» δηλαδή αξιολόγηση κάποιου από προϊστάμενους, συναδέλφους και υφιστάμενους παρέχουν την πιο πλήρη, συνήθως, εικόνα αφού περιλαμβάνουν όλες τις οπτικές για το έργο κάθε στελέχους εκπαίδευσης.
Η αξιολόγηση, επίσης, πρέπει να συνοδεύεται από επιμόρφωση (π.χ. κάθε 5 χρόνια κάθε εκπαιδευτικός να έχει ένα τρίμηνο οργανωμένης επιμόρφωσης όπως είναι ο θεσμός του sabbatical στους Πανεπιστημιακούς). Αυτή τη στιγμή η όποια επιμόρφωση εκπαιδευτικών γίνεται με ίδιον κόστος και πρωτοβουλία και κινείται προς προσωπική κατεύθυνση. Είναι σημαντική η επιμόρφωση αλλά προς την κατεύθυνση των στόχων που έχουν τεθεί για την παρεχόμενη εκπαίδευση.
Τέλος, είναι απαραίτητη η οικονομική και ηθική ανταμοιβή και η κινητικότητα των αξιολογηθέντων με «άριστα» ή «πολύ καλά» εκπαιδευτικών, με στόχο τη βέλτιστη αξιοποίηση του υπάρχοντος διδακτικού δυναμικού.
Γιατί είναι σημαντικό: Για να βελτιωθεί ένα οποιοδήποτε σύστημα πρέπει πρώτα να μετρηθεί και να αξιολογηθεί. Βασικό συστατικό του εκπαιδευτικού συστήματος είναι και οι λειτουργοί του, όχι μόνο οι εκπαιδευτικοί αλλά όλα τα στελέχη εκπαίδευσης. Η αξιολόγηση είναι συνυφασμένη με την αξιοκρατία και είναι από τις σημαντικότερες ασφαλιστικές δικλείδες απέναντι στις πελατειακές πρακτικές.
Η αξιολόγηση λοιπόν πρέπει να ξεκινάει από πάνω προς τα κάτω (top-down). Πρώτα δηλαδή να αξιολογούνται τα στελέχη στην κορυφή της πυραμίδας (περιφερειακοί διευθυντές, διευθυντές εκπαίδευσης) και μετά οι υπόλοιποι κρίκοι (διευθυντές σχολικών μονάδων, εκπαιδευτικοί). Η ιεραρχική δομή προϋποθέτει εμπιστοσύνη ότι όσοι βρίσκονται στις ανώτερες βαθμίδες είναι πράγματι ικανοί κι όχι «προϊόν» πελατειακών πρακτικών.
Είναι γνωστό ότι στα σχολεία υπάρχουν καθηγητές που είναι φιλότιμοι και καθηγητές που είναι αδιάφοροι. Χωρίς αξιολόγηση πώς μπορείς να εντοπίσεις και να καθοδηγήσεις τον αδιάφορο καθηγητή ή πώς να επιβραβεύσεις τον φιλότιμο. Χρειάζεται μια αξιολόγηση όχι σε τιμωρητική βάση (να δίνεται έμφαση στο να εντοπίζει ποιοι δεν κάνουν καλά τη δουλειά τους για να τους «τιμωρήσει») αλλά κινητροδοτική (να δίνει έμφαση και στο να αναδεικνύει τους καλούς). Είναι απαραίτητο ένα καθεστώς λογοδοσίας του εκπαιδευτικού συστήματος (και των στελεχών του) προς την ελληνική κοινωνία. Βελτίωση των διδακτικών πρακτικών στην τάξη και στην μάθηση των μαθητών. Αναβάθμιση του κύρους του εκπαιδευτικού συστήματος, του επαγγέλματος των εκπαιδευτικών, της μάθησης και του σχολικού θεσμού.
Χρονικός ορίζοντας: Μεσοπρόθεσμο
ΕΝΟΤΗΤΑ: Ι. Αυτονομία
ΠΡΟΤΑΣΗ 02: Δυνατότητα χορηγίας σε δημόσια σχολεία
Συνοπτική περιγραφή: Να εκσυγχρονιστεί το θεσμικό πλαίσιο ώστε στο πλαίσιο της αυτονομίας των σχολικών μονάδων να υπάρχει η δυνατότητα αναζήτησης και προσέλκυσης δωρεών-χορηγιών από ιδιώτες, φορείς, νομικά πρόσωπα, μη κερδοσκοπικές οργανώσεις. Να υπάρξει πρόνοια ώστε να μπορούν οι σχολικές μονάδες και με πρωτοβουλίες του διευθυντή και υποδιευθυντή, και μετά από έγκριση από τον σύλλογο των διδασκόντων να διερευνούν κατάλληλες περιπτώσεις προσέλκυσης χρηματοδοτικών πόρων απευθείας και όχι απαραίτητα με τη διαμεσολάβηση και μέσω των δράσεων του οικείου δήμου. Να συμπεριληφθεί στις αρμοδιότητες του συλλόγου των διδασκόντων η αντίστοιχη αρμοδιότητα με τη ΔΕΠΠΣ όπως αναφέρεται στο άρθρο 40 του ν.3966/2011, για την προσέλκυση δωρεών, χορηγιών και κάθε είδους παροχών.
Γιατί είναι σημαντικό: Οι παραπάνω δράσεις θα ενδυναμώσουν τον κοινωνικό χαρακτήρα του σχολείου, θα ανακουφίσουν τις οικονομικά ασθενέστερες οικογένειες, οι μαθητές θα διδαχτούν την αξία της προσφοράς. Επίσης θα μπορέσουν να «θεραπευθούν» πολλά εκ των λειτουργικών προβλημάτων των σχολείων τα οποία πλήττουν την εκπαιδευτική και μαθητική κοινότητα και δυσχεραίνουν την πραγματοποίηση του εκπαιδευτικού έργου, και τα οποία οφείλονται στην αδυναμία επαρκούς χρηματοδότησης από το κράτος ειδικά στην παρατεταμένη περίοδο της κρίσης.
Χρονικός ορίζοντας: Βραχυπρόθεσμο
Ενότητα V Τύποι σχολείων
ΠΡΟΤΑΣΗ 03: Εθνικό απολυτήριο και τράπεζα θεμάτων
Συνοπτική περιγραφή: Στόχος είναι το Εθνικό Απολυτήριο το οποίο θα προκύπτει με όσο το δυνατόν αντικειμενικές και αδιάβλητες διαδικασίες. Στις τρεις τάξεις του Λυκείου θα δίδονται, όπως τώρα, εξετάσεις. Τα θέματα των εξετάσεων, τουλάχιστον στα βασικά μαθήματα, θα πρέπει να προέρχονται σε ένα μεγάλο μέρος τους από εθνική τράπεζα θεμάτων. Τα θέματα αυτά θα έχουν ως στόχο, όχι να διαχωρίσουν τους μαθητές (όπως είναι το πνεύμα στις πανελλαδικές που είναι ανταγωνιστικές και γίνεται συγκριτική αξιολόγηση), αλλά να αξιολογήσουν αν κατέχουν αυτά που πρέπει τελειώνοντας τη συγκεκριμένη τάξη (απόλυτη αξιολόγηση). Ο θεσμός της τράπεζας θεμάτων πρέπει να επανέλθει, με διαφορετική μορφή βέβαια από αυτόν που ήταν το 2014-15 και, με διαβαθμισμένα επίπεδα δυσκολίας θεμάτων από τα οποία θα κληρώνονται τα θέματα (π.χ. τρία επίπεδα δυσκολίας από τα οποία θα κληρώνεται ένα θέμα κι ένα θέμα θα βάζει ο καθηγητής ώστε στο σύνολο να έχουμε τέσσερα). Προϋπόθεση για τη λήψη Εθνικού Απολυτηρίου είναι σε όλα τα βασικά μαθήματα να ληφθεί προβιβάσιμος βαθμός (πάνω από τη βάση).
Γιατί είναι σημαντικό: Η βαθμίδα του Λυκείου πρέπει να αναβαθμιστεί και ένα σημαντικό στοιχείο προς αυτήν την κατεύθυνση είναι το εθνικό απολυτήριο. Προκειμένου να έχει πραγματικό αντίκρισμα το απολυτήριο του Λυκείου θα πρέπει να είναι ισοδύναμο σε όλες τις περιοχές της Ελλάδος από τον Έβρο ως την Γαύδο και θα πρέπει να αντιστοιχεί στις γνώσεις που πρέπει να έχει ένας απόφοιτος Λυκείου. Για να επιτευχθεί αυτή η ομοιομορφία, οι εξετάσεις στην Α, Β και Γ Λυκείου θα πρέπει να είναι ομοιόμορφες έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η αντικειμενικότητα και η αμεροληψία. Η διαδικασία της εθνικής τράπεζας θεμάτων θα βοηθήσει επίσης στη διαμόρφωση εθνικών προτύπων μάθησης ανά μάθημα και ανά τάξη.
Χρονικός ορίζοντας: Μεσοπρόθεσμο
Ενότητα V Τύποι σχολείων
ΠΡΟΤΑΣΗ 04: Πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση
Συνοπτική περιγραφή: Απαραίτητο για την πρόσβαση στην τριτοβάθμια είναι το Εθνικό Απολυτήριο (βλ. Πρόταση 03). Τα πανεπιστημιακά τμήματα καθορίζουν τον αριθμό των εισακτέων, το αν και σε ποια μαθήματα θα πρέπει να διαγωνιστούν οι υποψήφιοι στις πανελλήνιες (έως 5) και τι συντελεστή βαρύτητας θα έχει το κάθε μάθημα. Για λόγους ομοιομορφίας, τα ισοδύναμα (που υπάρχει αντιστοιχία τίτλων) τμήματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ανά την Ελλάδα θα πρέπει να διαβουλεύονται και να καθορίζουν από κοινού τα δύο τελευταία (ποια μαθήματα εξετάζονται και με τι συντελεστές βαρύτητας).
Η μορφή των εξετάσεων θα είναι με τη μορφή τεστ που μπορούν να διορθωθούν εύκολα και γρήγορα και καλύπτουν το σύνολο της ύλης. Δηλαδή με τεστ που περιλαμβάνουν, ως επί το πλείστον, ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, σωστό-λάθος, αντιστοίχισης κλπ. Σε μαθήματα όπως η έκθεση και τα μαθηματικά όπου πρέπει ο μαθητής να αναπτύξει κάποιο θέμα ή έναν συλλογισμό θα υπάρχουν αντίστοιχα θέματα. Τέτοια τεστ είναι πολύ διαδεδομένα στο εξωτερικό (π.χ. το SAT τεστ στις Η.Π.Α.) και θα μπορούσαμε να αντλήσουμε τεχνογνωσία. Με αυτήν τη μορφή δεν χρειάζεται οι μαθητές να καταφεύγουν στην αποστήθιση αλλά στην κατανόηση και στην κριτική σκέψη. Επίσης εξασφαλίζεται και η ομοιόμορφη βαθμολόγηση χωρίς αμφιβολίες και υποκειμενικότητες.
Γιατί είναι σημαντικό: Η παραπάνω διαδικασία είναι σημαντική γιατί αφενός προωθεί την αυτοτέλεια των Πανεπιστημίων και Τ.Ε.Ι., αφού τα ίδια τα τμήματα θα καθορίζουν τον αριθμό των εισακτέων και τα κριτήρια εισαγωγής (ποια μαθήματα και με τι συντελεστή βαρύτητας). Η αλλαγή του τρόπου εξέτασης θα απομακρύνει τους μαθητές από την αποστήθιση ολόκληρων κεφαλαίων και τη στείρα ασκησιολογία και θα είναι δυνατό να αξιολογηθεί κατά πόσο έχουν καταλάβει τις αντίστοιχες έννοιες εις βάθος. Επίσης θα μπορεί να καλύπτεται πολύ μεγαλύτερο εύρος της ύλης ώστε να περιοριστεί ο παράγοντας της τύχης στην εξέταση (να πέσει ένα θέμα που έτυχε να διαβάσει ή να μην διαβάσει καλά ο μαθητής). Επίσης ο φόρτος για τη διόρθωση των γραπτών θα μειωθεί σημαντικά.
Χρονικός ορίζοντας: Μεσοπρόθεσμο
ΕΝΟΤΗΤΑ: V. Τύποι σχολείων
ΠΡΟΤΑΣΗ 05: Νέος θεσμός Πρότυπων Πειραματικών Σχολείων με τη δημιουργία δύο τύπων σχολείων και επέκτασή του σε όλη την επικράτεια καθώς και στην τεχνική-επαγγελματική εκπαίδευση
Συνοπτική περιγραφή: Η προσφορά των Πρότυπων και Πειραματικών σχολείων (Π.Π.Σ.) είναι πολύ ουσιαστική και αυτό το αποδεικνύει η πράξη και τα σημαντικά εκπαιδευτικά αποτελέσματα τα οποία προέκυψαν τα τελευταία χρόνια. Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι ο θεσμός των Π.Π.Σ. λειτούργησε δίχως κοινωνικούς αποκλεισμούς καθώς μέσω των εξετάσεων εντάχθηκε ένα μαθητικό δυναμικό το οποίο είχε το ενδιαφέρον και προερχόταν από όλα τα κοινωνικά στρώματα. Αποτέλεσε έναν εφικτό προορισμό για οικογένειες δίχως οικονομική επιφάνεια οι οποίες δεν είχαν τη δυνατότητα να στείλουν τα παιδιά τους στα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια. Τα Π.Π.Σ. ανταγωνίστηκαν επάξια και μάλιστα υπερτερώντας των ιδιωτικών σχολείων τόσο με το υψηλό επίπεδο παρεχόμενης εκπαίδευσης όσο και με τις επιδόσεις μαθητών και εκπαιδευτικών. Στα Π.Π.Σ. συμμετείχαν καλοί μαθητές και όχι οι άριστοι, μαθητές χαμηλότερων οικονομικών στρωμάτων, αλλοδαποί, άτομα με ειδικές ανάγκες.
Επειδή ωστόσο υπήρξε σύγχυση με τον όρο Πρότυπα-Πειραματικά σχολεία και σύγχυση μεταξύ των εννοιών πειραματισμός και πιλοτική εφαρμογή, προτείνεται η δημιουργία δύο τύπων σχολείων:
1. Πρότυπα Πειραματικά Σχολεία (Τύπος Α)
2. Πιλοτικά Πειραματικά Σχολεία (Τύπος Β)
Στα Πρότυπα Πειραματικά Σχολεία (Τύπου Α) θα δοκιμάζονται νέοι τρόποι διδασκαλίας και θα σχεδιάζονται εκπαιδευτικά προγράμματα και διαδικασίες οι οποίες εν συνεχεία θα μπορούν να εφαρμοσθούν πιλοτικά. Τα σχολεία αυτά θα είναι υποχρεωτικά συνδεδεμένα με τα αντίστοιχα Τμήματα και τομείς διδακτικής της εκπαίδευσης, στα Πανεπιστήμια και συνεπώς θα ευρίσκονται όπου εδράζονται τα Πανεπιστημιακά Τμήματα. Τα Πρότυπα Πειραματικά Σχολεία θα καλύπτουν όλη την αλυσίδα της εκπαίδευσης, δηλαδή από το νηπιαγωγείο, στο δημοτικό σχολείο, στο γυμνάσιο και στο λύκειο. Επίσης ο θεσμός αυτός θα επεκταθεί και στην τεχνική-επαγγελματική εκπαίδευση (Επαγγελματικά Λύκεια). Στα σχολεία αυτά θα γίνεται πειραματισμός και άσκηση σε καινοτόμες μεθόδους διδασκαλίας και των φοιτητών των Πανεπιστημιακών Τμημάτων μέσω των προγραμμάτων πρακτικής άσκησης. Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση των εκπαιδευτικών δράσεων θα γίνεται σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμια και το Ι.Ε.Π. και εκτός των άλλων θα αφορά στην προαγωγή της επιστημονικής έρευνας στον τομέα των παιδαγωγικών θεωριών και της διδακτικής των γνωστικών αντικειμένων, και στη διαθεματική και διεπιστημονική προσέγγιση της διδακτέας ύλης.
Η πρόσβαση στα σχολεία αυτά για τις βαθμίδες του Γυμνασίου και Λυκείου θα γίνεται με ένα υβριδικό σύστημα εξετάσεων και κλήρωσης (βλ. ΠΡΟΤΑΣΗ 6). Στην εισαγωγική βαθμίδα του νηπιαγωγείου η επιλογή των μαθητών θα γίνεται με κλήρωση και όσοι εξ αυτών επιθυμούν θα συνεχίζουν στο συνδεδεμένο Πρότυπο Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο ενώ οι λοιπές θέσεις στο δημοτικό σχολείο τύπου Α θα συμπληρώνονται με κλήρωση.
Το εκπαιδευτικό προσωπικό και ο Διευθυντής των σχολείων επιλέγονται με ειδικά προσόντα, σαφή κριτήρια και 5ετή θητεία και όχι ανά διετία όπως ισχύει τώρα. Το προσωπικό και ο Διευθυντής αξιολογούνται για το εκπαιδευτικό και το ειδικό έργο που καλούνται να υλοποιήσουν τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά, και όσοι κρίνονται επαρκείς έχουν δικαίωμα ανανέωσης της θητείας τους. Eπίσης, βασική προϋπόθεση είναι να παρέχονται κίνητρα. Η κάθε σχολική μονάδα θα υποβάλλει το εκπαιδευτικό της πρόγραμμα και θα αξιολογείται για την επίτευξη των στόχων της. Τα σχολεία τύπου Α πρέπει να έχουν διοικητική και επιστημονική αυτοδυναμία και αυξημένους βαθμούς ελευθερίας και ευελιξίας.
Τα Πιλοτικά Πειραματικά Σχολεία (Τύπος Β) μπορούν να λειτουργούν σε οποιαδήποτε πόλη της χώρας με απαραίτητη προϋπόθεση να είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα των σχολείων όλης της επικράτειας. Τα Σχολεία Τύπου Β θα συνδέονται με τα Σχολεία Τύπου Α ώστε να διαχέονται στα πρώτα οι καλές πρακτικές και να εξασφαλίζεται η αποτελεσματικότητα των πιλοτικών εφαρμογών. Στόχος τους θα είναι η υλοποίηση ευρείας κλίμακας πιλοτικών δράσεων οι οποίες αφορούν νέα αναλυτικά προγράμματα, νέα σχολικά εγχειρίδια και καινοτόμες διδακτικές προσεγγίσεις. Τα αποτελέσματα των πιλοτικών δράσεων θα αξιοποιούνται κατάλληλα από το Ι.Ε.Π. και από εκπροσώπους του συνδεδεμένου με αυτό σχολείου Τύπου Α. Προφανώς, προκειμένου τα Πιλοτικά Πειραματικά Σχολεία να καταστούν κατάλληλοι υποδοχείς της πιλοτικής εφαρμογής, το εκπαιδευτικό τους προσωπικό θα επιμορφώνεται υποχρεωτικά πριν λειτουργήσει το σχολείο ως Τύπου Β. Επισημαίνεται ότι η λειτουργία της σχολικής μονάδας δεν διαταράσσεται αφού ολοκληρώσει τον κύκλο της ως Σχολείο Τύπου Β, ανεξάρτητα από τον χαρακτηρισμό ή αποχαρακτηρισμό της.
Τα σχολεία αυτού του τύπου θα επιλέγονται για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (π.χ. 6 έτη) και θα εναλλάσσονται περιοδικά/διευρύνονται με σκοπό, αφενός μεν, να εξασφαλίζεται το αντιπροσωπευτικό δείγμα που χρειάζεται και αφετέρου, σε βάθος χρόνου να αναβαθμίζονται όσο το δυνατόν περισσότερα σχολεία. Προφανώς, κατά τη διάρκεια και στο τέλος της πιλοτικής εφαρμογής στα σχολεία αυτά θα γίνεται αξιολόγηση τόσο από τους εκπαιδευτικούς όσο και από τους μαθητές.
Γιατί θεωρείται σημαντική: Είναι σημαντικό προκειμένου να διαφυλαχθεί το κεφάλαιο της επιτυχημένης λειτουργίας του θεσμού των Πρότυπων Πειραματικών Σχολείων να υπάρξει η διάκριση των εννοιών πειραματισμός και πιλοτική εφαρμογή με τη δημιουργία των σχολείων τύπου Α και τύπου Β. Έτσι, καθίσταται δυνατή η συνολική αναβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος και της ίδιας της παρεχόμενης εκπαίδευσης στη χώρα. Τα σχολεία τύπου Α είναι τα «εργαστήρια» εκείνα στα οποία ελέγχεται η ορθότητα των παιδαγωγικών θεωριών και σχεδιάζονται τα εκπαιδευτικά πειράματα, και εν συνεχεία οι καλές πρακτικές δύνανται να εφαρμοστούν πιλοτικά στο τυχαίο δείγμα των σχολείων τύπου Β.
Πιο αναλυτικά, ανάμεσα στα πολλά οφέλη είναι:
• Η παροχή υψηλού επιπέδου εκπαίδευσης στους μαθητές με σύγχρονους όρους, η οποία θα αποτελεί και πρότυπο για όλα τα δημόσια σχολεία.
• Η διάχυση καλών πρακτικών και καινοτομιών στην εκπαίδευση σε συνεργασία με το Ι.Ε.Π. και τους Σχολικούς Συμβούλους.
• Η παραγωγή υποστηρικτικού εκπαιδευτικού υλικού και καινοτόμων δράσεων.
• Η λειτουργία ομίλων που απευθύνονται και στους μαθητές όμορων σχολείων (δημόσιων και ιδιωτικών) με σκοπό την υποστήριξη της δημιουργικότητας, καινοτομίας, αριστείας και την περαιτέρω ανάπτυξη ταλέντων ή δεξιοτήτων των μαθητών.
• Η απονομή κινήτρων στους εκπαιδευτικούς των σχολείων.
Χρονικός ορίζοντας: Βραχυπρόθεσμα η επαναλειτουργία όσων σχολείων ορίστηκαν ως Πρότυπα Πειραματικά Σχολεία σύμφωνα με τον ν.3966/2011, ως σχολεία τύπου Α.
Μεσοπρόθεσμα δημιουργία Σχολείων Τύπου Α και σε άλλες περιοχές όπου υπάρχει δυνατότητα διασύνδεσής τους με αντίστοιχα πανεπιστημιακά παιδαγωγικά τμήματα.
Μεσοπρόθεσμα σύνδεση επαγγελματικών λυκείων με Γυμνάσια τύπου Α.
Μεσοπρόθεσμα ένταξη σχολείων της χώρας στον Τύπο Β.
Μακροπρόθεσμα ύπαρξη ενός τουλάχιστον σχολείου τύπου Β σε κάθε βαθμίδα (νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνάσιο, λύκειο) ανά νομό της χώρας.
ΕΝΟΤΗΤΑ: V. Τύποι σχολείων
ΠΡΟΤΑΣΗ 06: Εισαγωγή στα πειραματικά σχολεία
Συνοπτική περιγραφή: Η εισαγωγή των μαθητών στα Πειραματικά σχολεία να γίνεται κατά ένα ποσοστό με κλήρωση και ένα ποσοστό με απλές εξετάσεις σε δύο μαθήματα (υβριδικό σύστημα). Τα προτεινόμενα ποσοστά είναι 50% με κλήρωση και 50% με εξετάσεις. Για παράδειγμα σε ένα πειραματικό σχολείο με 60 θέσεις στην Α’ γυμνασίου, οι υποψήφιοι θα διαγωνίζονται με εξετάσεις για τις 30 θέσεις. Στη συνέχεια αφού βγουν τα αποτελέσματα θα γίνεται κλήρωση για τις άλλες 30 θέσεις μεταξύ όσων δεν πέρασαν.
Γιατί είναι σημαντικό: Πιστεύουμε ότι θα πρέπει κάθε παιδί να έχει την ευκαιρία να διεκδικήσει ένα καλύτερο εκπαιδευτικό περιβάλλον με βάση τις δυνατότητές του και όχι με βάση τη μοίρα ή την τύχη. Αυτό θα βοηθήσει κυρίως παιδιά χαμηλότερων οικονομικά τάξεων να εκμεταλλευτούν τις δυνατότητές τους και να μάθουν ότι μπορούν να διεκδικήσουν ένα καλύτερο μέλλον, καθότι τα παιδιά των πλουσιότερων τάξεων συνήθως δεν μπαίνουν σε αυτή τη διαδικασία διότι επιλέγουν ιδιωτικά σχολεία.
Επίσης, αυτό είναι καλό γιατί θα εξασφαλίζεται ότι στις τάξεις των πειραματικών σχολείων υπάρχει η κρίσιμη μάζα μαθητών που δεν θα είναι αδιάφοροι ώστε να εφαρμοστούν οι καινοτόμες εκπαιδευτικές πρακτικές. Η κρίσιμη αυτή μάζα μαθητών θα παρασύρει προς τα πάνω και την υπόλοιπη τάξη. Οι καινοτόμες εκπαιδευτικές πρακτικές δεν μπορούν να εφαρμοστούν σε κατά το πλείστον αδιάφορα ακροατήρια που μπορεί να προκύψουν με τη διαδικασία της επιλογής αποκλειστικά με κλήρωση. Άλλωστε, αυτός ήταν ένας από τους λόγους που τα πρότυπα πειραματικά σχολεία ατόνησαν στη δεκαετία του ’80, όταν άλλαξε ο τρόπος εισαγωγής μαθητών.
Χρονικός ορίζοντας: Μεσοπρόθεσμο
Μπορείτε να κατεβάσετε το κείμενο των προτάσεων εδώ: Προτάσεις_Ποτάμι_Πόρισμα_ΕΜΥ
