Η γιορτή του Τίμιου Σταυρού βαθιά συνδεδεμένη με την λαογραφία και τη ζωή των ανθρώπων της ελληνικής επαρχίας, έχει ευωδιά βασιλικού και χειροποίητου ψωμιού.
Από τον βασιλικό που στόλιζε τον Σταυρό της εκκλησιάς, οι νοικοκυρές έπαιρναν από το χέρι του ιερέα ένα κλαδί και ακολουθώντας με βαθιά ευλάβεια το τελετουργικό έφτιαχναν το προζύμι που όλη τη χρονιά θα χρησιμοποιούσαν για τα πρόσφορα και το ψωμί της οικογένειας.
Το τελετουργικό
Η νοικοκυρά αφού είχε νηστέψει αυστηρά, ανήμερα της γιορτής 14 Σεπτεμβρίου έπαιρνε ένα ποτήρι που προορίζονταν μόνο για αυτή τη δουλειά, το τύλιγε σε καθαρή πετσέτα και ξεκινούσε για την εκκλησία.
Κατά τη διάρκεια του μεγάλου αγιασμού αφού δήλωνε την μετάνοια της και προσεύχονταν ασπάζονταν τον σταυρό και έπαιρνε τον αγιασμό, ένα κερί αναμμένο και ένα κλαδί βασιλικό που δεν επιτρέπονταν να μυριστεί από κανέναν.
Επέστρεφε σπίτι της και το αγίαζε και αμέσως μετά ετοιμάζονταν να φτιάξει το προζύμι.
Τύλιγε το κεφάλι με ένα μαντήλι, έκανε το σταυρό της τρεις φορές, ζύμωνε το προζύμι και με σιγανή φωνή έλεγε: «Σταυρέ μου, βόηθα με, να γίνει καλό το προζύμι μου και το ψωμάκι μας να είναι καλοτέλειωτο» δηλ. να καταναλωθεί με υγεία όλης της οικογένειας.
Πεπεισμένη πλέον ότι η χάρις του Κυρίου βοήθησε στο να γίνει καλό το προζύμι, ευχαριστούσε τον Μεγαλοδύναμο και πρόσθετε: « Και του χρόνου με καλό».
Πως θα φτιάξετε προζύμι από τον βασιλικό
Γεμίζουμε ως τη μέση με χλιαρό νερό ένα νεροπότηρο, όπου προσθέτουμε τον αγιασμό. «Βαφτίζουμε» τον Αγιασμό με τον αγιασμό και εν συνεχεία τον μεταφέρουμε σε ένα γυάλινο μπολ, όπου προσθέτουμε 3 κουταλιές σούπας αλεύρι σκληρό, βιολογικό.
Το ανακατεύουμε μέχρι να γίνει παχύρευστος χυλός.
Το σκεπάζουμε με καθαρή πετσέτα, ρίχνουμε από πάνω του ένα πιο χοντρό ύφασμα και το αφήνουμε σε ζεστό μέρος .
Την επομένη μέρα το πρωί, “αναπιάνουμε” το προζύμι μου με λίγο χλιαρό νερό και λίγο αλεύρι ακόμα, θα το ξαναφήσουμε τυλιγμένο στα ζεστά του μέχρι το βράδυ, όπου θα επαναλάβουμε την ίδια διαδικασία: χλιαρό νεράκι(λίγο),αλευράκι(λίγο),ανάπιασμα και ζέσταμα ( 3 φορές συνολικά ).
Την μεθεπόμενη μέρα ,θα ζυμώσουμε ψωμάκι με το προζύμι μου και το υπόλοιπο θα το βάλουμε σε μερίδες στον καταψύκτη, για όταν θα θέλουμε να έχουμε ψωμάκι ζυμωτό με προζύμι.
Αν θέλουμε να διατηρήσουμε το προζύμι για όλο το χρόνο, από τη ζύμη που φτιάχνουμε κάθε φορά κρατάμε λίγη για προζύμι και πάει λέγοντας.
Το βασιλικό που πήραμε από την εκκλησία μετά το «βάπτισμα» του στον αγιασμό, τον τοποθετούμε σε ένα ποτηράκι νερό ώσπου να βγάλει ρίζες και να τον φυτέψουμε.
Ο βασιλικός και ο Τίμιος Σταυρός.
Να δούμε και τι λέει ο Πετρετζίκης, τώρα σοβαρά μιλάτε;