Ο άνθρωπος έχει τη λογική αρκετά ισχυρή, ώστε να μπορεί να αντιλαμβάνεται την πείνα και τον κορεσμό του με σύνεση και ψυχραιμία; Ή είναι ένας οργανισμός που γίνεται έρμαιο των ενστίκτων και των επιθυμιών του και χρειάζεται διαρκείς αυστηρούς εξωτερικούς κανόνες για να επιβληθεί στα ερεθίσματα; Αυτά τα ερωτήματα έχουν προκαλέσει μεγάλες διαφωνίες μεταξύ των ειδικών.
Οι διαφωνίες αυτές εκτείνονται ακόμα και στις ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις που ασκούν οι ειδικοί: Θα πρέπει απλώς να γίνει εκμάθηση νέων κανόνων συμπεριφοράς, που θα αντικαταστήσουν τους παλιούς, ή θα πρέπει το άτομο να αναζητήσει τα παλιά μοτίβα συμπεριφοράς στο παρελθόν του, να τα εντοπίσει και να δουλέψει πάνω τους;
Θα χρειάζεται διαρκή επιτήρηση του εαυτού του; Χρειάζεται φόβητρο; Θα υποκινείται πάντα από τα ένστικτά του ή θα μπορεί να κατακτήσει ανώτερες νοητικές λειτουργίες, ώστε να τιθασεύσει μια για πάντα τις ενστικτώδεις αντιδράσεις του;
Για να μπορέσουμε να δώσουμε μιαν απάντηση, ας επιστρέψουμε στην έννοια του κανόνα. Eivqi αλήθεια ότι οι κανόνες δίνουν στην ανθρώπινη σκέψη μια δομή, είναι συγκεκριμένοι, προετοιμάζουν τον άνθρωπο για το πώς να αντιδράσει, ενισχύουν την αυτοεπίγνωση, απευθύνονται στις υψηλές γνωστικές λειτουργίες του νου και προσφέρουν ένα εναλλακτικό πλαίσιο συμπεριφοράς σε υποθετικές και μελλοντικές καταστάσεις. Όμως και τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος (μυρωδιές, εικόνες, παραινέσεις τρίτων) είναι πολλά και μπορούν εύκολα να αποσυντονίσουν τη συγκέντρωση που χρειάζεται κανείς για να φάει με γνώμονα μόνο το πόσο πεινάει. Όπως είδαμε και παραπάνω, αρκούν κάποια ερεθίσματα του περιβάλλοντος για να παρασυρθούμε και να φάμε κάτι που δεν ήταν καλό να το φάμε.
Αν όμως σκεφτούμε ότι πρέπει στο εξής η σκέψη μας να καθορίζεται από κανόνες, αυτό από μόνο του είναι βλαπτικό. Ο κανόνας είναι ένας εξωτερικός «νόμος» που επιβάλλεται από κάποιον άλλον έξω από μας και φέρνει στο μυαλό μας απαγορεύσεις, τιμωρία, αυστηρότητα – επόμενο είναι πίσω από αυτές τις έννοιες να κρύβεται η παραβίαση, η ενοχή, ο πειρασμός. Το ζητούμενο όμως είναι να απαλειφθεί ο καταναγκασμός από τη διατροφή μας. Αντί λοιπόν για κανόνες, μήπως θα ήταν καλύτερα να μιλάμε για αποφάσεις;
Οι αποφάσεις είναι λογικές σκέψεις που προέρχονται από μας τους ίδιους. Ο καθένας μπορεί να πάρει τις δικές τοό αποφάσεις, ανάλογα με τις διατροφικές του συνήθειες. Και είδαμε ότι σε όλους τους ανθρώπους υπάρχει πάντα μια χρονική στιγμή κατά την οποία έχει ελευθερία να αποφαα(αε<, προτού αρχίσει να «θολώνει» η κρίση του λογικού εγκεφάλου από τα έντονα ένστικτα και τα συναισθήματα, θα πρέπει όμως οι αποφάσεις αυτές να είναι σαφείς και συγκεκριμένες. Επίσης θα πρέπει να είναι ρεαλιστικές. Ασαφείς εκφράσεις τύπου «θα κόψω τα πολλά ψωμιά», «θα κόψω το βραδινό», «θα γραφτώ γυμναστήριο», «θα προσέχω στο εξής», «θα χάσω δεκαπέντε κιλά» είναι γενικές και μη ρεαλιστικές, ενώ θα οδηγήσουν σύντομα σε παρορμητική παραβίασή τους. Μερικά παραδείγματα πιο συγκεκριμένων αποφάσεων είναι τα εξής:
• Όταν η παρέα παραγγέλνει πίτσα, θα βάζω στο πιάτο μου δύο κομμάτια και σαλάτα. Αν επιμείνουν να φάω άλλο ή αν περισσέψει ένα κομμάτι, θα αρνηθώ ευγενικά.
• Οταν θα με κερνάνε επίμονα γλυκό, θα επιμένω στην αρνητική απάντηση λέγοντας επανειλημμένα και με ευγενικό χαμόγελο: «Σας ευχαριστώ πάρα πολύ, αλλά έχω μιαν αλλεργία», μέχρι να σταματήσουν να επιμένουν.
• Οταν ο σύντροφός μου με πιέζει να του κάνω παρέα στο φαγητό, θα του εξηγήσω ήρεμα: «Δε νιώθω πείνα και θα νιώσω άσχημα αν φάω – φάε ό,τι θέλεις εσύ και θα σου κρατήσω απλώς παρέα».
Ενα σημαντικό χαρακτηριστικό που έχουν οι αποφάσεις σε αντίθεση με τους κανόνες είναι ότι προέρχονται από μας τους ίδιους. Ιδίως ον διαπιστώσατε ότι στο παρελθόν οας υπήρχαν κάποιοι που άμεσα ή έμμεσα σας υπαγόρευαν τι έπρεπε και τι δεν έπρεπε να φάτε {από ένα πραγματικό πρόσωπο μέχρι τον μπαμπούλα που θα έρθει ή τον αστυνομικό που θα σας μαλώσει αν δεφάτε όλο το φαί σας), θα βρείτε ιδιαίτερα χρήσιμο και λυτρωτικό το ότι δε χρειάζεστε μια νέα μορφή φόβητρου: το κίνητρο, για να λειτουργήσει αποτελεσματικά, πρέπει να έρχεται απόμέοα σας. Να αλλάξετε λοιπόν τις διατροφικές σας συνήθειες για να κάνετε εσείς μια καλή πράξη αγάπης προς τον εαυτό σας – όχι για να ικανοποιήσετε κάποιον άλλον και να κερδίσετε την αποδοχή του. Το ζητούμενο είναι η σωματική και η ψυχική υγεία σας.
boro.gr
