Ο Λι “Scratch” Πέρι (Lee “Scratch” Perry), ο θρυλικός τραγουδιστής, παραγωγός και μάγος του στούντιο, που άνοιξε τα σύνορα της ρέγκε για να κατακτήσει τον κόσμο, πέθανε χθες, Κυριακή, στην Τζαμάικα.
«Πριν να γίνω άνθρωπος, ήμουν ψάρι»: μυστικιστής και εκκεντρικός, ο «σαμάνος της ρέγκε» ήταν 85 ετών.
Γεννημένος στο Κένταλ της Τζαμάικα το 1936, ο Rainford Hugh Lee Perry εγκατέλειψε το σχολείο στα 15 του χρόνια πριν εγκατασταθεί στο Κίνγκστον στην δεκαετία του 1960.
«Ο πατέρας μου δούλευε στον δρόμο, η μητέρα μου στους αγρούς. Ημασταν πολύ φτωχοί», είχε πει το 1984 στο βρετανικό rock περιοδικό New Musicalm Express (NME). «Δεν έμαθα τίποτε στο σχολείο. Τα έμαθα όλα στον δρόμο».
«Μάγος της Ρέγκε», Σαλβαδόρ Νταλί του dub», «Ο Upsetter»: τα προσωνύμια σχηματίζουν μακρά σειρά για την ασύλληπτη φυσιογνωμία που σημάδεψε την ιστορία της μουσικής.
Αυτός ήταν που έσπρωξε τον Μπομπ Μάρλεϊ στο στούντιο βγάζοντάς τον από τον σωρό για να εκτοξευθεί στην κορυφή. «Χωρίς αυτόν, ο Μπομπ Μάρλεϊ θα είχε ίσως παραμείνει ένα βέλος χωρίς τόξο», έγραψε ο Francis Dordor στους Inrockuptibles. O Πέρι «ξαναέβαλε την Αφρική στην τζαμαϊκανή μουσική. Οχι μόνο τον πλουραλισμό του ρυθμού, αλλά επίσης την πολιτισμική και φιλοσοφική της αντήχηση».
Η εύθραυστη σιλουέτα του επάνω στη σκηνή – ξεκινούσε τις παραστάσεις του φυσώντας ganja στο μικρόφωνο για να διώξει τα κακά πνεύματα – έχει εμπνεύσει άπειρα μουσικά μοτίβα.
«Είναι ο ήχος του Πέρι και ο ήχος των τζαμαϊκανών “toasters” που μας έδωσαν έμπνευση στις αρχές του hip-hop, αναγνώρισε ο Afrika Bambaataa, πιονιέρος της αμερικανικής rap στο Rolling Stone.
Και μερικές από τις υπνωτικές λούπες -τις βγαλμένες από τις κονσόλες του μιξάζ που έχουν αναδειχθεί σε μουσικά όργανα – του Πέρι ακούγονται κατά κόρον στην techno.
Ο Λι “Scratch” Πέρι δεν θύμωνε όταν άκουγε κλεμμένα κομμάτια εδώ κι εκεί. «Αν χτυπήσω τους εχθρούς μου, συνεχίζουν να ζουν. Γιατί τους χτυπώ από αγάπη», είχε δηλώσει σε μία κρυπτογραφημένη διατύπωση το μυστικό της οποίας ήξερε μόνο ο ίδιος, στην εφημερίδα Temps της Ελβετίας, όπου είχε εγκατασταθεί στο τέλος της δεκαετίας του 1990.
Πολλοί καλλιτέχνες συνεργάσθηκαν με τον θρύλο, από τους Clash στους Beastie Boys, τον Moby και την πρώην πορνοστάρ Sasha Grey.
Είχε εγκατασταθεί στην περιοχή ‘Αιζίλντεν των ελβετικών Αλπεων ακολουθώντας την τελευταία του σύζυγο, μία Ελβετίδα, πρώην ντομινατρίς και πρώην ιδιοκτήτρια οίκου ανοχής, εξπέρ στο μαστίγιο, που ονομαζόταν «Madame Devil» .
Σε ντοκιμαντέρ του Volker Schaner για την ζωή του, που γυρίστηκε στις Αλπεις, εμφανίζεται να μιλάει σε μία αγελάδα, να δηλώνει ότι «πριν να γίνει άνθρωπος ήταν ψάρι» και να επαναλαμβάνει ότι «νίκησε τα βαμπίρ».
Ανεπανάληπτα μένουν τα καλύμματα του κεφαλιού, από ινδιάνικα φτερά τύπου φαρ ουέστ μέχρι φύκια και κασκέτα με αναρίθμητα μπρελόκ και καθρέφτες στερεωμένα επάνω τους.
Τα παπούτσια του φιλοξενούν στην μία πλευρά ένα πορτρέτο του αυτοκράτορα της Αιθιοπίας Χαϊλέ Σελασιέ – που θεωρείται από τους ρασταφάρι μεσσίας – και στην σόλα ένα , καλά προστατευμένο, σκίτσο της βασίλισσας της Αγγλίας.
Μία ολόκληρη οικουμένη, γεννημένη από το λαβυρινθώδες πνεύμα του…«Είμαι ένας εξωγήινος από τον άλλο κόσμο…Ζω στο διάστημα – εδώ, δεν είμαι παρά επισκέπτης», είχε δηλώσει στον Guardian.
