Η είδηση ότι τρία κοριτσάκια εγκαταλείφθηκαν κοντά στο νοσοκομείο της Πάτρας πριν από λίγες εβδομάδες συγκλόνισε το πανελλήνιο. Η εικόνα του μεγαλύτερου, τρεισήμισι μόλις ετών παιδιού, να κρατάει στην αγκαλιά του το μικρότερο, περίπου έξι μηνών, σόκαρε τους περιοίκους που τα βρήκαν μόνα και αβοήθητα.
Κάλεσαν αμέσως την αστυνομία και το «κουβάρι» της υπόθεσης άρχισε να ξετυλίγεται. Μια μητέρα, η οποία λίγες ημέρες μετά την εγκατάλειψη των παιδιών της και αφού εντοπίστηκε από τις Αρχές, φέρεται να είπε: «Δεν θέλω τα παιδιά μου, να τα δώσετε σε ίδρυμα». Ένας πατέρας, που άφησε τα παιδιά του στην πεθερά του με σκοπό να πιέσει τη νεαρή σύντροφό του να γυρίσει πίσω σε αυτόν, καθώς η ίδια είχε βρει νέο σύντροφο. Τρία αγγελούδια, μαζί με τον τέταρτο μεγαλύτερο αδερφό τους, περίπου πέντε ετών, να βρίσκονται στην απόλυτη εγκατάλειψη.
Τα τέσσερα αδέρφια, πρώτα τα τρία κορίτσια και στη συνέχεια το αγοράκι, μεταφέρθηκαν στο Καραμανδάνειο νοσοκομείο της αχαϊκής πρωτεύουσας, όπου οι γιατροί, το νοσηλευτικό προσωπικό και οι κοινωνικοί λειτουργοί τους παρείχαν κάθε φροντίδα. Όμως, μεγάλη ήταν και η υποστήριξη του κόσμου, που συγκινήθηκε στο άκουσμα της τραγικής ιστορίας και θέλησε να στηρίξει τα παιδιά. Αρκετές οικογένειες από την Πάτρα αλλά και από την Αθήνα τηλεφωνούσαν τόσο στο νοσοκομείο όσο και σε δικηγόρους για ενδεχόμενη υιοθεσία. Παρά το μεγάλο ενδιαφέρον ωστόσο, (και) αυτά τα παιδιά δεν θα μπορέσουν τόσο εύκολα να βρουν ένα νέο σπίτι στο πλαίσιο του συστήματος υιοθεσιών στη χώρα μας.
Ποιο είναι, όμως, το νομικό πλαίσιο για την υιοθεσία, ποιες διαδικασίες ακολουθούνται και γιατί αυτά τα παιδιά δεν αποτελούν εξαίρεση; Ειδικοί επιστήμονες, γιατροί και δικηγόροι εξηγούν στο NEWS247.
Να μην χωριστούν τα αδελφάκια
Σύμφωνα πηγές της Εισαγγελίας της Πάτρας, στην υπόθεση των τριών κοριτσιών ήταν απαραίτητος ο λεπτός χειρισμός στην προσπάθεια να βρεθεί η καλύτερη δυνατή λύση στο μέτρο του νόμου. Στο πλαίσιο αυτό, το πρώτο μέλημα της Εισαγγελίας ήταν να μην χωριστούν τα αδέρφια. Η διαδικασία ήταν αρκετά δύσκολη, καθώς τα παιδιά έχουν γεννηθεί εκτός γάμου, δεν έχουν δηλωθεί στο ληξιαρχείο, ενώ οι γονείς τους βρίσκονται στη χώρα παράνομα. Η Εισαγγελία αποφάσισε σε πρώτη φάση τα κοριτσάκια να μείνουν πρώτα στο Καραμανδάνειο για τις απαραίτητες ιατρικές εξετάσεις και στη συνέχεια να μεταφερθούν στο Χαμόγελο του Παιδιού.
Για όσο χρονικό διάστημα τα αδελφάκια παρέμειναν στο νοσοκομείο, το τηλέφωνο δεν σταματούσε να χτυπά από το ενδιαφέρον του κόσμου. Αρκετές οικογένειες, μάλιστα, ζητούσαν να αναλάβουν τη φροντίδα αυτών των παιδιών. Σύμφωνα με τη διοικήτρια του νοσοκομείου, Βασιλική Γεωργιοπούλου, «δεν μπορούσαμε να δεχθούμε κανέναν, παρά το ενδιαφέρον τους. Οι υιοθεσίες απαιτούν μια ξεχωριστή διαδικασία και τα παιδιά δεν δίνονται τόσο απλά».
Ο Δημήτρης Κατωπόδης, δικηγόρος που μεσολάβησε για να εντοπιστεί ο πατέρας των παιδιών, ανέφερε: «Δέχθηκα πάρα πολλά τηλεφωνήματα από οικογένειες της Αθήνας, που παλεύουν να κάνουν παιδιά και δεν μπορούν, να τα υιοθετήσουν. Οι νόμοι, όμως, είναι νόμοι και πρέπει να τηρούνται».
Στέλεχος μεγάλου νοσοκομείου και έμπειρος κοινωνικός λειτουργός, που γνωρίζει πολύ καλά το θέμα των υιοθεσιών στην Ελλάδα, εκφράζει την άποψη πως «ευτυχώς που τα παιδιά δεν μπορούν να υιοθετηθούν απλά και μόνο επειδή υπάρχει ενδιαφέρον από υποψήφιους γονείς». Ο ίδιος επισημαίνει πως «το συντεταγμένο κράτος έχει νομοθεσία, η οποία ορίζει ότι ένα παιδί για να είναι ελεύθερο προς υιοθεσία, πρέπει να το δηλώσει ο φυσικός του γονέας ενώπιον του δικαστηρίου». Αν, όμως, ο γονέας δεν εντοπιστεί για οποιονδήποτε λόγο σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα, τότε η ασφάλεια ενημερώνει το δικαστήριο ότι και το παιδί είναι ελεύθερο προς υιοθεσία. Επομένως, σχολιάζει ο κοινωνικός λειτουργός, «δεν σημαίνει ότι επειδή ένα παιδί ή δύο παιδιά βρέθηκαν στο δρόμο, μπορούν να πάνε όπου να’ ναι. Ευτυχώς που λειτουργούμε όπως λειτουργούν τα προηγμένα ευρωπαϊκά κράτη».
Η ζωή στο Χαμόγελο
Τα τρία κοριτσάκια, που είχαν εγκαταλειφθεί και είναι καλά στην υγεία τους έχουν μεταφερθεί εδώ και λίγες ημέρες σε σπίτι του Χαμόγελου του Παιδιού. Στον ίδιο χώρο μεταφέρθηκε και το μεγαλύτερο αγοράκι της οικογένειας, για το οποίο έχει αφαιρεθεί προσωρινά η επιμέλεια από τους γονείς. Ο πρόεδρος του Οργανισμού, Κώστας Γιαννόπουλος, μας εξηγεί ότι και τα τέσσερα αδέρφια είναι καλά στην υγεία τους και κυρίως στην ψυχολογία τους. «Τα παιδιά βρέθηκαν σε ένα περιβάλλον που τα αγκαλιάζει και τα φροντίζει και είναι ευτυχισμένα. Δεν ζητάνε τη μητέρα τους και έχουν καλή συνεργασία με την ομάδα μας», επισημαίνει ο κ. Γιαννόπουλος. Τον ρωτάμε αν πρόκειται αυτά τα παιδιά να υιοθετηθούν και μας απαντά ότι «ακόμη εκκρεμούν κάποια νομικά ζητήματα, το δικαστήριο και η εισαγγελέας θα αποφασίσουν για την τύχη τους αλλά το μόνο σίγουρο είναι ότι κανείς δεν θα χωρίσει τα αδέρφια». Εξηγεί, μάλιστα, ότι «τα παιδιά ήρθαν στο Χαμόγελο γιατί αν πήγαιναν σε κάποιο ίδρυμα, θα χωρίζονταν ανάλογα με την ηλικία τους. Και είναι κρίμα και άδικο να χωρίζονται τα αδέρφια».
Η λύση αναμένεται να δρομολογηθεί την 1η Μαρτίου, οπότε και εκδικάζεται η υπόθεση τόσο για την εγκατάλειψη από την πλευρά της μητέρας όσο και για την επιμέλεια των παιδιών. «Μετά το δικαστήριο, αν λυθούν τα νομικά ζητήματα που εκκρεμούν και δεν βρεθεί οικογένεια για να πάρει και τα τέσσερα παιδιά, τότε το Χαμόγελο, με τη ζεστασιά, τη θαλπωρή και την ασφάλεια που ξέρει να μεγαλώνει παιδιά, θα τα μεγαλώσει όπως έχει κάνει μέχρι σήμερα με πολλά ακόμη παιδάκια», επισημαίνει ο κύριος Γιαννόπουλος.
Επομένως, για να υιοθετηθούν και τα τέσσερα αδελφάκια θα πρέπει το δικαστήριο, στη δίκη που θα διεξαχθεί την 1η Μαρτίου, να πάρει οριστικά την επιμέλεια από τους γονείς και δεύτερον να υπάρξει οικογένεια που να ζητά να υιοθετήσει και τα τέσσερα παιδιά για να μην τα χωρίσει και να πληροί όλα τα κριτήρια για να αναλάβει και τα τέσσερα παιδιά. Αν δεν υπάρξει οικογένεια που να ζητά προς υιοθεσία και τα τέσσερα αδέρφια, όπως ξεκαθαρίζει ο κ. Γιαννόπουλος, «τότε Το Χαμόγελο του Παιδιού, όπως έχει κάνει σε χίλιες άλλες περιπτώσεις, θα αναλάβει να φροντίζει τα παιδιά αυτά μέχρι την ενηλικίωσή τους. Είναι δεδομένο ότι ούτε η εισαγγελέας ούτε αλλά ούτε και εμείς θα χωρίσουμε τα αδέρφια. Γι’ αυτό, μέχρι τώρα τα φροντίζουμε σε ένα από τα σπίτια μας και αυτό θα συνεχίσουμε να κάνουμε για να μεγαλώσουν σε ένα υγιές περιβάλλον, από το να μεγαλώσουν σε διαφορετικές οικογένειες και να μην ξέρουν ο ένας για τον άλλον».
Πώς μπορεί να υιοθετηθεί ένα παιδί
Στη χώρα μας υιοθετούνται κάθε χρόνο περίπου 50 παιδιά μόνο από ιδρύματα. Οι οικογένειες που ενδιαφέρονται μπαίνουν σε λίστες αναμονής και χρειάζεται να περάσουν μέχρι και 4 χρόνια για να πάρουν ένα παιδί.
Γιατί μεσολαβεί τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα από την εκδήλωση ενδιαφέροντος έως την υιοθεσία; Αυτό -όπως επισημαίνουν οι ειδικοί- είναι σύνθετο ερώτημα. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι πολλοί γονείς αρνούνται παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας ενώ άλλοι επισημαίνουν ότι «δεν τους αρέσουν όλα τα παιδιά που βλέπουν ή δεν υπάρχει παιδί που να ανταποκρίνεται στα κριτήριά τους». Το μόνο σίγουρο, πάντως, είναι πως για να γίνει μια υιοθεσία στη χώρα μας υπάρχουν δύο «οδοί», η ιδιωτική και η δημόσια. Ενώ από τη στιγμή που «τα κριτήριά μιας οικογένειας» ταιριάξουν στις ανάγκες ενός παιδιού και κινηθούν οι διαδικασίες, χρειάζονται (το πολύ) έξι μήνες για να αποκτήσει το παιδάκι ένα ζεστό σπίτι.
Στη χώρα μας υιοθετούνται κάθε χρόνο περίπου 50 παιδιά μόνο από ιδρύματα. Οι οικογένειες που ενδιαφέρονται μπαίνουν σε λίστες αναμονής και χρειάζεται να περάσουν μέχρι και 4 χρόνια για να πάρουν ένα παιδί.
Η δικηγόρος, Ευγενία Φωτοπούλου, που ασχολείται με ζητήματα υιοθεσιών, μας παρέχει έναν αναλυτικό οδηγό για να μάθετε πώς μπορείτε να υιοθετήσετε ένα παιδί και τι δικαιολογητικά απαιτούνται.
Όπως επισημαίνει, αυτό εξαρτάται από το είδος της υιοθεσίας: δηλαδή αν είναι δημόσια ή ιδιωτική. Έτσι, αν θέλετε να υιοθετήσετε ένα παιδί από κάποιο δημόσιο ίδρυμα, οπουδήποτε κι αν βρίσκεστε, θα πρέπει να απευθυνθείτε στο Κέντρο Βρεφών «Η Μητέρα». Το συγκεκριμένο ίδρυμα ανήκει στο Κέντρο Πρόνοιας Περιφέρειας Αττικής και έχει συνεργασία με τους γονείς που θέλουν να υιοθετήσουν ένα παιδί από κρατικό ίδρυμα. Σε περίπτωση ιδιωτικής υιοθεσίας, αν δηλαδή γνωρίζετε το παιδί που θέλετε να υιοθετήσετε ή τη μητέρα πριν γεννήσει, τότε θα πρέπει να απευθυνθείτε στη Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας της περιφέρειάς σας.
ΟΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ
Η Ευγενία Φωτοπούλου μας εξηγεί μία προς μία τις προϋποθέσεις του νόμου για να μπορεί μια οικογένεια να ζητήσει να υιοθετήσει ένα παιδί:
Ο βασικός περιορισμός για να υιοθετηθεί ένα ανήλικο είναι η ηλικία του υποψήφιου θετού γονέα. Οπότε, οι αιτούντες υιοθεσία, δεν πρέπει να έχουν διαφορά μεγαλύτερη των 50 ετών με το παιδί και μικρότερη των 18 χρόνων. Επιπλέον, πρέπει οι υποψήφιοι να είναι άνω των 30 ετών και μικρότεροι των 60.
Η υποψήφια οικογένεια θα πρέπει να έχει ένα καλό εισόδημα αλλά δεν ορίζονται ακριβή εισοδηματικά κριτήρια.
Στη συνέχεια ακολουθεί η κοινωνική έρευνα από κοινωνικές οργανώσεις και από εξειδικευμένους κοινωνικούς λειτουργούς. Κατά την έρευνα που γίνεται, οι ειδικοί ελέγχουν κατά πόσο οι μελλοντικοί γονείς είναι κατάλληλοι να πάρουν το παιδί.
Ένα παιδί μπορεί να δοθεί προς υιοθεσία μετά από αφαίρεση της επιμέλειας της φυσικής οικογένειας, την οποία αιτείται ο εισαγγελέας ανηλίκων στο αρμόδιο δικαστήριο ή να συναινέσει η φυσική μητέρα.
Μόλις ολοκληρωθεί η κοινωνική έρευνα, γίνεται το δικαστήριο. Έτσι, μετά την τελεσιδικία της απόφασης, η υιοθεσία έχει γίνει και το παιδί παίρνει το όνομα των γονέων που το υιοθέτησαν.
(Το μεγαλύτερο σε ηλικία κοριτσάκι παίζει με μαρκαδόρους στο «Καραμανδάνειο» © ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΓΙΩΤΑ ΚΟΡΜΠΑΚΗ)
ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΙΟΘΕΣΙΑ
Η δημόσια υιοθεσία που γίνεται πάντα με αίτηση στο Κέντρο Βρεφών «Η Μητέρα», περιλαμβάνει τα εξής τέσσερα στάδια.
Αρχικά, οι ενδιαφερόμενοι κάνουν αίτηση για υιοθεσία ενός παιδιού σε έντυπο που συμπληρώνουν στο Κέντρο. Στο έντυπο απαντούν σε πληροφορίες που αφορούν το γάμο τους και τους ίδιους αλλά και συμπληρώνουν τα χαρακτηριστικά που θα ήθελαν να έχει το παιδί που θα υιοθετούσαν (για παράδειγμα φύλο και ηλικία). Επίσης, μαζί με την αίτηση καταθέτουν τα βιογραφικά τους σημειώματα, φωτογραφίες και υπεύθυνη δήλωση ότι έχουν λευκό ποινικό μητρώο ενώ ο γιατρός τους θα πρέπει να δώσει πληροφορίες για την υγεία τους, τις οποίες θα στείλει και στην ιατρική υπηρεσία του Κέντρου.
Μετά την κατάθεση των δικαιολογητικών, το ζευγάρι καλείται να μιλήσει (ατομικά) με κοινωνική λειτουργό, η οποία τους εξετάζει σε διάφορα θέματα που αφορούν την υιοθεσία ενός παιδιού.
Στη δεύτερη φάση περνούν οι αιτήσεις που γίνονται δεκτές από το πρώτο στάδιο. Το δεύτερο στάδιο περιλαμβάνει μια σειρά από συνεντεύξεις των αιτούντων και μαζί και χωριστά, με κοινωνικό λειτουργό, με επίσκεψη στο σπίτι όπου διαμένουν τα ζευγάρια και συναντήσεις του κοινωνικού λειτουργού με το φιλικό και συγγενικό περιβάλλον του ζευγαριού.
Η τρίτη φάση περιλαμβάνει τη γνωριμία με το παιδί. Έτσι, οι υποψήφιοι γονείς ειδοποιούνται από το «Μητέρα» για να γνωρίσουν το παιδί. Αν οι ίδιοι αποφασίσουν να προχωρήσουν στην υιοθεσία, τότε αρχίζει το στάδιο της προσαρμογής. Δηλαδή, πρέπει να επισκέπτονται καθημερινά το παιδί και να ασχολούνται μαζί του ούτως ώστε και εκείνο να εξοικειωθεί μαζί τους και όταν φύγει από το Κέντρο, να μπορεί να νιώσει άνετα στο νέο του σπίτι.
Το τέταρτο στάδιο αφορά στην τελική έγκριση. Μόλις πάρουν την τελική έγκριση, μπορούν να προχωρήσουν στη νομική τελείωση της υιοθεσίας. Έτσι, συνεννοούνται με το δικηγόρο τους, ο οποίος θα υποβάλλει αίτηση υιοθεσίας στο αρμόδιο Πρωτοδικείο.
ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΥΙΟΘΕΣΙΑ
Σύμφωνα με τη νομικό, η ιδιωτική υιοθεσία του παιδιού γίνεται χωρίς τη διαμεσολάβηση ιδρύματος ή κάποιας κοινωνικής υπηρεσίας αλλά με απευθείας επαφή των θετών γονέων με τους βιολογικούς.
«Θα πρέπει να πούμε πως σύμφωνα με το νόμο, απαγορεύεται ρητά και αποτελεί ποινικό αδίκημα, η λήψη χρηματικού ή άλλου ανταλλάγματος από τους βιολογικούς γονείς του παιδιού ή τα άτομα που θα μεσολαβήσουν για τη διευθέτηση της υιοθεσίας αυτής», αναφέρει χαρακτηριστικά η κυρία Φωτοπούλου.
Απαγορεύεται ρητά και αποτελεί ποινικό αδίκημα, η λήψη χρηματικού ή άλλου ανταλλάγματος από τους βιολογικούς γονείς του παιδιού ή τα άτομα που θα μεσολαβήσουν για τη διευθέτηση της υιοθεσίας.
Η διαδικασία, λοιπόν, είναι η εξής: Αφού οι υποψήφιοι γονείς έχουν βρει το παιδί που θέλουν να υιοθετήσουν, αναθέτουν την υπόθεση σ’ έναν δικηγόρο, ο οποίος απευθύνεται στην Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας της περιοχής που κατοικούν οι ενδιαφερόμενοι. Ο κοινωνικός λειτουργός του τμήματος έρχεται σ’ επαφή με τους φυσικούς γονείς του παιδιού, με τους θετούς και με το παιδί, με σκοπό να διαπιστώσει αν πρέπει να γίνει η υιοθεσία. Οι γονείς θα πρέπει και πάλι να καταθέσουν έγγραφα και πιστοποιητικά, αλλά και να έχουν προσωπικές συναντήσεις με τον κοινωνικό λειτουργό για κοινωνική έρευνα, ενώ πρέπει να συνεργαστούν και κάποια φιλικά-συγγενικά τους πρόσωπα. Στην περίπτωση που κριθούν κατάλληλοι, τότε το αρμόδιο Πρωτοδικείο προχωρά στην έκδοση απόφασης για την ολοκλήρωση της υιοθεσίας.
