Αντιδράσεις προκάλεσε στη Χιλή ο θάνατος του 86χρονου Μανουέλ Κοντρέρας, του άλλοτε επικεφαλής της διαβόητης, επίφοβης μυστικής αστυνομίας που έδρασε επί των ημερών του στρατιωτικού καθεστώτος του Αουγκούστο Πινοτσέτ.
Ο Κοντρέρας πέθανε τη νύχτα της Παρασκευής μετά την εισαγωγή του σε στρατιωτικό νοσοκομείο εξαιτίας της επιδείνωσης της κατάστασης της υγείας του. Εξέτιε εδώ και χρόνια την ποινή 529 ετών κάθειρξης που του είχε επιβληθεί για σωρεία παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων επί των ημερών του Πινοτσέτ (1973-1990).
Υπό την ηγεσία του Κοντρέρας τη δεκαετία του 1970 η Εθνική Διεύθυνση Πληροφοριών (Dirección de Inteligencia Nacional, DINA), εξαπέλυσε μια εκστρατεία καταστολής εναντίον των υποστηρικτών και των συμπαθούντων του σοσιαλιστή προέδρου Σαλβαδόρ Αλιέντε, ο οποίος πιστεύεται ότι αυτοκτόνησε όταν έγινε το πραξικόπημα, το 1973.
Πάνω από 3.200 άνθρωποι δολοφονήθηκαν ή «εξαφανίστηκαν» τα χρόνια του Πινοτσέτ. Τα δικαστήρια μέχρι σήμερα έχουν αποδώσει περίπου 400 εγκλήματα στους πράκτορες της DINA, συμπεριλαμβανομένων απαγωγών και δολοφονιών, εκ των οποίων κάποια έγιναν στο εξωτερικό. Εκατοντάδες άλλες υποθέσεις εκκρεμοδικούν ακόμη.
Οι περισσότεροι Χιλιανοί απεχθάνονται το καθεστώς της εποχής εκείνης και τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που είχε διαπράξει, και οι αντιδράσεις για τον θάνατο του Κοντρέρας κυρίως ήταν εκδηλώσεις χαράς, διότι πέθανε, ή λύπης διότι δεν επέδειξε ποτέ μεταμέλεια και πέρασε λίγα χρόνια στη φυλακή.
«Μια από τις πιο σκοτεινές προσωπικότητες της ιστορίας μας πέθανε», ανέφερε η κυβέρνηση σε ανακοίνωσή της που έδωσε στη δημοσιότητα χθες Σάββατο. Ο Κοντρέρας «πέθανε παίρνοντας μαζί του πολύτιμες πληροφορίες που θα μας επέτρεπαν να μάθουμε την αλήθεια και να εξασφαλίσουμε την απόδοση δικαιοσύνης για τις φρικαλεότητες που διαπράχθηκαν από τη δικτατορία», προστίθεται στην ανακοίνωση αυτή.
Της κεντροαριστερής κυβέρνησης της Χιλής ηγείται η πρόεδρος Μισέλ Μπατσελέτ, η οποία, όπως και ακόμη τουλάχιστον 38.000 άνθρωποι, είχε βασανιστεί κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής χούντας.
Μόλις έγινε γνωστός ο θάνατος του Κοντρέρας δεκάδες άνθρωποι, ανάμεσά τους παλιοί πολιτικοί κρατούμενοι, συγκεντρώθηκαν έξω από το νοσοκομείο όπου νοσηλευόταν για να πανηγυρίσουν, με πολλούς από αυτούς να φωνάζουν: «Δολοφόνε!».
Αν και οι πολιτικές του Πινοτσέτ, ο οποίος πέθανε το 2006, έχουν απαξιωθεί με την πάροδο των ετών, συνεχίζει να χαίρει σεβασμού από τη δεξιά και άλλους, που υποστηρίζουν πως έσωσε τη χώρα από τις σοσιαλιστικές πολιτικές του Αλιέντε. Ωστόσο ο γραμματέας του δεξιού κόμματος UDI προκάλεσε μια θύελλα διαμαρτυριών και έγινε στόχος φραστικών επιθέσεων όταν έγραψε στον λογαριασμό του στο Twitter «ευχαριστούμε για τις υπηρεσίες σου στη χώρα. Αναπαύσου εν ειρήνη Μανουέλ Κοντρέρας».
Η ατέλειωτη σειρά υποθέσεων παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συνεχίζουν να κρατούν νωπές τις μνήμες της χούντας για πολλούς Χιλιανούς. Τον περασμένο μήνα, ένα δικαστήριο αποφάσισε ότι πρέπει να ασκηθεί δίωξη σε έξι πρώην αξιωματικούς των ενόπλων δυνάμεων για τη δολοφονία ενός Αμερικανού φοιτητή στο Σαντιάγο κατά τη διάρκεια μιας απεργίας το 1986. Στο στρατιωτικό νοσοκομείο του Σαντιάγο είχε εξάλλου πεθάνει τον Δεκέμβριο του 2006 ο μέντορας του Κοντρέρας, ο Αουγκούστο Πινοτσέτ, ο οποίος ουδέποτε δικάστηκε.
Η σορός του Κοντρέρας παραδόθηκε χθες το πρωί στην οικογένειά του και «αποτεφρώθηκε σε μια ιδιωτική τελετή», σύμφωνα με έναν εκπρόσωπο του νεκροταφείου όπου έλαβε χώρα, χωρίς στρατιωτικές τιμές.
Ο Μανουέλ Κοντρέρας, που θεωρείτο το «δεξί χέρι» του Πινοτσέτ, καθηγητή του στη στρατιωτική ακαδημία, με τον οποίο γευμάτιζαν καθημερινά τα πρώτα χρόνια του καθεστώτος, είχε φυλακιστεί το 2005 μετά την καταδίκη του για την απαγωγή ενός νεαρού αντιφρονούντα. Είχε καταδικαστεί για δεκάδες ακόμη υποθέσεις έκτοτε, αλλά πάντοτε αρνείτο ότι η DINA είχε διαπράξει βασανισμούς ή ενεχόταν σε εξαφανίσεις αντικαθεστωτικών. «Ουδέποτε βασάνισα κανέναν», είχε υποστηρίξει σε μια τηλεοπτική του συνέντευξη από τη φυλακή τον Σεπτέμβριο του 2013, προσθέτοντας ότι όλοι οι θάνατοι που αποδίδονται στη DINA ήταν «θάνατοι στη μάχη».
Η DINA διέθετε κάπου 60.000 πράκτορες και πληροφοριοδότες, στο εσωτερικό αλλά και στο εξωτερικό, και είχε αναλάβει δράση για την εξόντωση εξόριστων αντιφρονούντων στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Διατηρούσε επίσης ένα δίκτυο μυστικών φυλακών όπου κρατούνταν οι πολιτικοί κρατούμενοι.
Ο Κοντρέρας είχε εξάλλου συμμετάσχει να σχεδιαστεί και να τεθεί σε εφαρμογή η «Επιχείρηση Κόνδωρ», το συντονισμένο σχέδιο εξολόθρευσης αντιφρονούντων των δικτατοριών των χωρών της Λατινικής Αμερικής τη δεκαετία του 1970 (Χιλή, Αργεντινή, Βολιβία, Βραζιλία, Παραγουάη, Ουρουγουάη).
Ο απόστρατος στρατηγός είχε καταδικαστεί για τη δολοφονία του Ορλάντο Λετελιέρ, υπουργού της κυβέρνησης του Αγιέντε, σε μια επίθεση με ένα αυτοκίνητο παγιδευμένο με εκρηκτικά στην Ουάσινγκτον την 21η Σεπτεμβρίου 1976. Αυτή θεωρείται μια από τις πρώτες τρομοκρατικές ενέργειες που διαπράχθηκαν στο αμερικανικό έδαφος.
Ακόμη ο Κοντρέρας είχε καταδικαστεί για τη δολοφονία του πρώην αρχηγού του γενικού επιτελείου εθνικής Άμυνας της Χιλής Κάρλος Πρατς και της συζύγου του, που σκοτώθηκαν όταν εξερράγη το αυτοκίνητό του, που είχε παγιδευτεί με εκρηκτικά, στην Αργεντινή, το 1974.
Ο Πινοτσέτ είχε απαλλάξει τον Κοντρέρας από τα καθήκοντά του το 1977, καθώς η Ουάσινγκτον είχε βρει αδιάσειστες αποδείξεις ότι η DINA ενεχόταν στη δολοφονία του Λετελιέρ. Όμως η Χιλή αρνήθηκε να τον εκδώσει στις ΗΠΑ. Καταδικάστηκε σε ποινή κάθειρξης για εκείνο το έγκλημα, την οποία εξέτισε ως τον Ιανουάριο του 2001. Είχε αποφυλακιστεί και παρέμεινε ελεύθερος για τέσσερα χρόνια, πριν οδηγηθεί εκ νέου στη φυλακή το 2005.
