«Παρήγγειλα το αυτοκίνητο τον περασμένο Ιούνιο και περίμενα έως το τέλος του έτους να το πάρω, όμως από την αντιπροσωπεία με ενημέρωσαν ότι ίσως χρειαστούν κάνα δυο μήνες ακόμη». Ο Γιώργος Χ. είναι ένας από τους Ελληνες καταναλωτές που θέλησαν να αντικαταστήσουν το παλιό τους Ι.Χ. με ένα νέο, «προτού ξεκινήσουν τις ανατιμήσεις που δρομολογούσαν οι εταιρείες».
Ωστόσο το έμφραγμα στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα και την έλλειψη κρίσιμων και αναγκαίων υλών που ανάγκασε και τις αυτοκινητοβιομηχανίες να πατήσουν φρένο στην παραγωγή θα τον κάνει να περιμένει κι άλλο, κι ας επέλεξε, όπως λέει, να παραγγείλει «ευρωπαϊκό αυτοκίνητο».
Η περίπτωση της αγοράς αυτοκινήτου είναι ίσως η πιο χαρακτηριστική για το σοκ που έχει προκληθεί τον τελευταίο χρόνο σε όλη την αλυσίδα παραγωγής και διακίνησης εμπορευμάτων λόγω των περιορισμών της πανδημίας.
Χαρακτηριστικότερη διότι αγγίζει και τον τελικό καταναλωτή, αφού το μεγαλύτερο μέρος του προβλήματος με τις ελλείψεις και τις μεγάλες καθυστερήσεις που φουσκώνουν και τις τιμές περιορίζεται στο κομμάτι των επιχειρήσεων, μεταποιητικών ή εμπορικών. Από την ένδυση και υπόδηση και σχεδόν όλη την γκάμα των ειδών τεχνολογίας και τηλεφωνίας μέχρι πρώτες και δευτερεύουσες ύλες, από μέταλλα όπως το αλουμίνιο και τα παράγωγά του, το προπυλένιο και το χαρτί έως ό,τι άλλο μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη μεταποίηση, η προσπάθεια που απαιτείται για να χτιστεί επαρκές απόθεμα μέσω εναλλακτικών οδών από τις εταιρείες είναι διαρκής.
«Πραγματικά ο καταναλωτής δεν μπορεί να καταλάβει τι υπερπροσπάθεια καταβάλλουμε όλες οι επιχειρήσεις για να μη λείψει τίποτα από την αγορά. Δεν μπορεί να το δει, γιατί στο τέλος βλέπει το ράφι γεμάτο», λέει στο «ΘΕΜΑ» ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών και πρόεδρος του Ομίλου Επιχειρήσεων Καφούνη Σταύρος Καφούνης. «Να σας δώσω να καταλάβετε, μια παραγγελία που είχαμε δώσει την περασμένη άνοιξη για συγκεκριμένα παιδικά προϊόντα που είχαμε στόχο να βάλουμε σε προσφορές στην περίοδο Black Friday, έφτασε μόλις χθες (σ.σ.: περασμένη Τετάρτη). Το κοντέινερ ήταν αρχικά να το παραλάβουμε Αύγουστο – Σεπτέμβριο! Ο καταναλωτής βέβαια δεν θα το δει αυτό».
Αναμονή έως και 9 μήνες
Ο καταναλωτής, όμως, βλέπει την κατάσταση στην αγορά αυτοκινήτου. Εάν το αυτοκίνητο δεν είναι ετοιμοπαράδοτο, που πλέον αυτός είναι ο κανόνας, αφού και αυτά εξαφανίζονται, ο αγοραστής θα πρέπει να περιμένει από 6 ως και 9 μήνες, όπως λένε παράγοντες της αγοράς. Εννοείται ότι όχι μόνο προσφορές δεν υπάρχουν, αλλά παράλληλα επιβάλλονται πλέον και οι νέοι τιμοκατάλογοι από τις αυτοκινητοβιομηχανίες που εμπεριέχουν σημαντικές αυξήσεις ώστε να μετακυλήσουν το αυξημένο κόστος παραγωγής.
«Ο περιορισμός στην παραγωγή αυτοκινήτων εξαιτίας της έλλειψης ημιαγωγών είναι ένα ζήτημα που επηρεάζει όλες τις αγορές διεθνώς», λέει στο «ΘΕΜΑ» ο γενικός διευθυντής του Συνδέσμου Εισαγωγέων Αυτοκινήτων Ελλάδος Δημήτρης Πάτσιος και προσθέτει: «Δεδομένου, πάντως, ότι σημαντικό μέρος της ζήτησης εξακολουθεί να καλύπτεται, οι καταναλωτές θα πρέπει να ενημερώνονται για τη διαθεσιμότητα μέσω έρευνας της αγοράς. Η διαθεσιμότητα μπορεί να είναι άμεση, σε λίγες εβδομάδες ή και αργότερα σε άλλες περιπτώσεις. Σε κάθε περίπτωση, η τοποθέτηση παραγγελίας συστήνεται ώστε να παίρνει προτεραιότητα».
Σύμφωνα με τον ίδιο, πλέον και οι αγοραστές επιδεικνύουν μια σχετική ευελιξία στις επιλογές τους προκειμένου να εξυπηρετηθούν. «Καθώς το αυτοκίνητο είναι αγαθό μακράς διαρκείας, μια επιλογή που συνήθως είναι σημαντική για όλη την οικογένεια, οι περισσότεροι καταναλωτές προσαρμόζουν σε κάποιον βαθμό τις επιλογές τους δείχνοντας σχετική ευελιξία. Σημαντικό στοιχείο, πάντως, για την επιλογή είναι η πληθώρα προϊόντων σε κάθε κατηγορία, καθώς κάθε μάρκα προσφέρει πολλαπλές λύσεις», τονίζει.
Ένα από τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η αυτοκινητοβιομηχανία βάζοντας φρένο στην παραγωγή είναι η έλλειψη ημιαγωγών. Τα chips πλέον έχουν εξελιχθεί σε κρίσιμο μέρος για τη λειτουργία ενός σύγχρονου αυτοκινήτου και η ζήτησή τους και από άλλους κλάδους είναι τεράστια, αφού είναι αναπόσπαστο μέρος κάθε είδους που μπορεί να ενέχει τεχνολογία.
Στην κόψη
Γι’ αυτό εξάλλου και η πρώτη μεγάλη κρίση ελλείψεων στην αγορά είχε να κάνει με τα ίδια τα προϊόντα τεχνολογίας. Από πέρυσι οι παιχνιδομηχανές ήταν σε έλλειψη στην ελληνική αγορά, με αποτέλεσμα κάθε νέα παραγγελία να χρειάζεται 6-8 μήνες για να την παραλάβει κάποιος από τις αλυσίδες λιανικής, ακόμα κι αν την έχει προπληρώσει. Επίσης, λόγω και της απότομης αύξησης των ειδών που διευκολύνουν την εργασία εξ αποστάσεως, υπήρξε σημαντική έλλειψη σε laptops. Παράγοντες της αγοράς υποστηρίζουν, πάντως, στο «ΘΕΜΑ» ότι η κατάσταση βαίνει προς εξομάλυνση.
«Γενικά η αγορά εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις και, για να είμαι ειλικρινής, προβληματιζόμασταν αρκετά για το ζήτημα των laptops, ειδικά εν όψει Black Friday. Τελικά όμως καταφέραμε να βρούμε λύσεις και επιλογές. Εκεί που σήμερα υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις στην αγορά είναι στις κάρτες γραφικών», λέει στο «ΘΕΜΑ» ο διευθύνων σύμβουλος της Πλαίσιο Κώστας Γεράρδος. «Από τη μία, είναι τα προβλήματα με την εφοδιαστική αλυσίδα, από την άλλη υπάρχει μεγάλη ζήτηση για το mining των κρυπτονομισμάτων, οπότε αυτό έχει δημιουργήσει πίεση στην αγορά», σημειώνει προσθέτοντας επίσης πως υπάρχει πρόβλημα με τα παιχνίδια από την Κίνα, αλλά και το χαρτί.
Ο Άγιος Βασίλης
Σε ό,τι αφορά τα παιχνίδια, πάντως, οι δύο μεγαλύτερες αλυσίδες λιανικής, Jumbo και Μουστάκας, διαβεβαιώνουν ότι η κατάσταση είναι διαχειρίσιμη χάρη στα αποθέματα που είχαν φροντίσει με κάθε τρόπο να τονώσουν το προηγούμενο διάστημα. Ως εκ τούτου, ο Αγιος Βασίλης θα επισκεφτεί και φέτος τα παιδιά, αν και για ορισμένες κατηγορίες παιχνιδιών υπάρχει περιορισμένη διαθεσιμότητα. Μεταξύ αυτών τα ηλεκτροκίνητα και τηλεκατευθυνόμενα, κυρίως, λόγω της παγκόσμιας έλλειψης ηλεκτρονικών πλακετών. Γι’ αυτό εξάλλου κοστίζουν αρκετά περισσότερο σε σχέση με πέρυσι. Εκτίμηση δε της Jumbo είναι ότι η εφοδιαστική αλυσίδα δεν πρόκειται να ομαλοποιηθεί πριν από το β’ τρίμηνο του 2022.
Έκλεισαν εργοστάσια
Πέραν αυτών, πάντως, τους τελευταίους μήνες στον απόηχο των περιοριστικών μέτρων έναντι του κορωνοϊού που έχουν επιβάλει χώρες της Ασίας καταγράφονται σημαντικά προβλήματα στα εργοστάσια ένδυσης, αθλητικών ειδών, παιχνιδιών, οικιακού εξοπλισμού και όχι μόνο.
Η Nike ήδη δήλωσε ότι έχει σταματήσει η παραγωγή στα εργοστάσια του Βιετνάμ. Γεγονός που, σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Cosmos Sport, Μιχάλη Τσικνάκη, πιθανόν να προκαλέσει μεγαλύτερα προβλήματα διαθεσιμότητας στην ελληνική αγορά τους προσεχείς μήνες. «Προς το παρόν υπάρχουν ελλείψεις γενικά στον χώρο, αλλά αυτές δεν είναι σοβαρές. Και με τις ασταμάτητες προσπάθειες που κάνουμε στην αναζήτηση εναλλακτικών οδών και δημιουργίας άλλου μείγματος προϊόντων που θα τοποθετήσουμε, ο καταναλωτής δεν το εισπράττει.
Εάν δηλαδή λείπει ένα συγκεκριμένο παπούτσι, δεν θα το καταλάβει ο μέσος καταναλωτής, αφού συνεχίζει να απολαμβάνει ποικιλία», σημειώνει. Ωστόσο, όπως λέει, οι παραγγελίες της εταιρείας ήδη γίνονται 8-10 μήνες πριν. «Και δυστυχώς, βλέπω μια δυστοκία με αυτές που είχαμε την περασμένη άνοιξη, οπότε δεν ξέρω αυτό πώς μπορεί να εξελιχθεί εφόσον συνεχιστεί αυτή η κατάσταση. Σίγουρα το ότι μπήκαμε πλέον κάτω από την ομπρέλα ενός μεγάλου διεθνούς παίκτη (σ.σ.: πρόσφατα η βρετανική JD Sports εξαγόρασε το 80% της εταιρείας) προσφέρει ασφάλεια και επιλογές», καταλήγει.
Την περασμένη εβδομάδα ο διευθύνων σύμβουλος του ομίλου Fourlis Απόστολος Πεταλάς υποστήριξε ότι το πρόβλημα στο κομμάτι των αθλητικών ειδών (ο όμιλος διαθέτει τις αλυσίδες Intersport και The Athlete’s Foot) θα συνεχιστεί μέχρι την άνοιξη, εκφράζοντας όμως την εκτίμηση ότι η ροή από τα εργοστάσια των μεγάλων εταιρειών θα ομαλοποιηθεί έως την επόμενη σεζόν φθινόπωρο – χειμώνας.
Ο όμιλος καταγράφει βέβαια και κάποιες μικρές ελλείψεις σε συγκεκριμένα είδη οικιακού εξοπλισμού της ΙΚΕΑ (έχει το franchise), κυρίως προϊόντα με μεγάλη ζήτηση. Κάτι εξάλλου που είχε επισημάνει δημοσίως και η ίδια η πολυεθνική αποδίδοντάς το στη διαταραχή της εφοδιαστικής αλυσίδας. «Η ΙΚΕΑ International κάνει τα πάντα για να μετριαστεί σταδιακά ο αντίκτυπος (περιορίζοντας το πρόβλημα ελλείψεων στο 10% των αποθεμάτων) και να επέλθει ομαλοποίηση μέσα στο β’ τρίμηνο του 2022», τόνισε ο κ. Πεταλάς.
Αναζητώντας μπουκάλια
Πέραν όμως των τελικών προϊόντων, η παγκόσμια αναταραχή προκαλεί μεγάλη πίεση και στην ελληνική βιομηχανία, με δεδομένο ότι υπάρχουν ελλείψεις και παράλληλα ανατιμήσεις σε μια σειρά από πρώτες και δευτερεύουσες ύλες που χρησιμοποιούνται στη μεταποίηση.
Πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι τα υλικά συσκευασίας. Είτε αυτά αφορούν τα αλουμινένια τενεκεδάκια, είτε τα πλαστικά «σκαφάκια» όπου μπαίνουν τρόφιμα, ακόμα και το χαρτί. Και αυτό διότι υπάρχουν αντίστοιχα σημαντικά προβλήματα στην αλυσίδα προμήθειας και μεταποίησης του αλουμινίου, του πολυπροπυλενίου και του χαρτιού. Επίσης, μεγάλες προκλήσεις αντιμετωπίζει και η παγκόσμια υαλουργία.
Πρόσφατα ο διευθύνων σύμβουλος της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας Αλέξανδρος Δανιηλίδης εξηγούσε ότι μία από τις προκλήσεις της φετινής χρονιάς είναι η διατήρηση της ομαλής ροής προμήθειας μπουκαλιών και αλουμινένιων συσκευασιών που γενικά δείχνουν να είναι σε έλλειψη.
Το ίδιο πιστοποιεί και ο ιδιοκτήτης της ιστορικής Achaia Clauss και των Αμπελώνων Κ. Αντωνόπουλου Νίκος Καραπάνος. «Ειδικά στην Ελλάδα υπάρχει πρόβλημα τόσο με τα μπουκάλια όσο και με τα χαρτοκιβώτια. Εάν κάποιος δεν προσαρμόστηκε εγκαίρως, τώρα αντιμετωπίζει πρόβλημα διότι οι παραδόσεις ολοένα πηγαίνουν πίσω. Εάν, για παράδειγμα, πέρυσι παραλάμβανες χαρτοκιβώτια μέσα σε δέκα ημέρες από την παραγγελία, τώρα αυτό έχει γίνει σχεδόν δύο μήνες. Εμείς κινηθήκαμε από την αρχή και έτσι έχουμε σήμερα μια ασφάλεια απέναντι σε αυτό. Βέβαια, δεν γλιτώνουμε από τις αυξήσεις που βαίνουν προς διπλασιασμό».
Στα αλουμινένια κουτάκια πάλι ο χρόνος παράδοσης παραγγελιών έχει επεκταθεί πλέον στους 4,5 μήνες από περίπου 1,5 μήνα που ήταν πριν, όπως λένε στο «ΘΕΜΑ» παράγοντες της αγοράς.
Έλλειψη και στο αλουμίνιο
Συνολικά, πάντως, όλη η αλυσίδα του συγκεκριμένου μετάλλου εμφανίζει καθυστερήσεις φτάνοντας σήμερα να επηρεάζει και τις κατασκευές, είτε στους χρόνους παράδοσης των έργων, είτε στις ανατιμήσεις που επιβάλλονται.
Κατασκευαστές κουφωμάτων αλουμινίου εξηγούν στο «ΘΕΜΑ» ότι πλέον ο χρόνος παράδοσης προφίλ αλουμινίου από τα εργοστάσια διέλασης έχει φτάσει στον μήνα λόγω των καθυστερήσεων που αντιμετωπίζουν με τη σειρά τους στην πρώτη ύλη.
«Εάν κάποια εταιρεία δεν κινήθηκε προνοητικά, φυσικά και αντιμετωπίζει σήμερα πρόβλημα, ειδικά σε μια αγορά όπου καταγράφεται η μεγαλύτερη ζήτηση των τελευταίων δεκαετιών», εξηγεί στο «ΘΕΜΑ» ο πρόεδρος της εταιρείας διέλασης αλουμινίου Elvial Δημήτρης Τζίκας. «Από την πλευρά μας, φροντίζουμε να διατηρούμε πάντα ισχυρό απόθεμα ώστε να είμαστε συνεπείς». Ο ίδιος, πάντως, εκτιμά ότι από τη νέα χρονιά πιθανόν η αγορά θα κινηθεί προς μια εξομάλυνση, αν και, όπως προειδοποιεί, το κομμάτι των ανατιμήσεων είναι αυτό που θα κρίνει το μέλλον της αγοράς.
