Η 15η Ιουνίου καθιερώθηκε ως παγκόσμια ημέρα κατά της κακοποίησης των ηλικιωμένων με πρωτοβουλία του Διεθνούς Δικτύου για την παρεμπόδιση της κακομεταχείρισης των ηλικιωμένων (INPEA) και υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ και την Π.Ο.Υ. Σκοπός της είναι να μας ευαισθητοποιήσει γύρω από το φαινόμενο της κακοποίησης και παραμέλησης των ατόμων της τρίτης ηλικίας αλλά και να μας υπενθυμίζει ότι η ανθρώπινη αξιοπρέπεια είναι απαραβίαστη και δεν έχει ηλικιακά όρια.
Δυστυχώς το φαινόμενο της κακοποιητικής συμπεριφοράς απέναντι στους ηλικιωμένους αποτελεί μείζον κοινωνικό πρόβλημα το οποίο έχει πάρει παγκόσμια ανησυχητικές διαστάσεις. Τα περιστατικά κακομεταχείρισης, παραμέλησης και εγκατάλειψης ανήμπορων και ανυπεράσπιστων ανθρώπων διαρκώς αυξάνονται ενώ τις περισσότερες φορές δεν γίνονται αντιληπτά. Ο θύτης πολλές φορές μπορεί να είναι μέλος του οικογενειακού περιβάλλοντος ή ο ίδιος ο φροντιστής που διαμένει στον χώρο του θύματος και υποτίθεται ότι τον φροντίζει αλλά και κάποιος επαγγελματίας υγείας ο οποίος μπορεί να διαπράξει κακοποίηση σε βάρος ενός ηλικιωμένου σε μια Δομή φιλοξενίας π.χ. Γηροκομείο, Οίκο Ευγηρίας, Νοσηλευτική μονάδα κ.λ.π
Οι κυριότερες μορφές που μπορεί να πάρει η κακοποίηση σε άτομα της τρίτης ηλικίας είναι κυρίως η σωματική, η ψυχολογική, η συναισθηματική, η λεκτική η σεξουαλική αλλά και η οικονομική εκμετάλλευση. Επιπλέον μορφή κακοποίησης αποτελεί και η παραμέληση της υγείας, της ατομικής υγιεινής και της εμφάνισης του ηλικιωμένου όπως για παράδειγμα όταν δεν του δίνεται η φαρμακευτική του αγωγή, το φαγητό, ο ρουχισμός, όταν δεν τηρούνται οι κανόνες ατομικής υγιεινής και γενικότερα όταν παραμελούνται οι καθημερινές του ανάγκες, ακόμα και όταν του στερούν την ελευθερία του ή την επαφή με αγαπημένα του πρόσωπα.
Τα άτομα που κινδυνεύουν περισσότερο να πέσουν θύματα κακοποιητικής συμπεριφοράς είναι άτομα κοινωνικά απομονωμένα που αντιμετωπίζουν έλλειψη οικογενειακού ή κοινωνικού περιβάλλοντος, ανήμπορα σωματικά ή νοητικά όπως ανοϊκοί ασθενείς, άτομα εξαρτημένα από φροντιστή λόγω αναπηρίας ή χρόνιων προβλημάτων υγείας, ηλικιωμένοι που πάσχουν από κατάθλιψη.
Δυστυχώς η κοινωνία μας δεν έχει ακόμα ευαισθητοποιηθεί σε ικανοποιητικό βαθμό γύρω από το θέμα της παραμέλησης των ηλικιωμένων. Καθημερινά ένας μεγάλος αριθμός ανήμπορων ατόμων υφίσταται κάποια μορφή κακοποίησης που δεν καταγγέλλεται ποτέ και παραμένει κρυμμένη και φιμωμένη πίσω από κλειστές πόρτες. Το θύμα παρόλο που μπορεί να βιώνει καθημερινά κακοποιητική συμπεριφορά διστάζει να προχωρήσει στην καταγγελία του θύτη είτε γιατί φοβάται μια «εκδικητική» συμπεριφορά από πλευράς του ή μια πιθανή ιδρυματοποίηση του είτε γιατί είναι εξαρτώμενος από το άτομο που έχει αναλάβει την φροντίδα του αλλά και ενδεχομένως γιατί μπορεί να νιώθει ντροπή για να εκθέσει μια τέτοιου είδους συμπεριφορά από ένα μέλος της οικογένειάς του.
Πόσο θλιβερό είναι άραγε για έναν άνθρωπο που έχει δώσει τόση αγάπη σε όλη την πορεία της ζωής του στα τελευταία βήματα της διαδρομής του να εισπράττει βία και εγκατάλειψη; Πόσο σκληρό και απάνθρωπο να αντιλαμβάνονται την κακομεταχείριση του αυτή άτομα του κοινωνικού του περιβάλλοντος, άνθρωποι της διπλανής πόρτας και να μην αντιδρούν;
Ευθύνη όλων μας είναι να μάθουμε να αναγνωρίζουμε τα περιστατικά κακομεταχείρισης και να τα αναφέρουμε στους αρμόδιους Φορείς. Σε περίπτωση που αντιληφθούμε ότι κάποιος ηλικιωμένος υφίσταται κακοποίηση ή παραμέληση καλό θα ήταν να παρακολουθήσουμε όσο το δυνατό περισσότερο την κατάσταση του. Τυχόν αλλοιώσεις ή σημάδια στο σώμα του όπως μώλωπες ή έλκη, απώλεια βάρους, κακή ατομική υγιεινή, αλλαγές στη συμπεριφορά του ή ακόμα και στις συνθήκες διαβίωσης μπορεί να είναι αποτέλεσμα μιας μορφής κακοποίησης.
Επιπλέον σαν κράτος οφείλουμε να μεριμνήσουμε για τις κατάλληλες Δομές φιλοξενίας ώστε το θύμα να μπορεί άμεσα να απομακρυνθεί από το βίαιο περιβάλλον του και να ενταχτεί ομαλά σε ένα κατάλληλο και υποστηρικτικό περιβάλλον.
Είναι αναφαίρετο δικαίωμα όλων των ανθρώπων να ζουν ελεύθεροι χωρίς τον φόβο πιθανής κακοποίησης, παραμέλησης ή εκμετάλλευσης. Όλοι είμαστε άνθρωποι και σαν άνθρωποι έχουμε το δικαίωμα να ζούμε με ασφάλεια αλλά και την υποχρέωση να διαφυλάσσουμε και την ασφάλεια των ανήμπορων συμπολιτών μας.
ΖΟΥΝΗ ΜΑΡΙΑ
ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΟΣ
Εργαζόμενη στην Δομή του «Βοήθεια στο σπίτι» του Δ. ΛΑΜΙΕΩΝ
