Η 1η Δεκεμβρίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα AIDS από το 1988, με απόφαση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και στη συνέχεια της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, με κύριο σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού για τα προληπτικά μέσα και τη θεραπεία του ιού της ανθρώπινης ανοσολογικής ανεπάρκειας: HIV/AIDS.
Εκτιμάται ότι περίπου 38 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζουν με τον ιό HIV, ενώ από αυτούς μόνο τα 15,8 εκατομμύρια λαμβάνουν αντιρετροϊκή αγωγή, αριθμός που εξακολουθεί να είναι μικρότερος από το 50% των νοσούντων. Περισσότεροι από 23 εκατομμύρια άνθρωποι που ζουν με HIV έλαβαν θεραπεία το 2018. Στην Ελλάδα, η ηλικιακή ομάδα κατά τη οποία γίνονται οι περισσότερες διαγνώσεις του ιού HIV είναι μεταξύ 30-39 ετών, ενώ από το 2015 παρατηρείται αυξητική τάση στο ποσοστό των νέων διαγνώσεων σε άτομα ηλικίας 50-64 ετών.
Μηνύματα για την ημέρα
Η UNAIDS, η υπηρεσία του ΟΗΕ για την καταπολέμηση του AIDS, εκπέμπει αισιόδοξα μηνύματα για την τιθάσευση του ιού και τονίζει ότι «το τέλος της επιδημίας του AIDS δεν είναι πλέον απλώς ένα όραμα, μπορεί να γίνει πραγματικότητα έως το 2030».
Η Εκτελεστική Διευθύντρια της UNAIDS και Αναπληρώτρια Γενική Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Winnie Byanyima δήλωσε – ανάμεσα στα άλλα – για την Η μέρα κατά του AIDS 2020: «Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS 2020 δεν θα μοιάζει με καμία άλλη. Η Covid-19 απειλεί την πρόοδο που έχει σημειώσει ο κόσμος στην υγεία και την ανάπτυξη τα τελευταία 20 χρόνια, συμπεριλαμβανομένων των κερδών που έχουμε σημειώσει κατά του HIV. Όπως όλες οι επιδημίες, διευρύνει τις ανισότητες που υπήρχαν ήδη. Ανισότητα των φύλων, φυλετικές ανισότητες, κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες. Γινόμαστε ένας πιο άνισος κόσμος. Η εκστρατεία για την χορήγηση της θεραπείας HIV, η οργάνωση παραδόσεων φαρμάκων κατ’ οίκον, η παροχή οικονομικής βοήθειας, τροφής και καταφυγίου σε ομάδες που κινδυνεύουν, ακτιβιστές του HIV και πληγείσες κοινότητες έχουν δείξει και πάλι ότι αποτελούν τον βασικό παράγοντα της αντίδρασης στον ιό HIV. Είναι η δύναμη μέσα στις κοινότητες, εμπνευσμένη από την κοινή ευθύνη μεταξύ τους, που συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στις νίκες μας για τον HIV.
Σήμερα, χρειαζόμαστε αυτή τη δύναμη περισσότερο από ποτέ για να ξεπεράσουμε τις συγκρούσεις επιδημιών του HIV και του Covid-19. Φίλοι, απαντώντας στην Covid-19, ο κόσμος δεν μπορεί να κάνει τα ίδια λάθη που έκανε στον αγώνα κατά του HIV, όταν εκατομμύρια στις αναπτυσσόμενες χώρες πέθαναν περιμένοντας θεραπεία. Ακόμα και σήμερα, περισσότερα από 12 εκατομμύρια άτομα εξακολουθούν να περιμένουν να λάβουν θεραπεία HIV και 1,7 εκατομμύρια άνθρωποι μολύνθηκαν από τον ιό HIV το 2019 επειδή δεν μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες. Καλούμε τις εταιρείες να μοιράζονται ανοιχτά την τεχνολογία και την τεχνογνωσία τους και να μεταβάλλουν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας τους, έτσι ώστε ο κόσμος να μπορεί να παράγει τα επιτυχή εμβόλια. Καθώς πλησιάζουμε στο τέλος του 2020, ο κόσμος βρίσκεται σε επικίνδυνο σταυροδρόμι και οι επόμενοι μήνες δεν θα είναι εύκολοι. Μόνο η παγκόσμια αλληλεγγύη και η κοινή ευθύνη θα μας βοηθήσουν να νικήσουμε τον κορονοϊό, να τερματίσουμε την επιδημία του AIDS και να εγγυηθούμε το δικαίωμα στην υγεία για όλους».
Η ιστορία του ιού
Ο ιός HIV εντοπίστηκε σε χιμπατζήδες στην Κεντρική Αφρική και συγκεκριμένα στην Κινσάσα, πρωτεύουσα της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι πρόκειται για μια μετάλλαξη του ιού της ανοσολογικής ανεπάρκειας (SIV) – μια κατάσταση που συναντάται στους πιθήκους – και μεταφέρθηκε στους ανθρώπους όταν κυνηγοί ψάχνοντας για κρέας ήρθαν σε επαφή με μολυσμένο αίμα. Αν και οι επιστήμονες δεν αναγνώρισαν τον ιό που προκάλεσε το AIDS πριν από το 1984, η μεταπήδηση από τους χιμπατζήδες στους ανθρώπου πρέπει να έγινε στα τέλη της δεκαετίας του 1800. Η πρώτη επιβεβαιωμένη περίπτωση HIV έρχεται από ένα δείγμα αίματος που πάρθηκε το 1957 και ανήκε σε έναν άνδρα στην Κινσάσα. Από τη Δημοκρατία του Κονγκό διαδόθηκε στην Αϊτή, καθώς πολλοί Αϊτινοί εργάζονταν στη διπλανή χώρα και πιστεύεται πως μέσω αυτόν ο ιός ταξίδεψε μέσω του Ατλαντικού στην Καραϊβική.
Πώς άρχισε η εξάπλωση του AIDS
Το AIDS αναγνωρίστηκε ως ασθένεια στις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν ο φυσικός Μάικλ Γκοτλίμπ από το Πανεπιστήμιο UCLA αποφάσισε να ονοματίσει την δραματική ασθένεια η οποία έπληττε ομοφυλόφιλους άνδρες που ζούσαν στο Λος Άντζελες. Στις 15 Μαΐου 1969 ένας μαύρος ομοφυλόφιλος έφηβος πέθανε στο Σεντ Λούις του Μισούρι από μια άγνωστη μέχρι τότε ασθένεια. Πριν από το θάνατό του, ο 16χρονος Ρόμπερτ Ρέιφορντ είχε αναπτύξει αλλοιώσεις του σαρκώματος Καπόσι και άλλα συμπτώματα που σχετίζονται με το AIDS. Ωστόσο, μόλις το 1987 μία αυτοψία αποκάλυψε ότι ο Ρέιφορντ έφερε τον ιό με αποτέλεσμα πλέον να θεωρείται ως το πρώτο επίσημο θύμα της ασθένειας στις ΗΠΑ. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία του ΚΕΕΛΠΝΟ, η πρώτη περίπτωση AIDS εμφανίστηκε το 1981, ο πρώτος θάνατος από AIDS καταγράφηκε το 1983 και τα πρώτα δηλωθέντα περιστατικά μόλυνσης HIV το 1984.
Συμπτώματα και πώς μεταδίδεται
ΗΙV είναι ο ιός, που προκαλεί το AIDS. Ο ιός μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο με το μολυσμένο αίμα, το σπέρμα και τις κολπικές εκκρίσεις. Τα συμπτώματα του AIDS είναι: Απότομη, ανεξήγητη απώλεια βάρους, ξηρόβηχας, νυχτερινές εφιδρώσεις, επίμονος πυρετός, διογκωμένοι λεμφαδένες, διάρροια που επιμένει, πνευμονία, φλύκταινες στο δέρμα, στη μύτη, στο στόμα, απώλεια μνήμης, κατάθλιψη και νευρολογικές διαταραχές. Τα συμπτώματα του AIDS είναι όμοια με συμπτώματα και άλλων ασθενειών. Ο μόνος τρόπος διάγνωσης, είναι ειδικές αιματολογικές εξετάσεις για τον ιό HIV.
Κολλάει ο HIV-AIDS από τα κουνούπια;
Όχι. Δεν υπάρχει απόδειξη για μετάδοση του ιού HIV από κουνούπια σε άνθρωπο.
Κολλάει ο HIV-AIDS από απλές κοινωνικές επαφές, όπως χειραψία, φιλί, χρήση κοινής τουαλέτας, ποτήρια, φτάρνισμα , βήχας κλπ;
Όχι. Ο ιός του HIV δεν επιβιώνει έξω από το ανθρώπινο σώμα. Ο ιός δεν μεταδίδεται δια της αναπνευστικής οδού (φτάρνισμα, βήχας), ούτε με την γαστρεντεριτική οδό.
Κολλάει ο HIV-AIDS από κολπικό έρωτα;
Ναι. Είναι ο πιο συνηθισμένος τρόπος μετάδοσης του ιού σε όλο τον κόσμο, εφόσον μιλάμε για σεξ χωρίς προφυλάξεις.
Σε ποια ανθρώπινα υγρά και ιστούς βρίσκεται ο ιός HIV;
Στο αίμα, στο σπέρμα, στις κολπικές εκκρίσεις, στο μητρικό γάλα. Η έγκαιρη διάγνωση της μόλυνσης με HIV, σημαίνει ότι οι ασθενείς μπορούν να αρχίσουν αντιρετροϊκή θεραπεία το γρηγορότερο δυνατόν, το οποίο μπορεί να βελτιώσει την πορεία της υγείας του ασθενούς.
Η ενδεδειγμένη θεραπεία
Τέσσερα χρόνια μετά την εμφάνιση των πρώτων κρουσμάτων AIDS στις Η.Π.Α., τον Ιούνιο του 1985, φαρμακευτική εταιρεία παρουσίασε το ΑΖΤ ως ένα νέο φάρμακο για την αντιμετώπιση της ασθένειας του AIDS. Μετά έξι μήνες, 282 ασθενείς έλαβαν εθελοντικά μέρος στην πρώτη κλινική δοκιμή του ΑΖΤ. Από τους 145 ασθενείς που δοκίμασαν το φάρμακο πέθανε μόνο ένας. Τα αποτελέσματα ήταν ενθαρρυντικά για το FDA κι έτσι τον Σεπτέμβριο του 1986, εγκρίθηκε η θεραπεία όλων των ασθενών οι οποίοι ήθελαν να έχουν πρόσβαση σε ΑΖΤ, πριν ακόμη δώσει επίσημα την άδεια κυκλοφορίας του ΑΖΤ ως αντιρετροϊκού φαρμάκου.
Σήμερα: Η θεραπεία για τον HIV συνήθως περιλαμβάνει 3 ή περισσότερα αντιρετροϊκά φάρμακα.
Ο ισχυρός αυτός συνδυασμός φαρμάκων που ονομάζεται HAART (αντιρετροϊκή θεραπεία υψηλής δραστικότητας), έχει σκοπό την αναστολή της δημιουργίας ιικών αντιγράφων, προσπαθώντας να ελαχιστοποιήσει τις πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες καθώς και τον αριθμό των λαμβανομένων δισκίων.
