Η τοποθέτηση του Παναγιώτη Στασινού στο Δημοτικό Συμβούλιο
Κατ’ αρχήν δεν μπορούμε να μην επισημάνουμε την καθυστέρηση της Δημοτικής Αρχής στο θέμα της μελέτης και της διαβούλευσης του Τοπικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων, η οποία σε πολλούς δήμους της χώρας έχει ολοκληρωθεί εδώ και καιρό. Σε μας, ενώ η συζήτηση είχε ανοίξει από τον Μάρτιο του 2015, έρχεται σήμερα μετά από τόση καθυστέρηση και χωρίς διαβούλευση με προσωπική σας ευθύνη κύριε δήμαρχε, όπως δείχνουν τα γεγονότα.
Οφείλουμε όμως να δηλώσουμε ικανοποίηση για τις κατευθύνσεις του σχεδίου, οι οποίες ακολουθούν τις κατευθύνσεις του Εθνικού Σχεδιασμού, του ΕΣΔΑ. Όσον αφορά όμως την ίδια τη μελέτη διακρίνουμε μια προχειρότητα ως προς την καταγραφή και παρουσίαση του υφιστάμενου τρόπου διαχείρισης, ενώ φαίνεται να λείπουν σημαντικά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναμικό, ο προϋπολογισμός της υπηρεσίας καθαριότητας και η εκτίμηση του κόστους διαχείρισης. Στο τέλος, ενώ γίνεται μία προσπάθεια επιμέρους κοστολόγησης των προτεινόμενων δράσεων, δεν γίνεται κανένας υπολογισμός του συνολικού κόστους διαχείρισης, που θα προκύψει από την εφαρμογή του σχεδίου και των αναμενόμενων εσόδων από τα προϊόντα της ΔσΠ.
Ως αποτέλεσμα παραμένει άγνωστη η επίπτωση του σχεδίου στα τέλη καθαριότητας, τα οποία σημειωτέον αναμένεται να αυξηθούν κατακόρυφα από την επικείμενη εφαρμογή του τέλους ταφής. Αλλά για να έχει κανείς περισσότερες απαιτήσεις, θα έπρεπε προφανώς να δοθούν περισσότερα χρήματα για τη μελέτη ενός τέτοιου ΤοΣΔΑ. Για 25 δήμους δόθηκαν από το ΦΟΔΣΑ, από ό,τι ξέρουμε, 20.000+ΦΠΑ. Δηλαδή δεν αναλογούν ούτε 1000 ευρώ για κάθε ΤοΣΔΑ. Άρα ό,τι πληρώσαμε, πήραμε…
Η σύγκριση με την ανάθεση του Δήμου στην ίδια εταιρεία από τις 27/3/2015 με το ποσό των 24.600 ευρώ της Παροχής υπηρεσιών Συμβούλου με αντικείμενο την “Τεχνική συμβουλευτική υποστήριξη για την αντιμετώπιση της διαχείρισης αποβλήτων”», είναι αναπόφευκτη. Όπως και το ότι θα μπορούσε στην Τεχνική Υποστήριξη να περιλαμβάνεται και η σύνταξη της Μελέτης του ΤοΣΔΑ. Τι υποστήριξη έκανε για να πληρωθεί ένα τέτοιο ποσό, είναι προς διερεύνηση
Η μελέτη αναλώνεται σε μία φερ’ ειπείν οργάνωση του συστήματος της Διαλογής στην Πηγή, όπου όμως εξαντλεί την προσπάθειά της στον υπολογισμό του αριθμού των απαιτούμενων κάδων, ενώ δεν ασχολείται με σημαντικά θέματα όπως η ανάπτυξη της οικιακής κομποστοποίησης, η συχνότητα της αποκομιδής, ιδίως για τα οργανικά, και τα απαιτούμενα δρομολόγια με το αντίστοιχο προσωπικό. Κάνει την παραδοχή ότι το σύνολο των απορριμμάτων θα διαχειρίζεται μέσω της ΔσΠ, το οποίο είναι μεν το επιθυμητό, αλλά δεν είναι άμεσα εφαρμόσιμο χωρίς την απαιτούμενη οργάνωση του συστήματος της ΔσΠ και την κατασκευή και λειτουργία των απαραίτητων εγκαταστάσεων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών(ΚΔΑΥ) και Κομποστοποίησης.
Αναπόφευκτα στο μεταβατικό στάδιο και σύμφωνα με τον ΕΣΔΑ προκύπτει και η ανάγκη επεξεργασίας των μη χωριστά συλλεγέντων υπολειπόμενων σύμμεικτων ΑΣΑ, καθώς και η διάθεση προς υγειονομική .ταφή των υπολειμμάτων, που δεν δύναται να ανακυκλωθούν. Στην παρούσα μελέτη δε γίνεται καμία αναφορά σε εγκατάσταση διαλογής ανακυκλώσιμων, ούτε στις απαιτούμενες δράσεις Επεξεργασίας, Αξιοποίησης και Τελικής Διάθεσης των συμμείκτων της μεταβατικής περιόδου και των υπολειμμάτων της ΔσΠ, πιθανόν θεωρώντας ως αποδέκτη τους το ΧΥΤΑ Λαμίας. Επίσης δεν κάνει καμιά αναφορά στα έργα του υπό αναθεώρηση ΠΕΣΔΑ, που προωθούνται από το ΦΟΔΣΑ. Αυτό ως σχέδιο το καθιστά ευάλωτο στην ολοκληρωμένη συζήτηση και την τελική απόφαση.
Ερωτήματα που δεν έχουν απαντήσεις στη μελέτη του ΤοΣΔΑ
Δεν θα ήταν καλύτερα όμως για όλους μας να ψηφίσουμε ένα τέτοιο σχέδιο γνωρίζοντας:
– αν θα γίνει και πού η, έστω, Μονάδα μικρής κλίμακας επεξεργασίας των υπολειπόμενων σύμμεικτων – η οποία αναφέρεται μεν στους στόχους του σχεδίου, αλλά στη συνέχεια δεν προσδιορίζεται – αν όχι κανονική Μονάδα Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ),
– αν θα γίνει μονάδα ενεργειακής αξιοποίησης (καύσης) του RDF και πού θα πηγαίνει εν πάσει περιπτώσει το RDF της σχεδιαζόμενης ΜΕΑ Φθιώτιδας του ΠΕΣΔΑ,
– αν πράγματι θα πηγαίνει η προδιαλογή στην πηγή των οργανικών για περαιτέρω επεξεργασία στα Πράσινα σημεία, καθώς στα κόστη φαίνεται να συμπεριλαμβάνεται ένας ελάχιστος εξοπλισμός για κομποστοποίηση και όχι μια οργανωμένη και κοστολογημένη μονάδα κομποστοποίησης,
– αν και πού θα λειτουργήσει δημοτικό ΚΔΑΥ και ποια θα είναι η σχέση του Δήμου με την ΕΕΑΑ,
– τα κόστη της λειτουργίας όλων αυτών τω εγκαταστάσεων και αν προβλέπεται να επιβαρυνθεί και πόσο ο δημότης ανάλογα με τον βαθμό επιτυχίας του Σχεδίου,
– πού βρίσκεται η υπόθεση με τον ΧΑΔΟ/ΧΥΤΑ και την αντιπαράθεση με τους λατόμους,
και μια σειρά ακόμα ερωτήματα, που δεν εμφανίζονται στη Μελέτη, αλλά όμως είναι ουσιαστικά. Γιατί, για παράδειγμα, στις προτάσεις του ΦΟΔΣΑ προς την εταιρεία, που έχει αναλάβει την αναθεώρηση/επικαιροποίηση του ΠΕΣΔΑ, προβλέπεται στη Λαμία Μονάδα Επεξεργασίας Αποβλήτων(ΜΕΑ), η οποία θα δέχεται τα απόβλητα των δέκα δήμων, που και σήμερα εναποθέτουν τα σκουπίδια τους στον ΧΑΔΟ/ΧΥΤΑ.
Για να εκτιμήσουμε όμως το ρόλο της Διαλογής στην Πηγή και για να μην μας δημιουργούνται αυταπάτες, πρέπει να ξεδιαλύνουμε τι κάνει η ΜΕΑ και ποιος είναι ο ρόλος της. Ακόμα και στον ΕΣΔΑ, οι ΜΕΑ προορίζονται κυρίως για τη βιοσταθεροποίηση του οργανικού κλάσματος των υπολειπόμενων σύμμεικτων. Σε πρώτη φάση μέχρι το 2020 επεξεργάζονται το 60% των οργανικών, δηλαδή το 26,4% των ΑΣΑ, αλλά με πρόβλεψη στη διαστασιολόγηση της σταδιακής μείωσης των σύμμεικτων. Γι’ αυτό μπορεί να έχουν ρόλο στη μεταβατική περίοδο της οργάνωσης και εγκαθίδρυσης της ΔσΠ των οργανικών. Ανακτούν υποτίθεται το πολύ το 10% των ανακυκλώσιμων ή το πολύ το 4,4% του συνόλου των ΑΣΑ, χωρίς όμως να είναι ξεκάθαρο αν πρόκειται για RDF ή ανακυκλώσιμα ικανοποιητικής ποιότητας που μπορούν να βρουν αγοραστή. Κι αυτό θα γίνει μετά από 2-3 χρόνια που μπορεί να κατασκευαστούν οι μονάδες… Και πάλι η αποτελεσματικότητά τους για ανάκτηση εξαρτάται από το αν θα είναι μονάδες σε πλήρη ανάπτυξη των συστημάτων, αν θα έχει οπτικούς διαχωριστές κλπ. Άρα θα πρέπει να περιμένουμε 2-3 χρόνια για να δούμε τις πραγματικές τους δυνατότητες ως προς την ανακύκλωση, όταν τα μέχρι τώρα στοιχεία από τις μονάδες που λειτουργούν στην Ελλάδα αλλά και πανευρωπαϊκά, συνηγορούν για το αντίθετο. .
Επιμέρους επισημάνσεις στο συνολικό κείμενο της Μελέτης
– Στη σελίδα 6 η αναφορά στα πλεονεκτήματα της αποκεντρωμένης διαχείρισης στο τέλος της σελίδας, όπως και στη σελίδα 10, η αναφορά στους στόχους και τις δράσεις του ΕΣΔΑ: [14) Προτεραιότητα στη διαλογή υλικών στην πηγή (ΔσΠ) σε αποκεντρωμένες υποδομές, έναντι της ανάκτησης σε συγκεντρωτικές εγκαταστάσεις μηχανικής διαλογής σύμμεικτων ΑΣΑ], είναι μια πολύ καλή – αναπάντεχα θα έλεγα – προσέγγιση. Αυτό όμως θέλει, όπως αναφέρουμε και παραπάνω, περισσότερη επεξήγηση
– Στη σελίδα 13 και στον Πίνακα 5: Τα ανακυκλώσιμα για το 2015 πρέπει να είναι 1.311,86 τόνοι και όχι 311,86. Άρα το σύνολο των παραγομένων αποβλήτων (σύμμεικτα + ανακυκλώσιμα) είναι 24.849,055 τόνοι
– Στη σελίδα 14 και στον Πίνακα 6: Η σύσταση των ΑΣΑ είναι διαφορετική από αυτή του ΕΣΔΑ και ιδιαίτερα τα πλαστικά είναι πολύ λιγότερα, ενώ τα μέταλλα είναι διπλάσια και το υπόλειμμα είναι 15,5% αντί 9,5%.
– Στη σελίδα 17: Η ΠΥΣ 49 της 15.12.2015 «Τροποποίηση και έγκριση Ε.Σ.Δ.Α. επιβάλλει την σύνταξη και έγκριση από τις αρμόδιες Αρχές, Τοπικού Σχεδίου Διαχείρισης Απορριμμάτων. Το εγκεκριμένο σχέδιο διαχείρισης Απορριμμάτων, αποτελεί πλέον προϋπόθεση χρηματοδότησης από την Πολιτεία κάθε έργου υποδομής και εξοπλισμού διαχείρισης των Απορριμμάτων κάθε Δήμου και δεν θα χρηματοδοτηθεί κανένα έργο των Δήμων στο μέλλον, εάν δεν έχει ενταχθεί στο εγκεκριμένο σχέδιο Διαχείρισης των Απορριμμάτων του και δεν έχει εγκριθεί από τις Αρμόδιες Αρχές,, θέλει προσοχή, γιατί επισημαίνει την αναγκαιότητα της σωστής σύνταξης του ΤοΣΔΑ, ώστε να μπορέσει να τύχει της έγκρισης από τις Αρμόδιες Αρχές και να ξεκινήσει η χρηματοδότηση. Η μη πρόβλεψη κάποιων έργων και δράσεων αλλά και οι καθυστερήσεις μπορεί να έχουν οικονομικές συνέπειες και ανατροπές.
– Στη σελίδα 19 Στόχοι στα Αστικά Στερεά Απόβλητα: Μικρής κλίμακας μονάδες επεξεργασίας υπολειμματικών σύμμεικτων, με σκοπό την περαιτέρω ανάκτηση. Και αυτό θέλει περαιτέρω διευκρίνιση, τι εννοεί μικρής κλίμακας μονάδες, ποιες και πού;
Έχουμε μία καλή περιγραφή ενός σχεδίου Διαλογής στην Πηγή, αλλά…
Φαίνεται λοιπόν ότι έχουμε μάλλον μία καλή περιγραφή ενός σχεδίου Διαλογής στην Πηγή, χωρίς όμως χρονοδιαγράμματα, με αρκετές ελλείψεις και όχι κοστολογημένο επαρκώς. Πιθανόν έτσι να καθυστερήσει να πάρει την έγκριση ή να μας το γυρίσουν πίσω και να χαθεί πολύτιμος χρόνος στα πλαίσια των καθυστερήσεων, που «παίζονται» για διάφορους λόγους όλο αυτό το διάστημα. Έτσι θα εμφανιστούν ξανά τίποτα «σωτήρες», τύπου ΣΔΙΤ κλπ που θα επωφεληθούν από τις καθυστερήσεις. Πιθανόν αυτό να βολεύει γενικότερα το “σύστημα” για να ξεπεράσει και την έλλειψη χρηματοδότησης. Να ρίξουν δηλαδή το βάρος στην Αττική, στα νησιά και στην Πελοπόννησο, που φαίνεται να έχουν σοβαρότερα προβλήματα και να καθυστερήσουν κάποιες περιφέρειες, όπως η δική μας, που δεν μπορεί να βρει άκρη ούτε με τον ΦοΔΣΑ.
Σε κάθε περίπτωση, για μας το ΤοΣΔΑ πρέπει να είναι ευέλικτο και να διαφοροποιείται ανάλογα με την γεωγραφική περιοχή, τον αστικό ή αγροτικό πληθυσμό, τις πυκνότητες του πληθυσμού κλπ. Πρέπει να εφαρμόσει και να δοκιμάσει πιο επιθετικές πρακτικές, όπως για παράδειγμα πιλοτικές συνοικίες, πιλοτικές γειτονιές ή και πιλοτικά χωριά. Να εφαρμόσει σε κάποιες περιοχές τη ΔσΠ με την αποκομιδή «ΠΟΡΤΑ ΠΟΡΤΑ» καταργώντας εντελώς τους μεγάλους κάδους ή τοποθετώντας πολύ λίγους, αραιά, μόνο για κάποιους που θα έχουν να απουσιάσουν. Ειδικά σε περιφερειακές συνοικίες που έχουν κήπους και αυλές, μπορεί να εφαρμοστεί ευρύ πρόγραμμα οικιακής κομποστοποίησης με οικιακούς κάδους και να μελετηθούν κίνητρα ανάλογα με την επιτυχία του προγράμματος
Η Νέα Μαγνησία, η Αμφιθέα, η Νέα Ευρυτανία, ο Σταυρός, η Υπάτη, ο Φραντζής για παράδειγμα είναι κάποιες από αυτές, οι οποίες έχουν τοπικούς δραστήριους εξωραϊστικούς συλλόγους, που μπορούν να βοηθήσουν άμεσα στην επιτυχία
Η επιτυχία του Σχεδίου, όπως άλλωστε περιγράφεται και στον ΕΣΔΑ, αλλά και στη Μελέτη του ΤοΣΔΑ, θα εξαρτηθεί τα μέγιστα από τις προσπάθειες ενημέρωσης και την επιτυχή ενεργοποίηση των δημοτών, που πρέπει να γίνουν περισσότερο υπεύθυνοι.
Μπορεί να ξεκινήσει σήμερα ένα σχέδιο διαχείρισης;
Εμείς θεωρούμε ότι μπορούμε να ξεκινήσουμε από σήμερα την ΔσΠ οργανώνοντας άμεσα το σύστημα της συλλογής και μεταφοράς ανακυκλώσιμων με τους τρεις χωριστούς κάδους(εκ των οποίων ο μπλε υπάρχει ήδη) και τους κώδωνες γυαλιού της ΕΕΑΑ για μεγάλους παραγωγούς – χωρίς να περιμένουμε πότε θα γίνουν οι άλλες υποδομές, δημοτικά ΚΔΑΥ ή ό,τι άλλο προβλέπεται στο ΤοΣΔΑ και το ΠΕΣΔΑ, που μπορεί να γίνουν σε 2-3 χρόνια – αξιοποιώντας το ΚΔΑΥ της ΕΕΑΑ.
Το ίδιο μπορεί να ξεκινήσει άμεσα και η οικιακή κομποστοποίηση με στόχο να γίνει μια εκτροπή 10% στα οργανικά και 60% στα πράσινα αξιοποιώντας τον πανάκριβο κλαδοθρυμματιστή των 60.000€, που τον έχουμε να κάθεται. Το θρύμμα μπορεί να δίνεται για την οικιακή κομποστοποίηση ή να πηγαίνει στα πάρκα και στους κήπους για εδαφοκάλυψη και μείωση των ζιζανίων.
Από την εκτροπή από τον ΧΥΤΑ 10% οργανικών έχουμε άμεσα θετικό οικονομικό αποτέλεσμα λόγω αποφυγής της διαχείρισής τους[1.031t Χ 150€ = 155.000€, μία 3μελής οικογένεια παράγει 0,41 τόνους οργανικά το χρόνο, πες 1,5 μ3. Είναι 1031/0,41= 2500 οικιακούς κομποστοποιητές Χ 60€ = 150.000€. Τα έχει βγάλει ήδη].
Ξεκινώντας λοιπόν από το Β’ εξάμηνο του 2016 και μέχρι τέλους του χρόνου με ένα στόχο 30% εκτροπής των ανακυκλώσιμων από τον ΧΥΤΑ, την επιδότηση της ΕΕΑΑ, την κάποια εμπορική αξία των μη επιδοτούμενων, όπως το έντυπο χαρτί, και την αποφυγή του τέλους ταφής, μπορούμε να έχουμε άμεσα μια μείωση του συνολικού κόστους 3%.
Αντίστοιχα, σε μια πλήρη ανάπτυξη του συστήματος το 2018 και μια παραδοχή για προδιαλογή στο Δήμο της τάξης του 65% περίπου των ανακυκλώσιμων, μπορούμε να μιλάμε για μια μείωση του κόστους της τάξης του 15% λαμβάνοντας υπόψη ξανά τις επιδοτήσεις της ΕΕΑΑ, την εμπορική αξία των μη επιδοτούμενων ανακυκλώσιμων υλικών, αλλά και την αποφυγή του αυξημένου τέλους ταφής στον ΧΥΤΑ.
Αυτά όλα μπορούμε να σας τα δώσουμε αναλυτικά σε excel* με όλες τις επιμέρους παραμέτρους που καθορίζουν τα αποτελέσματα που σας αναφέραμε
Ορισμένες πρόσθετες προτάσεις
Θεωρούμε απαραίτητο:
– να συγκροτηθεί μια διαπαραταξιακή ομάδα έργου, που θα αναλάβει να παρακολουθεί, να ενημερώνει το Δημοτικό Συμβούλιο σε τακτική βάση για την εξέλιξη και να εισηγείται σχετικά για το θέμα
– να καταλήξουμε σε ένα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα στόχων και υλοποίησης των δράσεων και των έργων του ΤοΣΔΑ
Επειδή θεωρούμε ότι η Μελέτη του ΤΟΣΔΑ έχει πολλές ελλείψεις και χωρίς επαρκή κοστολόγηση, ΔΕΝ ΤΟ ΨΗΦΙΖΟΥΜΕ και προτείνουμε να αποσυρθεί, να διορθωθεί, να συμπληρωθούν οι δράσεις, να γίνει διαβούλευση και να έλθει ξανά για συζήτηση στο Δημοτικό Συμβούλιο.
Όλοι μας, δήμος και πολίτες, θα κριθούμε από το αν θα πετύχουμε να δημιουργήσουμε ένα σύγχρονο μοντέλο διαχείρισης απορριμμάτων, το οποίο δεν θα κοστίζει πανάκριβα, δεν θα είναι «κομμένο και ραμμένο» στα μέτρα συγκεκριμένων συμφερόντων, αλλά θα προστατεύει το περιβάλλον, θα είναι οικονομικό και θα δημιουργεί νέο πλούτο και θέσεις εργασίας για την περιοχή.
