Τον Ιούλιο του 1982, μια σειρά από εργατικά συνδικάτα του Καναδά, οργάνωσαν μια μεγάλη εκδήλωση με τίτλο: «Η Δίκη του Αμιάντου».
Η κίνηση εκείνη υπήρξε εξαιρετικά μαζική και ενωτική και στόχος της δεν ήταν άλλος από το να αναδείξει το πόσο βλαβερή είναι η ενασχόληση με το συγκεκριμένο ορυκτό. Κάτι λιγότερο από χρόνο αργότερα, η Ένωση Ελλήνων Χημικών σε συνεργασία με τη ΓΣΕΕ οργάνωσε αντέγραψε την κίνηση που είχε γίνει στον Καναδά.
Ήταν 16 Μαρτίου 1983 όταν η «Δίκη του Αμιάντου» έλαβε χώρα και στην Ελλάδα με ξεκάθαρο στόχο να απαγορευτεί η χρήση αμιάντου. Αν και τα πορίσματα που παρουσιάστηκαν σε εκείνη την εκδήλωση υπήρξαν σοκαριστικά και η συμβολική καταδίκη του αμιάντου ήταν η πιο λογική και αναμενόμενη κατακλείδα της εκδήλωσης, το ελληνικό βιομηχανικό Κεφάλαιο δεν έλαβε υπόψιν του τα συμπεράσματα.
Αντίθετα, ο αμίαντος συνέχισε να χρησιμοποιείται και η επεξεργασία του να αντιμετωπίζεται ως μια εξαιρετικά διαδεδομένη δραστηριότητα. Λογικό: ήταν μια απίστευτα προσοδοφόρα μπίζνα. Έπρεπε να φτάσουμε στο 1999 για να παρανομοποιηθεί ο αμίαντος και σε μια σειρά από χώρες, παρά το γεγονός ότι οι πρώτες μελέτες που κατέδειξαν παγκοσμίως την καταστροφική επίδραση του αμίαντου είχαν προκύψει έναν αιώνα πριν: το 1898!.
Στην Ελλάδα, ο εφιάλτης του αμιάντου συμβολοποιήθηκε στο Ελλενίτ, ένα εργοστάσιο παραγωγής αμιαντοτσιμέντου στη Χαλκίδα, που λειτουργούσε για 29 ολόκληρα χρόνια.
Το Ελλενίτ έχει χαρακτηριστεί ως το «Τσέρνομπιλ της Ελλάδας»: καθόλου παράλογο αν αναλογιστεί κανείς τη μαζική ζημιά σε επίπεδο υγείας που δημιούργησε η παρουσία του στην περιοχή όπου λειτουργούσε. Μάλιστα, όταν γκρεμίστηκε το εργοστάσιο, τα μπάζα του απομακρύνθηκαν από το σημείο καθώς συνέχιζαν να αποτελούν εστία καρκίνου!
Το συγκεκριμένο εργοστάσιο άνοιξε τις πύλες του το μακρινό 1961. Στη Νέα Λάμψακο, την περιοχή της Χαλκίδας όπου και υπήρξε, αντιμετωπίστηκε αρχικά από τους κατοίκους ως μια πολύ θετική εξέλιξη, αφού θα άνοιγαν μπόλικες δουλειές. Αρχικά, το Ελλενίτ, απασχολούσε 250 εργαζόμενους σε όλα τα στάδια παραγωγή. Ήταν μια εποχή που κανείς δεν γνώριζε τίποτα αναφορικά με τις επιπτώσεις του αμίαντου στην υγεία.
Οι επίσημες έρευνες κάνουν λόγο για 72 θανάτους εργαζομένων είτε από αμιάντωση είτε από διάφορες μορφές καρκίνου, στα χρόνια λειτουργίας του εργοστασίου. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν ο αριθμός των -πρώην πλέον- εργαζόμενων του εργοστασίου που πέθαναν λόγω της δουλειάς τους έφτασε τους 200!
Και πρόκειται για έναν αριθμό που μπορεί να προσδιοριστεί ακριβώς επειδή έχουμε να κάνουμε με εργαζόμενους και άρα με χαρτιά προσλήψεων που συγκεκριμενοποιούν την έρευνα. Αντίθετα, κανείς δεν μπορεί να πει με ακρίβεια πόσοι από τους κατοίκους της Λάμψακου, που κατοικούσαν σε μικρή απόσταση από το εργοστάσιο, έχασαν τη ζωή τους για αντίστοιχους λόγους. «Τα φουγάρα που κάθε βράδυ κάπνιζαν με νέφος αμίαντου την ατμόσφαιρα επιβάρυναν καθοριστικά την υγεία των κατοίκων του χωριού», αναφέρει χαρακτηριστικά ένα δημοσίευμα της εποχής του κλεισίματος του εργοστασίου.
Το κλείσιμο του εργοστασίου το 1990, μόνο άσχετο με τον δικαστικό αγώνα των συγγενών των θυμάτων δεν ήταν. Το 1985 η συγκεκριμένη δικαστική διαμάχη ξεκίνησε για να ολοκληρωθεί δέκα χρόνια αργότερα με δικαίωση των οικογενειών των θυμάτων. Είναι χαρακτηριστικό πως όταν το δικαστήριο ζήτησε να εξεταστούν οι εργάτες στα νοσοκομεία, οι γιατροί διέγνωσαν ποσοστό αναπηρίας από 93% – 95%! Το «Τσέρνομπιλ της Ελλάδας» ήταν μάλλον μια λογική κατηγορία με τέτοιους αριθμούς…
