Με μερικές μέρες καθυστέρηση ξεκίνησε η πολυαναμενόμενη δίκη, με θέμα το «σπάσιμο» των κυρώσεων που είχαν επιβάλλει οι ΗΠΑ στο Ιράν, από Τούρκους, οι οποίοι έκαναν εμπόριο χρυσού και μέσα από πολύπλοκες διαδικασίες, έδιναν τελικά τα κέρδη στο Ιράν και όχι μόνο. Κεντρικό πρόσωπο, θα έπρεπε να είναι ο 34χρονος Τουρκο-ιρανός μεγιστάνας Ρεζά Ζαράμπ, ο οποίος συνελήφθη το 2016 στις ΗΠΑ. Δέκα μέρες πριν τη δίκη, οι συνήγοροι του συγκατηγορούμενού του και πρώην διοικητή της τουρκικής Halkbank, Μεμέτ Ατίλα, άρχισαν να φωνάζουν ότι… κάτι τρέχει με τον Ζαράμπ. Φάνηκε τη Δευτέρα, όταν, από κατηγορούμενος, μπήκε στη λίστα μαρτύρων κατηγορίας. Και χτες έγινε ξεκάθαρο. Ο Ζαράμπ θα μιλήσει.
Εκπληκτικά ήρεμος, με ύφος χιλίων καρδιναλίων, «λες και έκανε διάλεξη σε υφισταμένους του», είπαν Αμερικανοί δημοσιογράφοι, έκατσε πρώτος στη θέση των μαρτύρων για εξέταση.
Τέσσερις ώρες διήρκεσε η εξέταση, την πρώτη μέρα και ο ταμίας του Ερντογάν είπε πολλά.
Ζαφέρ Τσαλαγιάν
Ξεκίνησε πετώντας μία βόμβα για τον Ζαφέρ Τσαλαγιάν. Ο συγκεκριμένος κύριος ήταν υπουργός Εσωτερικών, υπεύθυνος για το Εμπόριο και μετέπειτα υπουργός Οικονομικών, επί κυβερνήσεων, στις οποίες πρωθυπουργός ήταν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Η συγκεκριμένη κομπίνα που είχε ως στόχο την ανταλλαγή χρυσού με χρήματα, ώστε να μπορεί να γίνει εμπόριο πετρελαίου με το Ιράν, παρά τις επιβληθείσες κυρώσεις, έτυχε αποδοχής από τον τότε υπουργό Οικονομικών, Ζαφέρ Τσαλαγιάν αλλά όχι με το αζημίωτο. Ο Ζαράμπ, κοιτώντας παγωμένα, ψάχνοντας τις αντιδράσεις όσων παρευρίσκονταν στο δικαστήριο είπε: «Τον δωροδόκησα με πάνω από 45 εκατομμύρια». Και μάλιστα, όπως συμπλήρωσε «ο Ατίλα ήθελε να μοιραστούν τα κέρδη 50-50».
«Πολλά εκατομμύρια ευρώ» εσόδων από την πώληση ιρανικών υδρογονανθράκων προωθήθηκαν με αυτό τον τρόπο, όπως είπε, μέσω λογαριασμών που κατείχαν διαφορετικοί πρωταγωνιστές στη Halkbank, προτού φθάσουν στο Ντουμπάι, συχνά υπό τη μορφή χρυσού που μεταφερόταν κρυφά με βαλίτσες από το Ιράν.
Δήλωσε πως ο Ατίλα είχε βοηθήσει στην πλαστογράφηση αυτού του παράνομου εμπορίου με τρόπο ώστε η ιρανική προέλευση των χρημάτων να μην μπορεί να εντοπιστεί από τις αμερικανικές τράπεζες.
Αναφέρθηκε πολλές φορές στον Μεχμέτ Χακάν Ατίλα λέγοντας ότι είχε δώσει οδηγίες έτσι ώστε να μην μπορούν να εντοπιστούν οι συναλλαγές αυτές από τις αμερικανικές αρχές.
Ο «Ευρωπαίος» και η εμπλοκή Ερντογάν
Ο θυμόσοφος λαός λέει «ο κόσμος το ‘χει τούμπανο κι αυτός κρυφό καμάρι». Στην περίπτωση της «βασιλείας» του Ερντογάν στην Τουρκία δεν χωράει αμφιβολία ότι γνωρίζει το τι γίνεται, πόσω μάλλον όταν βρίσκονται πίσω από κομπίνες, άνθρωποι της ευρύτερης οικογένειάς του.
Για να εδραιώσει ότι η δική του κομπίνα θα συνέχιζε να… τρέχει, ο Ζαράμπ, προσέγγισε τον Εγεμέν Μπαγκίς, υπουργό ευρωπαϊκών υποθέσεω της Τουρκίας, για να τον βοηθήσει να φέρει σε πέρας συναλλαγές για λογαριασμό του Ιράν μέσω μιας άλλης τράπεζας, της Aktif Bank. Το αξιόλογο εδώ είναι ότι η συγκεκριμένη τράπεζα ανήκει στον όμιλο Cal?k, στον οποίο, μέχρι το 2015, διευθύνων σύμβουλος ήταν ο Μπεράτ Αλμπαϊράκ, γαμπρός του Ερντογάν και νυν υπουργός Ενέργειας της Τουρκίας. Φυσικά και ο Μπαγκίς πήρε το κατιτίς του που ανέρχεται σε 1,5 εκατομμύριο ευρώ.
Η διάλεξη
Ο Ζαράμπ δεν έμεινε εκεί. Κατέβηκε από τη θέση του, σαν διευθυντής, με ηρεμία και αυτοέλεγχο, πήγε στον ειδικό πίνακα και έκανε ένα ιδιαίτερα περίπλοκο σχεδιάγραμμα, στο οποίο εξηγούσε το πως δούλευε η διεθνής επιχείρησή του.
Αφού, λοιπόν, έφαγε καμία ώρα εξηγώντας αυτά, ο δικαστής Μπέρμαν τον ρώτησε πόσα εβγαλε από αυτό. «Κάτι δισεκατομμύρια» απάντησε ο Ρεζά και όταν ο Μπέρμαν ρώτησε σε τι νόμισμα, με ένα μειδίαμα στο πρόσωπο ο Ζαράμπ είπε «σε ευρώ».
Η ανταλλαγή
Ο Ζαράμπ αποκάλυψε και το ρόλο που έπαιξαν ο πρώην δήμαρχος Νέας Υόρκης, Ρούντι Τζουλιάνι και ο πρώην Γενικός εισαγγελέας των ΗΠΑ, Μάικλ Μάκασεϊ.
Οι δυό τους βρέθηκαν ανάμεσα στις ντουζίνες δικηγόρων που είχε στη διάθεσή του ο Ζαράμπ, αλλά όπως αποκαλύφθηκε είχαν μία αποστολή.
Είχα στόχο να φέρουν εις πέρας, μία ανταλλαγή, μεταξύ του Ζαράμπ και κάποιου Αμερικανού, που κρατείται στις τουρκικές φυλακές, ώστε ο Ζαράμπ να καταλήξει να δικαστεί (φαντάζεστε το αποτέλεσμα) στην Τουρκία. Όμως αυτό δεν κατέστη δυνατό.
Όλα αυτά φυσικά δεν είναι άγνωστα, καθώς κλόνισαν την κυβέρνηση Ερντογάν το 2013, χωρίς φυσικά να επιβληθούν σοβαρές ποινές, αφού οι εμπλεκόμενοι υπουργοί, όπως ο Τσαλαγιάν, απλά παραιτήθηκαν. Τηλεφωνικές υποκλοπές που είχαν δημοσιοποιηθεί τότε ενέπλεκαν απευθείας τον Ερντογάν και τον γιο του Μπιλάλ.
Έπειτα από εκτεταμένες διώξεις στην τουρκική αστυνομία και στο δικαστικό σώμα, ο Τσαγκλαγιάν και οι άλλοι εμπλεκόμενοι πρώην υπουργοί αθωώθηκαν από το τουρκικό κοινοβούλιο τον Ιανουάριο του 2015.
Καβγάς στην τουρκική Βουλή
Η υπόθεση προκαλεί κλυδωνισμούς στην Τουρκία. Χθες το βράδυ ξέσπασε καβγάς στη βουλή παρουσία του υπουργού Δικαιοσύνης Αμπντουλχαμίτ Γκιουλ, ο οποίος έπειτα από σχετική ερώτηση κατηγόρησε το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης CHP για προδοσία επειδή έστειλε εκπροσώπους στις ΗΠΑ, για να παρακολουθήσουν τη δίκη σκευωρία, όπως τη χαρακτήρισε.
Δύο βουλευτές του κόμματος του Ερντογάν και της αξιωματικής αντιπολίτευσης ήλθαν στα χέρια κι επικράτησε ένταση. Ενώ αργότερα ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής επιτροπής συντάγματος Μουσταφά Σεντόπ είπε ότι πρέπει να αναζητηθούν ευθύνες και στην Τουρκία, λέγοντας ότι κάποιοι έκλεισαν τα μάτια και άφησαν τον Ζαράμπ να φύγει και να πάει στις ΗΠΑ, κάτι το οποίο χαρακτήρισε προδοσία.
Σύμφωνα με τουρκικά ενημέρωσης, στο παρασκήνιο συζητείται ότι ο Ζαράμπ επειδή δεχόταν απειλές για τη ζωή του είχε ζητήσει προστασία από την κυβέρνηση Νταβούτογλου ωστόσο δεν του δόθηκε. Οι ίδιες φήμες λένε ότι δέχτηκε τότε επίσκεψη από άντρες των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ και έκανε συμφωνία μαζί τους να πάει στις ΗΠΑ.
Ωστόσο ο επιχειρηματικός κόσμος ανησυχεί ακόμη περισσότερο γιατί η υπόθεση αυτή, πέραν από τις πιθανές πολιτικές επιπτώσεις στην Τουρκία, ενδέχεται να έχει και οικονομικές, επηρεάζοντας ακόμη περισσότερο την ισοτιμία της τουρκικής λίρας η οποία εδώ και μερικές βδομάδες κατρακυλάει συνεχώς.
