Σκηνές και εικόνες από το Χαλέπι και τη Ράκα, προπύργια του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία, μεταφέρθηκαν τις τελευταίες εβδομάδες σε ένα πρώην στρατόπεδο της Θεσσαλονίκης, αυτό του Παύλου Μελά, που βρίσκεται στη δυτική περιοχή του πολεοδομικού συγκροτήματος.
Από τη μια γενειοφόροι τζιχαντιστές ντυμένοι με τα χαρακτηριστικά μαύρα ρούχα τους, ζωσμένοι με όπλα και με τη γνωστή αγριότητα να περιφέρονται ανάμεσα στα ρημαγμένα κτίρια του παλιού στρατοπέδου, με σημαίες του ISIS να κυματίζουν στα πιο ψηλά σημεία. Κι από την άλλη, τρομοκρατημένοι πολίτες, άνδρες και γυναίκες, θύματα της αγριότητάς τους, να κακοποιούνται ή να οδηγούνται στην εκτέλεση με τον γνωστό φριχτό τρόπο, φορώντας κουκούλες στα κεφάλια τους. Και τα διαδραματιζόμενα να συνοδεύουν μέσα σε ένα εφιαλτικό τοπίο ήχοι όπλων και βομβαρδισμών.
Μπορεί κάποιοι μακρύτερα, στις γύρω από το στρατόπεδο κατοικημένες περιοχές, να ανησύχησαν ακούγοντας τους ήχους των όπλων, ακόμη και έντρομοι να αναζήτησαν απαντήσεις, όμως όλα όσα διαδραματίζονταν είχαν την άδεια των Αρχών και ήταν για τις ανάγκες μίας κινηματογραφικής ταινίας.
Επίκαιρο σενάριο
Επρόκειτο για την τελευταία φάση των γυρισμάτων μιας ταινίας, με ένα πολύ επίκαιρο σενάριο, το οποίο αναφέρεται στα γεγονότα του πολέμου στη Συρία και στις τραγικές περιπέτειες των απλών ανθρώπων που αφανίζονται μέσα στη φριχτή λαίλαπα του πολέμου, ενώ όσοι καταφέρουν να δραπετεύσουν και γλιτώσουν από την κόλαση, παίρνουν τον δρόμο της προσφυγιάς. Μπορεί όλα τα παραπάνω να ήταν ένα κινηματογραφικό σκηνικό με Ελληνες ηθοποιούς, όμως ανάμεσα στους δεκάδες κομπάρσους υπήρχαν και πραγματικοί πρόσφυγες από τα γειτονικά καμπ, άνδρες και γυναίκες. Ατομα που ξαναζούσαν τους εφιάλτες τους, που υποδύονταν τους… εαυτούς τους και όσα πέρασαν στο πρόσφατο παρελθόν στις πατρίδες τους.
Πίσω από όλα αυτά είναι ένας 41χρονος σκηνοθέτης από το Ιράν, ο Μορτέζα Τζαφάρι, που έχει αναγκαστεί, καταδιωκόμενος για πολιτικούς λόγους, να φύγει το 2008 από την πατρίδα του και να αναζητήσει καταφύγιο στη χώρα μας.
 |
Μάλιστα, η διαδρομή του ήταν ανάλογη με των σημερινών προσφύγων. Την πρώτη φορά πέρασε από την Τουρκία στη Σάμο, για να τον ξαναστείλουν όμως πίσω στην Τουρκία και να περάσει τελικά δεύτερη φορά στην Ελλάδα, διασχίζοντας τα παγωμένα νερά του ποταμού Εβρου. Μετά από ένα μικρό πέρασμα από την Αθήνα, τα τελευταία 8 χρόνια έχει κάνει δεύτερη πατρίδα του τη Θεσσαλονίκη, όπου έχει αποκτήσει πολλούς φίλους και με κέντρο αυτή ζει και δημιουργεί.
Με σπουδές στη Σχολή Καλών Τεχνών της Τεχεράνης -όπου έκανε και master σκηνοθεσίας-, βρέθηκε να εργάζεται αρχικά ως δημοσιογράφος στο Ιράν στο Πρακτορείο Ειδήσεων της Ισλαμικής Δημοκρατίας του ΙΡΑΝ (IRNA) και στη συνέχεια και ως σκηνοθέτης, καλύπτοντας γεγονότα στη χώρα του και στη Μέση Ανατολή.
Βρέθηκε στο Αφγανιστάν το 2001 και μετά κάλυψε την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ το 2003, για να ακολουθήσουν και άλλες εμπόλεμες περιοχές στη Μέση Ανατολή, περνώντας από τη δημοσιογραφία στο ντοκιμαντέρ και στις ταινίες μικρού μήκους. Εχει ήδη στο ενεργητικό του περίπου 37 ντοκιμαντέρ και ταινίες μικρού μήκους, με τα τελευταία 4 ντοκιμαντέρ, όπως μας είπε, να έχουν γυριστεί στην Ελλάδα και να έχουν θέμα τους πρόσφυγες και τις περιπέτειές τους από τα νησιά του Αιγαίου, από την Κω μέχρι τη Λέσβο, την Αθήνα και την Ειδομένη.
Το «West Dream» (Δυτικό Ονειρο) ήταν η ιστορία ενός ζευγαριού από το Ιράν που βίωσαν μια τραγωδία χάνοντας τις δύο κόρες τους, 16 και 19 χρόνων, στα παγωμένα νερά του Εβρου. Ακολούθησε το 2014 το «Dreaming of Democracy» (Ονειρευόμενοι τη Δημοκρατία), η ιστορία έξι μεταναστών που βρέθηκαν στη Θεσσαλονίκη, αναζητώντας το όνειρό τους για τη Δύση. Το «Dreaming of Life» («Ονειρευόμενοι τη Ζωή») πάλι με θέμα τους πρόσφυγες παίχθηκε στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης τον περασμένο Μάρτιο.
 |
Δουλεύοντας στη Μέση Ανατολή έχει δημιουργήσει διασυνδέσεις στις χώρες της Δύσης, ώστε να διαθέτει τη δουλειά του σε κανάλια της Αγγλίας και των ΗΠΑ εξασφαλίζοντας κάποια χρηματικά ποσά ώστε να συνεχίζει.
Απέναντι στη φρίκη
Οπως θα προσέξει κανείς, σε όλους τους τίτλους των προαναφερόμενων ταινιών-ντοκιμαντέρ υπάρχει η λέξη «όνειρο», να παλεύει απέναντι στη βία, τη φρίκη του πολέμου, στις κακουχίες και στο μαρτύριο των προσφύγων. Το όνειρο απέναντι στον εφιάλτη, γιατί αυτό το όνειρο είναι που κρατάει τον άνθρωπο κάτω από τις χειρότερες συνθήκες και τον παρακινεί να προσπαθήσει ξανά και ξανά, θα μας πει.
Το 2012 ο Μορτέζα Τζαφάρι γύρισε την πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους, το «Where is That?», που αναφέρεται στο θέμα της θρησκείας. «Από τότε που ήρθαν οι θρησκείες στον κόσμο ο αδερφός άρχισε να σκοτώνει αδερφό», θα μας πει προσθέτοντας ότι «ο ίδιος προτάσσει την ατομική ελευθερία, πέρα και πάνω από θρησκείες, δόγματα και πολιτικές». Οσο για την ταινία αυτή, είναι η μοναδική του που δεν έχει ακόμη προβληθεί στις οθόνες.
Η ιδέα για την τελευταία του ταινία γεννήθηκε σε ένα από τα ταξίδια του, ενώ περίμενε να περάσει τα σύνορα Τουρκίας-Συρίας, προκειμένου να γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ. Αυτό έγινε τους πρώτους μήνες του 2016 και γνώρισε εκεί μία έγκυο κοπέλα που είχε έρθει από το Χαλέπι και ήταν σε κατάσταση σοκ. «Η ιστορία της ήταν συγκλονιστική. Ζούσε με τον άντρα της στη Ράκα, που είναι προπύργιο του ISIS. Οι τζιχαντιστές σκότωσαν τον άνδρα της. Η ίδια γλίτωσε και κατάφερε να φτάσει στα σύνορα σε κακή κατάσταση. Οι γονείς της είχαν εγκλωβιστεί στο Χαλέπι και δεν ήθελε να πει πολλά πράγματα, επειδή φοβόταν ότι μπορεί να τους δημιουργούσε επιπλέον κινδύνους. Πήγα και την αναζήτησα λίγο καιρό μετά στην Κωνσταντινούπολη, όπου είχε καταφέρει να φτάσει και να γεννήσει το παιδί της. Αρχικά ήθελα να κάνω ένα ντοκιμαντέρ με θέμα την ίδια και τα όσα πέρασε. Ομως η ίδια αρνήθηκε, γιατί δεν ήθελε να ξαναζήσει τον εφιάλτη.
 |
Μετά από αυτό σκέφτηκα να κάνω μια ταινία μυθοπλασίας, εμπνευσμένη από την πραγματική ιστορία αυτής της κοπέλας. Στην ταινία μου η γυναίκα πρόσφυγας από τη Συρία φτάνει μετά από πολλές συγκλονιστικές περιπέτειες στην Ελλάδα, όπου γεννά το παιδί της. Ετσι ένα μεγάλο μέρος των γυρισμάτων έγιναν σε μια γνωστή κλινική που βρίσκεται στο Πανόραμα της Θεσσαλονίκης».
Δυσκολίες
Ο Μορτέζα Τζαφάρι θα μας εξομολογηθεί τις πολλές δυσκολίες που βρήκε από το ελληνικό κράτος και τις υπηρεσίες του, προκειμένου να εξασφαλίσει τις απαραίτητες άδειες-εγκρίσεις. Σαράντα μέρες χρειάστηκε να περάσουν μόνο μέχρι να πάρει την έγκριση για τα γυρίσματα στην κλινική.
Ομως, παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπισε, χωρίς καμία βοήθεια -και οικονομική- από το κράτος, η ταινία του όπως λέει είναι ελληνική και όχι ιρανική, όπως και οι άλλες τις οποίες γύρισε στα χρόνια που είναι στην Ελλάδα και ως τέτοιες συμμετέχουν στο εξωτερικό στα φεστιβάλ. Μάλιστα, έχει κάνει τις σχετικές επαφές και φιλοδοξία του είναι να προβληθεί η νέα του ταινία, η οποία θα είναι έτοιμη μέχρι το τέλος του χρόνου, στο Φεστιβάλ των Κανών, τον ερχόμενο Μάιο.
Οσο για τους ηθοποιούς του, είναι όλοι από τη Θεσσαλονίκη, είτε από το ΚΘΒΕ είτε από το ελεύθερο θέατρο, ενώ τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Σύρας κοπέλας, που φτάνει στην Ελλάδα, υποδύεται η Αφροδίτη Φούτρη.
