Η έρευνα ρίχνει… λάδι στην παλιά θεωρία που θέλει Ελληνες θαλασσοπόρους να έχουν φτάσει στην άλλη άκρη του Ατλαντικού ήδη από τη Μινωική Εποχή – Πώς ο Πλούταρχος περιέγραψε την ανακάλυψη μιας «μεγάλης ηπείρου» 1.500 χρόνια πριν τον Κολόμβο
Ολο και πληθαίνουν επιστημονικές μελέτες που εμφανίζουν τους πανάρχαιους θαλασσοπόρους του Αιγαίου να έχουν διασχίσει τον Ατλαντικό, πολλούς αιώνες πριν από τον Χριστόφορο Κολόμβο. Από τον Αμαζόνιο ποταμό μέχρι τις Ανδεις του Περού, όπου εξερευνητές επικαλούνται διάφορα αρχαιολογικά ευρήματα που υποτίθεται ότι επιβεβαιώνουν την παρουσία των αρχαίων Ελλήνων. Επιστημονικά οι θεωρίες αυτές δεν έχουν επιβεβαιωθεί. Γεγονός παραμένει, όμως, ότι ανοίγει ένα παραθυράκι για μελλοντικές μελέτες που ίσως ανατρέψουν την εδραιωμένη άποψη για το ποιος πάτησε πρώτος στον Νέο Κόσμο… Το καλοκαίρι του 1492, ο Χριστόφορος Κολόμβος αναχώρησε από την Ισπανία με τρία πλοία: τη «Σάντα Μαρία», την «Πίντα» και τη «Νίνια» γι’ αυτό που ο Ιούλιος Βερν χαρακτήρισε «ορόσημο στα γεωγραφικά χρονικά». Μετά από δύο μήνες περιπλάνησης στην ανοιχτή θάλασσα, αυτός και το πλήρωμά του αντίκρισαν ξηρά. Ο πρώτος που την είδε ήταν ένας ναύτης ονόματι Ροντρίγκο Ντε Τριάνα, ειδοποιώντας τους υπόλοιπους με κανονιές.
Μία ημέρα αργότερα έπλευσαν στις Μπαχάμες, πιθανότατα στο Σαν Σαλβαδόρ. Η ανακάλυψη της Αμερικής είναι ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα στην Παγκόσμια Ιστορία. Ο Παλαιός Κόσμος, προσδοκώντας να φτάσει στις Ινδίες από τον δυτικό δρόμο, συνειδητοποίησε την ύπαρξη μιας νέας ηπείρου. Μέχρι το τέλος της ζωής του, όμως, ο Κολόμβος ήταν πεπεισμένος ότι είχε φτάσει στις ακτές της Ασίας. Αντιθέτως, ο Αμερίγκο Βεσπούτσι ήταν ο πρώτος που έκανε λόγο για μία νέα ήπειρο, η οποία τελικά πήρε το όνομά του.
Οπως και να έχει, η ανακάλυψη του Νέου Κόσμου ταυτίστηκε με τον Κολόμβο, ο οποίος πέθανε πριν από 515 χρόνια. Υπήρξε θαλασσοπόρος, χαρτογράφος, ναύαρχος και αντιβασιλιάς. Το όνομά του γράφτηκε με χρυσά γράμματα στα τεφτέρια της Ιστορίας, παρά την αμφιλεγόμενη προσωπικότητα και τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν εναντίον του γηγενούς πληθυσμού, των Ινδιάνων.
Εξυψώθηκε ως μια ηρωική φιγούρα της Ιστορίας: ο πρώτος εξερευνητής που εγκαθίδρυσε την ευρωπαϊκή παρουσία στον Νέο Κόσμο. Οι Αμερικανοί γιορτάζουν την άφιξή του από το 1792, την 300ή επέτειο της απόβασής του. Διακόσια χρόνια αργότερα και εν μέρει λόγω της παθιασμένης εκστρατείας από πλευράς των Ιταλοαμερικανών που τον διεκδικούν ως πρόγονό τους, καθιερώθηκε και ομοσπονδιακή αργία στο όνομά του. Πλέον, η Ημέρα του Κολόμβου αποτελεί εθνική εορτή και σε άλλες χώρες.
Παρ’ όλα αυτά, τις τελευταίες δεκαετίες πληθαίνουν οι θεωρίες ότι η αμερικανική ήπειρος είχε ανακαλυφθεί πολύ νωρίτερα και συγκεκριμένα από τους αρχαίους Ελληνες, οι οποίοι μπορεί να είχαν φτάσει στον Καναδά το 56 μ.Χ. σχεδόν μία χιλιετία πριν από τους Βίκινγκς. Μία μελέτη με τίτλο «Does astronomical and geographical information of Plutarch’s de Facie describe a trip beyond the north Atlantic Ocean» ερευνά ακριβώς αυτή την υπόθεση.
Οι επιστήμονες Ιωάννης Λυριτζής, Παναγιώτα Πρέκα-Παπαδήμα, Κωνσταντίνος Καλαχάνης, Χρήστος Τζάνης και Παναγιώτης Αντωνόπουλος, που την υπογράφουν, ισχυρίζονται ότι οι αρχαίοι Ελληνες είχαν τόσο βαθιά γνώση της Αστρονομίας που ήταν σε θέση να εντοπίσουν τα ρεύματα του Ατλαντικού που θα τους ευνοούσαν για να διασχίσουν τον Ατλαντικό.
Πηγή έμπνευσης και μελέτης αποτελούν τα γραπτά του Πλούταρχου, ο οποίος έζησε μεταξύ 46 και 119 μ.Χ. Ο αρχαίος Ελληνας ιστορικός αφηγήθηκε 60 βιογραφίες διάσημων Ρωμαίων και Ελλήνων στο έργο του «Βίοι Παράλληλοι». Σε ένα από τα κείμενά του περιγράφει τη συνάντηση ενός Ελληνα με κάποιον που μόλις επέστρεψε από μια «μεγάλη ήπειρο», πέρα από τον Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό. Ο Πλούταρχος γράφει: «Οταν λοιπόν ο αστέρας του Κρόνου, τον οποίο εμείς αποκαλούμε Φαίνοντα, ενώ εκείνοι Νυκτούρο, φτάσει στον Ταύρο μετά από περίοδο τριάντα ετών, αφού προετοιμάσουν επί χρόνο πολύ τη θυσία… ξεκινούν το ταξίδι της επιστροφής». Ο δρ Μηνάς Τσικριτσής έχει επίσης υποστηρίξει ότι ο Κολόμβος έφτασε δεύτερος. Ο Ελληνας ερευνητής κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ελληνικοί πληθυσμοί είχαν φτάσει στην άλλη άκρη του Ατλαντικού από τη Μινωική Εποχή έως τους Ελληνιστικούς Χρόνους. Μελέτησε τον Πλούταρχο και με ειδικό πρόγραμμα αστρονομίας έλεγξε τις γεωγραφικές συντεταγμένες του Καναδά.
Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι κάθε 30 σεληνιακά χρόνια εμφανίζεται όντως το φαινόμενο να ανατέλλει ο Κρόνος στον Ταύρο. Ο Πλούταρχος λέει: «Τα νησιά που βρίσκονται πέρα κατοικούνται από Ελληνες και βλέπουν τον Ηλιο να κρύβεται για λιγότερο από μία ώρα επί τριάντα μέρες. Και η νύχτα εκεί έχει ελαφρύ σκοτάδι και λυκαυγές που φέγγει από τη Δύση». Ο Ιταλός καθηγητής Ενρίκο Ματίεβιτς στο έργο του «Ταξίδι στη Μυθολογική Κόλαση» επικαλείται τους μύθους των αρχαίων Ελλήνων, υποστηρίζοντας ότι αυτοί ήταν εμπνευσμένοι από τα αληθινά ταξίδια κάποιων στη Νότια Αμερική. Συνεχίζει αναλύοντας το πώς αρχαίοι Ελληνες διέσχιζαν τον Ατλαντικό Ωκεανό και μέσω του ποταμού Αμαζονίου έφταναν στις Ανδεις του Περού. Εκεί υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα, όπως τα υπολείμματα ενός μαντείου άνω των 3.000 ετών. Ο ομότιμος καθηγητής Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου Ηλίας Μαριολάκος είχε επίσης υποστηρίξει την ιδέα ότι οι αρχαίοι Ελληνες είχαν εξερευνήσει τις παράκτιες περιοχές της Ισπανίας, της Γαλλίας, της Βρετανίας και της Ιρλανδίας, ψάχνοντας για μέταλλα και ίσως έφτασαν στην Ισλανδία, στη Γροιλανδία και την Αμερική.
Πρωτοπόροι στην Αστρονομία
Το έργο «The Lost Empire of Atlantis» του Γκάβιν Μένζις επίσης κινείται σε αυτή την κατεύθυνση. Ασχολείται με τους Μινωίτες, τα μυστικά ναυσιπλοΐας τους και τα καράβια τους που ήταν τριπλάσια από εκείνα του Κολόμβου. Εστιάζει στις τεράστιες ποσότητες μετάλλων που εμπορεύονταν. Πού τις έβρισκαν άραγε, αναρωτιέται. Ο Μένζις θεωρεί ότι είχαν φτάσει στον Νέο Κόσμο και ότι εκεί βρήκαν τα τεράστια αποθέματα που διέθεταν.
Ο Καρλ Γιοχάνεσεν, ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Ορεγκον και συν-συγγραφέας του «Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και Βιολογικών Ανταλλαγών πριν από το 1492», συμφωνεί μαζί του, συμπληρώνοντας ότι «είμαι πεπεισμένος ότι οι Μινωίτες δεν ήταν οι μοναδικοί ναύτες που διασχίζουν τον Ατλαντικό και τον Ειρηνικό Ωκεανό». Ο Γιόχαν Κέπλερ, ο Γερμανός μαθηματικός και αστρονόμος που ήταν βασικός παράγοντας στην επιστημονική επανάσταση του 17ου αιώνα, πίστευε επίσης ότι η αναφορά του Πλούταρχου σε Ελληνες ταξιδευτές αφορούσε τη Βόρεια Αμερική. Εξηγεί πώς οι ταξιδιώτες έκαναν το ταξίδι κάθε 30 χρόνια όταν ο Κρόνος εμφανιζόταν στον αστερισμό του Ταύρου, αφού οι αρχαίοι Ελληνες παρακολούθησαν στενά τα αστρονομικά φαινόμενα που σχετίζονταν με τον Κρόνο. Πλήθος ευρημάτων από το Περού επιβεβαιώνουν την άποψη πολλών Ελλήνων και ξένων ερευνητών επιστημόνων ότι η ευρύτερη περιοχή του Περού είχε επικοινωνία με τον ελλαδικό χώρο από τα πανάρχαια χρόνια. Αρχαιολογικά ευρήματα παρουσιάζουν πολύ μεγάλη ομοιότητα με αντίστοιχα ευρήματα από τον ελλαδικό χώρο, ενώ και γλωσσολογικές μελέτες αναδεικνύουν την ελληνική ως τη βάση πολλών τοπικών διαλέκτων.
Ο έγκριτος ακαδημαϊκός φυσικομαθηματικός ερευνητής Ενρίκο Ματίεβιτς στο «Ταξίδι στη μυθολογική κόλαση» καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι ναυτικοί του Αιγαίου έφτασαν στην Κεντρική και Νότια Αμερική χιλιετίες πριν από τον Κολόμβο. Μεταξύ άλλων, βασίζεται και στην επιτόπια έρευνα ενός συμπατριώτη του, του ερευνητή Αντόνιο Ραϊμόντι.
Αυτός έφτασε στο Περού τη δεκαετία του 1850 και έμεινε εκεί 40 ολόκληρα χρόνια. Εξερεύνησε κάθε σπιθαμή της χώρας, ανακαλύπτοντας τα σημάδια που υποτίθεται ότι είχαν αφήσει στο πέρασμά τους οι αρχαίοι Ελληνες. Εμπνευσμένος από αυτό, μελέτησε τους κλασικούς και βάσει αυτών περιδιάβηκε στις Ανδεις, επιβεβαιώνοντας ότι οι Ελληνες είχαν φτάσει κατά τους πρώτους ιστορικούς χρόνους στη Νότια Αμερική.
Η Οδύσσεια του Ατλαντικού
Ο Στράβων, που είχε γεννηθεί το 63 π.Χ. στην Αμάσεια του Πόντου και ήταν γεωγράφος και ιστορικός, έγραψε 47 βιβλία από τα οποία σώθηκαν τα «Γεωγραφικά», το σπουδαιότερο γεωγραφικό εγχειρίδιο της αρχαιότητας. Εκεί υποστηρίζει την άποψη ότι ο Οδυσσέας είχε περιπλανηθεί όχι στη Μεσόγειο θάλασσα, αλλά στον ωκεανό.
Σύγχρονοι επιστήμονες καταπιάστηκαν με την τεκμηρίωση της θεωρίας ότι πράγματι η Οδύσσεια εκτυλίχθηκε στον Ατλαντικό και συγκεκριμένα στις ανατολικές ακτές της αμερικανικής ηπείρου. Μία νέα μελέτη ισχυρίζεται ότι οι αρχαίοι Ελληνες είχαν τόσο λεπτομερή γνώση της Αστρονομίας που μπόρεσαν να εντοπίσουν ρεύματα του Ατλαντικού που θα τους ωθούσαν δυτικά.
Μία ακόμα ανακάλυψη που συνηγορεί σε αυτό είναι η ανακάλυψη ενός τάφου στο Μοντεβιδέο της Ουρουγουάης, στη Νότια Αμερική, όπου μέσα είχε βρεθεί ένα σπαθί, μια περικεφαλαία και μια ασπίδα των χρόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου ή των διαδόχων του, με ελληνικές επιγραφές χαραγμένες επάνω τους. Μπορεί η ιστορία που θέλει τον Κολόμβο να είναι ο πρώτος, να είναι αυτή που έχει εδραιωθεί, αλλά ακόμα και αν επιστημονικά δεν έχει επιβεβαιωθεί ότι οι αρχαίοι Ελληνες τον πρόλαβαν, ο Κολόμβος παραμένει δεύτερος. Αρχαιολογικά ευρήματα έχουν αποδείξει ότι οι Βίκινγκς είχαν φτάσει στην Αμερική πολύ πριν από τον Κολόμβο.
Το 2016, μια ομάδα αρχαιολόγων εντόπισε τα πρώτα πιθανά ίχνη των Βίκινγκς. Επικεφαλής της αποστολής ήταν η αρχαιολόγος Σάρα Πάρσακ του National Geographic. Η ομάδα της βασίστηκε σε ευρήματα δορυφόρου που σκανάρει τη Γη από ύψος 600 χιλιομέτρων. Οι δορυφορικές εικόνες αποτυπώνουν τις μεταβολές στο τοπίο, όπως είναι οι αποχρωματισμοί του εδάφους, αλλά και η διαφορετική βλάστηση. Αυτά αποτελούν ένδειξη ότι υπάρχει κάτι κάτω από το έδαφος.
Στη συνέχεια, ένας υπέρυθρος σαρωτής εντοπίζει ακόμη και ίχνη υπόγειων θαλάμων και θαμμένων κτιρίων. Τέλος χρησιμοποίησαν και κείμενα των ίδιων των Βίκινγκς. Αυτά είναι που τους οδήγησαν στο βορειότερο άκρο του νησιού Νιουφάουντλαντ και Λαμπραντόρ. Ανασκαφές έφεραν στο φως το L’Anse aux Meadows, έναν σκανδιναβικό οικισμό που χρονολογείται πέντε αιώνες πριν από τον Κολόμβο. Σε περίπτωση που οι θεωρίες αυτές επιβεβαιωθούν, θα προσθέσουν ένα ακόμα λαμπρό κεφάλαιο στην συμβολή της Αρχαίας Ελλάδας στην Παγκόσμια Ιστορία. Ωστόσο, οφείλουμε να λάβουμε υπόψη μας κάποιους εκ των εγκυρότερων Ελλήνων γεωγράφων, μαθηματικών και αστρονόμων των Αλεξανδρινών Χρόνων, όπως ο μέγας Ερατοσθένης και ο Ιππαρχος, οι οποίοι στα σωσμένα έργα τους δεν έχουν αναφέρει κάτι σχετικό.
