Εν αναμονή του Kids Wallet, της εφαρμογής που θα τεθεί σε λειτουργία την άνοιξη, με προεγκατεστημένες λειτουργίες γονικού ελέγχου και μέσω της οποίας θα δίνεται η δυνατότητα επιβεβαίωσης της ηλικίας του χρήστη, στις συζητήσεις μεταξύ γονέων παραμένει το ερώτημα: Ποια είναι η καλύτερη ηλικία για να αρχίσουν τα παιδιά να χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης;
Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας έχει προαναγγείλει τη θέσπιση Ηλικίας Ψηφιακής Ενηλικίωσης στα 15 έτη, χωρίς όμως αυτό να προσδιορίζει πότε είναι η κατάλληλη ηλικία για να επιτραπεί η – έστω και με γονικό έλεγχο – είσοδος των παιδιών στον ψηφιακό κόσμο των social media.
Οι γονείς παλεύουν να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα εδώ και χρόνια – και το θέμα έγινε επιτακτικότερο μετά την προειδοποίηση του πρώην Γενικού Χειρουργού των ΗΠΑ Vivek Murthy ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν «βαθύ κίνδυνο» για την ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων.
Το μήνυμα του ήταν σαφές: Η τακτική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να μεταβάλει επικίνδυνα την ανάπτυξη του εγκεφάλου των παιδιών, ακόμη και των παιδιών που πληρούν την ελάχιστη ηλικιακή απαίτηση των περισσότερων πλατφορμών των 13 ετών.
Είναι δύσκολο να προσδιοριστεί μια ακριβής ηλικία κατά την οποία η τακτική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι ασφαλής, επειδή κάθε παιδί ωριμάζει με διαφορετικό ρυθμό. Η Αυστραλία άνοιξε τον δρόμο με έναν από τους αυστηρότερους νόμους του κόσμου, που ορίζει ότι παιδιά κάτω των 16 ετών δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αναμένεται να εφαρμοστεί μέχρι το τέλος του 2025.
Η αρθρογράφος σε θέματα τεχνολογίας και οικογένειας της Wall Street Journal, Τζούλι Τζάργκον, υποστήριζε ήδη από το 2023 πως οι έφηβοι θα έπρεπε να μένουν μακριά από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μέχρι τα 16.
Αυτό είναι ευκολότερο να το λες παρά να το κάνεις, ειδικά όταν όλοι οι φίλοι των παιδιών μας έχουν λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Γιατί όμως μέχρι τα 16, τρία χρόνια αργότερα από την ηλικία που θεωρείται νόμιμο να κατεβάζουν τέτοιες εφαρμογές στις συσκευές τους;
Οι νόμοι αφορούν τη διαφήμιση και τη συλλογή δεδομένων και όχι την ασφάλεια των παιδιών. Πολλές έρευνες συνδέουν τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στα πρώτα χρόνια της εφηβείας με την κρίση ψυχικής υγείας των νέων, την οποία ο Murthy αποκαλεί την καθοριστική πρόκληση δημόσιας υγείας της εποχής μας.
Γιατί τα 13 είναι πολύ νωρίς
Η ίδια επιστήμη που μας λέει ότι τα παιδιά κάτω των 16 ετών δεν πρέπει να οδηγούν μηχανοκίνητα οχήματα υποδεικνύει επίσης ότι μάλλον θα πρέπει να μείνουν μακριά από το TikTok, το Instagram και το Snapchat.
Ο προμετωπιαίος φλοιός του εγκεφάλου, υπεύθυνος για τον έλεγχο των παρορμήσεων και τη λήψη αποφάσεων, δεν αναπτύσσεται πλήρως μέχρι την ηλικία των 25 ετών περίπου. Τα κέντρα ανταμοιβών και συναισθημάτων του εγκεφάλου «ξυπνούν» πολύ νωρίτερα, κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Αυτή η αναντιστοιχία είναι ο λόγος για τον οποίο οι έφηβοι παίρνουν ρίσκα ή αντιδρούν με ακραία συναισθήματα σε πράγματα που οι ενήλικες μάλλον θα απέφευγαν.
Είναι σαν υπερβολικό γκάζι και όχι αρκετά φρένα, λέει ο Carl Marci, ψυχίατρος στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης στη Βοστώνη.
Ορισμένοι έφηβοι ωριμάζουν γρηγορότερα από άλλους και μπορεί να είναι εξοπλισμένοι για να χειριστούν τις παγίδες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης πριν από τα 16. Και υπάρχουν πολλοί ανώριμοι 16χρονοι που μάλλον δεν θα έπρεπε να βρίσκονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (πολύ περισσότερο πίσω από το τιμόνι ενός αυτοκινήτου). Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίον ο μέχρι πρότινος κορυφαίος γιατρός των ΗΠΑ και οι νομοθέτες διστάζουν να προσδιορίσουν μια μαγική ηλικία ωρίμανσης για την έκθεση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης – αλλά συμφωνούν ότι τα 13 δεν είναι αυτή.
Ναι, ξέρω… Το 16 φαίνεται εντελώς παράλογο, δεδομένου του πόσοι δεκάχρονοι έχουν ήδη πρόσβαση στο TikTok και το Snapchat. Ο Murthy είναι και ο ίδιος γονιός – αν και τα παιδιά του είναι μικρά ακόμα. Αυτό που σκοπεύει να κάνει με τη σύζυγό του όταν έρθει η ώρα, για να αποφύγουν την απομόνωση των παιδιών τους με το να είναι οι μόνοι μαθητές γυμνασίου χωρίς μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είναι να συνεργαστούν με ομοϊδεάτες γονείς για να κρατήσουν τα παιδιά μακριά από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μέχρι το λύκειο. «Θα ενθάρρυνα και άλλες οικογένειες να το κάνουν αυτό», λέει.
Πράγματι, όταν ορισμένες κοινότητες, όπως τα σχολεία, αποφασίζουν να μην χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης -ή και τα smartphones εν γένει- τα παιδιά συχνά αναφέρουν ότι αισθάνονται ανακουφισμένα που είναι απαλλαγμένα από τις συγκρίσεις, τον εκφοβισμό και τον αποκλεισμό που μπορεί να συνοδεύουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
«Τα παιδιά έχουν μόνο μία παιδική ηλικία. Κάθε χρόνος μετράει», σχολιάζει ο Murthy.
Μα αφού το κάνουν όλοι…
Αν αμφιταλαντεύεστε για το αν το παιδί σας είναι έτοιμο να είναι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο Dr. Mitch Prinstein, κλινικός ψυχολόγος που είναι επικεφαλής επιστημονικός υπεύθυνος της Αμερικανικής Ψυχολογικής Ένωσης (APA), έχει μερικές απλές συμβουλές: «Περιμένετε όσο περισσότερο μπορείτε. Η επιστήμη δείχνει ότι υπάρχει περισσότερος κίνδυνος για τον εγκέφαλο των εφήβων από ό,τι όφελος για την κοινωνική τους ζωή».
«Μην αφήσετε να επηρεάσει την απόφασή σας το τι αφήνουν οι άλλοι γονείς τα παιδιά τους να κάνουν. Μπορεί να φοβάστε ότι το παιδί σας θα απομονωθεί ή θα μείνει πίσω αν είναι το μόνο που δεν είναι στο TikTok ή στο Instagram – αλλά αυτός ο φόβος είναι υπερβολικός», λέει ο Prinstein.
Το να ενδώσουμε σε αυτή τη μορφή πίεσης από τους συνομηλίκους των παιδιών μας, ουσιαστικά δημιουργεί μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία, όπου όλο και περισσότεροι γονείς επιτρέπουν στα παιδιά τους να χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επειδή όλοι οι άλλοι το κάνουν.
Μήπως να πάρουμε πάλι την δύναμη στα χέρια μας και να αλλάξουμε τα πράγματα, αντί απλώς να παρακολουθούμε τα παιδιά μας να κατρακυλάνε στο σπιράλ του άγχους και της κατάθλιψης, με την επίφαση της σύγχρονης κοινωνικοποίησης; Ίσως αξίζει να προσπαθήσουμε…
Με πληροφορίες από: WSJ, CNBC, HHS, ertnews.gr
