Περικοπές σε συμβόλαια, εθελούσιες έξοδοι και απολύσεις υπό διαπραγμάτευση για να μπαλωθεί η μαύρη τρύπα των 4 δισ. ευρώ στα μεγάλα πρωταθλήματα της Ευρώπης – 8 δισ. δολάρια κοστίζει ο κορωνοϊός στο NBA – Η αναβολή των Ολυμπιακών Αγώνων του Τόκιο τινάζει στον αέρα τα χορηγικά πλάναιαπωνικής οικονομίας
Οταν μπαίνει η άνοιξη οι απανταχού φίλοι των σπορ (ειδικά στην Ευρώπη) αισθάνονται σαν τους… δρομείς που μπαίνουν στην τελική ευθεία της κούρσας στην οποία συμμετέχουν, καθώς η πλειονότητα των διοργανώσεων εισέρχεται στην πιο σημαντική της φάση…
Ωστόσο αυτές οι εικόνες μοιάζουν πλέον τόσο μακρινές καθώς από τα τέλη Φεβρουαρίου, μόλις 60 ημέρες μετά την εμφάνιση του κορωνοϊού στην Κίνα, ο παγκόσμιος αθλητισμός βρίσκεται σε… παράλυση. Σχεδόν σε όλο τον πλανήτη έχουν διακοπεί το ένα μετά το άλλο τα πρωταθλήματα σε όλα τα σπορ, με αποκορύφωμα τη μετάθεση του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Ποδοσφαίρου (ήταν προγραμματισμένο από αρχές Ιούνιου έως αρχές Ιουλίου σε 12 χώρες) και των Ολυμπιακών Αγώνων (από τέλη Ιουλίου έως αρχές Αυγούστου στο Τόκιο) για το καλοκαίρι του 2021.
«Αυτό που προέχει τη δεδομένη χρονική στιγμή είναι να νικήσουμε τον πόλεμο με τον κορωνοϊό και ο αθλητισμός περνά σε δεύτερη μοίρα», είναι το κοινό μήνυμα των ανθρώπων του αθλητισμού. Ωστόσο την ίδια ώρα οι ηγέτες των αθλητικών φορέων, πέραν των εναλλακτικών λύσεων που αναζητούν προκειμένου να ολοκληρωθούν έστω και μέσα στο κατακαλόκαιρο οι διοργανώσεις τους, κάνουν σχεδόν καθημερινά και υπολογισμούς για τις απώλειες που θα έχουν σε οικονομικό επίπεδο, με τα στοιχεία στο εφιαλτικό σενάριο (που θέλει την οριστική διακοπή όλων πρωταθλημάτων) να είναι εφιαλτικά.
Οι έμμεσες και άμεσες απώλειες
Αφήνοντας στην άκρη για λίγο το Euro και τους Ολυμπιακούς Αγώνες (που θα μας απασχολήσουν παρακάτω) θα καταπιαστούμε αρχικά με τις οικονομικές συνέπειες του κορωνοϊού στους συλλόγους, με έμφαση στο ποδόσφαιρο και το μπάσκετ (NBA).
Στο ποδόσφαιρο η μετάθεση του Εuro για το καλοκαίρι του 2021 ήρθε να δώσει μια ανάσα, καθώς τα χρονικά περιθώρια ήταν πλέον ασφυκτικά, ωστόσο από μόνη της αυτή η κίνηση δεν είναι αρκετή για να δώσει λύσεις στα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί. Για να αντιληφθείτε καλύτερα για τι μεγέθη μιλάμε θα παραθέσουμε κάποια οικονομικά στοιχεία που αφορούν τα κορυφαία πρωταθλήματα. Στην ετήσια έκθεση της Deloitte για τα οικονομικά του ποδοσφαίρου, που έχει τον ευφάνταστο τίτλο «Money League», για πρώτη φορά στην κορυφή βρέθηκε η Μπαρτσελόνα που κατέγραψε έσοδα 840 εκατ. ευρώ, αφήνοντας δεύτερη τη Ρεάλ με 757 εκατ., ενώ το Τοp 10 της συγκεκριμένης λίστας (Μπάγερν, Παρί Σεν Ζερμέν, Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, Μάντσεστερ Σίτι, Λίβερπουλ, Τότεναμ, Τσέλσι και Γιουβέντους) είχε συνολικά έσοδα 6,5 δισ. ευρώ!
Από πού προέρχονται αυτά τα χρήματα; Τηλεοπτικά δικαιώματα (από εγχώριες και ευρωπαϊκές διοργανώσεις), χορηγίες, εισιτήρια, εμπορικές δραστηριότητες. Μόνο που όλα τα παραπάνω πλέον δεν υφίστανται και οι ομάδες βρίσκονται αντιμέτωπες με ρήτρες που αφορούν τα τηλεοπτικά συμβόλαια και τις χορηγίες που είναι χωρίς αντίκρισμα καθώς δεν υπάρχει πλέον δράση.
Οι πρώτες εκτιμήσεις για πιθανές απώλειες εσόδων στο Top 5 των ευρωπαϊκών πρωταθλημάτων (Αγγλία, Ισπανία, Γερμανία, Ιταλία, Γαλλία), σε περίπτωση που υπάρξει οριστική διακοπή των διοργανώσεων, μιλούν για περισσότερα από 4 δισ. ευρώ και εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας.
Στην Bundesliga, που ιεραρχικά είναι πίσω από Premier League και La Liga, ο πρόεδρός της Κρίστιαν Σάιφερτ δήλωσε ότι το οριστικό λουκέτο θα κοστίσει 750 εκατ. ευρώ και τη δουλειά σε 56.000 ανθρώπους που απασχολούνται με τον έναν ή τον άλλον τρόπο στην αθλητική βιομηχανία της χώρας. Αντιλαμβάνεστε ότι αυτά τα νούμερα είναι μεγαλύτερα για την Αγγλία (περίπου 1,3 δισ. ευρώ) και την Ισπανία (περίπου 1 δισ.), ενώ είναι περίπου τα ίδια σε Ιταλία, Γαλλία.
COVID League
Οι λύσεις για να μειωθεί η χασούρα προϋποθέτουν την επανέναρξη των αγώνων κάποια στιγμή μέσα στον Μάιο και λίγο ως πολύ είναι αναμενόμενες. Από τη στιγμή που σε όλες τις ομάδες το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού (από 60% έως 70%) πηγαίνει στους μισθούς των αθλητών και προπονητών αυτοί είναι που θα κληθούν να κάνουν και τις μεγαλύτερες θυσίες.
Ηδη αρκετές ομάδες έχουν ξεκινήσει επαφές με τους ποδοσφαιριστές τους για να καταλήξουν σε μια συμφωνία, με την Μπαρτσελόνα να είναι η πρώτη που το έκανε ενώ κάτι ανάλογο φαίνεται να ισχύει και για τη Μπάγερν Μονάχου. Στις 23 Μαρτίου συνεδρίασε μέσω τηλεδιάσκεψης η πανίσχυρη Ευρωπαϊκή Ενωση Συλλόγων (ECA) σε μια προσπάθεια να καταλήξει σε μια κοινή φόρμουλα που θα εφαρμoστεί σε όλα τα πρωταθλήματα, ωστόσο αυτό ήταν πρακτικά αδύνατο να συμβεί.
Κι αυτό γιατί κάθε ομάδα έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες και δεν μπορεί να επιβληθεί η ίδια συνθήκη στην Μπαρτσελόνα (που δεν έχει μεγαλομέτοχο, αλλά έναν πρόεδρο που εκλέγεται από τα μέλη του συλλόγου) και στην Παρί Σεν Ζερμέν (που έχει έναν ιδιοκτήτη ο οποίος πληρώνει τα πάντα) ή σε μια ομάδα που έχει ως κύρια πηγή εσόδων τα τηλεοπτικά και σε μια άλλη που κερδίζει τα περισσότερα χρήματά της από τις χορηγικές συμφωνίες και τις εμπορικές της δραστηριότητες.
Επιπροσθέτως, σε κάθε χώρα ισχύει και ένα διαφορετικό νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο προβλέπει και συγκεκριμένες ενέργειες, όπως στη Γερμανία, όπου εφόσον το πρωτάθλημα ανασταλεί οριστικά και οι ομάδες-εταιρείες αναστείλουν τη δραστηριότητά τους, τότε η κυβέρνηση θα καλύψει το 67% των μισθών των υπαλλήλων (ποδοσφαιριστές, φροντιστές, διοικητικοί υπάλληλοι) για τους μήνες που προέκυψε το πρόβλημα.
Προφανώς και ομάδες όπως η Μπάγερν ή η Μπορούσια Ντόρτμουντ δεν θα προσφύγουν σε αυτόν τον μηχανισμό, αλλά σίγουρα είναι μια λύση που θα τη σκεφτούν σοβαρά οι μικρομεσαίες ομάδες της Bundesliga και στο σύνολό τους οι ομάδες των μικρότερων κατηγοριών. Ουσιαστικά η ECA δεν επέβαλε ένα είδους γενικού κανόνα στα μέλη της, αλλά έδειξε τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουν και ο οποίος προϋποθέτει την ολοκλήρωση των πρωταθλημάτων ακόμη και αν χρειαστεί οι ομάδες να αγωνίζονται ως τα μέσα Ιουλίου.
Οσον αφορά την Ελλάδα, η Super League 1 ανήκει στην κατηγορία των πρωταθλημάτων των οποίων η κύρια πηγή εσόδων είναι τα τηλεοπτικά δικαιώματα και καταλαβαίνει κανείς ότι όσο διαρκεί η διακοπή τόσο σφίγγει η θηλιά στον λαιμό των ομάδων που δεν έχουν άλλα έσοδα. Η λίγκα έχει ανακοινώσει αναστολή επ’ αόριστον, ελπίζοντας ότι κάποια στιγμή μέσα στον Μάιο (έστω και κεκλεισμένων των θυρών) θα ξεκινήσουν ξανά οι αγώνες, ενώ τη Δευτέρα 30 Μαρτίου θα πραγματοποιηθεί συνεδρίαση του Δ.Σ. (μέσω τηλεδιάσκεψης) προκειμένου να εκτιμηθεί η κατάσταση και να ετοιμαστούν τα όποια εναλλακτικά σχέδια προκύψουν.
Οι φωνές για εξορθολογισμό
Στα χρόνια της κορύφωσης της οικονομικής κρίσης είχαμε συνηθίσει να ακούμε και να διαβάζουμε ότι «η κρίση γεννά ευκαιρίες» και όσο κι αν κανείς δεν το φωνάζει εν μέσω των τραγικών γεγονότων που βιώνουμε ελέω κορωνοϊού, υπάρχουν αρκετοί που ελπίζουν ότι αυτή η καταστροφή θα βοηθήσει στο να επιστρέψει ο εξορθολογισμός στα οικονομικά του ποδοσφαίρου. Και η αλήθεια είναι ότι πολλά από τα μεταγραφικά σενάρια που είχαν αρχίσει να εξυφαίνονται με πρωταγωνιστές εκκολαπτόμενους ποδοσφαιρικούς αστέρες που εμφανίζονταν να κοστίζουν δεκάδες εκατομμύρια ευρώ, όχι απλώς έχουν μπει στον πάγο, αλλά είτε έχουν ακυρωθεί είτε οι συζητήσεις έχουν μπει σε εντελώς διαφορετικές (οικονομικές) βάσεις καθώς η επόμενη μέρα ακόμη παραμένει θολή, ενώ υπάρχει η αίσθηση ότι πολλοί από τους βασικούς χορηγούς θα μειώσουν τα μπάτζετ τους ή, ακόμη χειρότερα, θα αποσυρθούν εντελώς.
300 εκατ. αναζητούνται
Για την UEFA τη δεδομένη χρονική στιγμή ζήτημα με τους χορηγούς δεν φαίνεται να υπάρχει, καθώς οι συμφωνίες που έχει κλείσει (είτε για διοργανώσεις εθνικών ομάδων είτε για διοργανώσεις συλλόγων) είναι πολυετείς και υπάρχουν εταιρείες που περιμένουν στην… ουρά, ωστόσο η επιβεβλημένη μεταφορά του Euro 2020 για το καλοκαίρι του 2021 δημιούργησε μια σειρά πολύπλοκων ζητημάτων.
Το πιο… ασήμαντο εξ αυτών μπορεί να μοιάζει ότι είναι η ονομασία του τουρνουά (θα παραμείνει Euro 2020 αν και θα γίνει το καλοκαίρι του 2021;), αλλά to branding σε τέτοιου είδους διοργανώσεις είναι κάτι παραπάνω από σημαντικό. Σκεφτείτε μόνο πόσο αναμνηστικά είχαν ήδη παραχθεί καθώς απέμεναν λιγότερο από 100 ημέρες για την έναρξη των αγώνων και πόσοι επηρεάζονται από το συγκεκριμένο κομμάτι μόνο (βιοτεχνίες, μεταφορείς, έμποροι, πωλητές).
Η ζημιά είναι μεγάλη για όλους, την UEFA και τις 12 Ομοσπονδίες που είχαν αναλάβει την επετειακή (καθότι συμπληρώνονται 60 χρόνια από το 1ο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα), όμως το θεωρητικό μειονέκτημα της διοργάνωσης (αυτή η διασπορά των αγώνων σε 12 χώρες) μάλλον εξελίσσεται σε πλεονέκτημα, καθώς το κόστος δεν επιβαρύνει μία ή δύο χώρες και την UEFA, αλλά πολλές περισσότερες.
Οι πρώτες εκτιμήσεις των ειδικών του αθλητικού μάρκετινγκ μιλούν για ζημιά ύψους 300 εκατ. ευρώ για την UEFA, η οποία όμως έχει την οικονομική άνεση να την ξεπεράσει και να απορροφήσει τις όποιες αναταράξεις προκύψουν.
Τα… Final 4 σε Champions και Europa League
Πέρα από τα εθνικά πρωταθλήματα, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι σε εκκρεμότητα βρίσκονται τόσο το Champions όσο και το Europa League όπου υπάρχουν ακόμη ζευγάρια τα οποία δεν έχουν ολοκληρωθεί για τη φάση των «16» και των δύο διοργανώσεων. Το Champions League είναι η κότα με τα χρυσά αυγά για την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία που δεν μπορεί να διανοηθεί πιθανή μη ολοκλήρωσή του, καθώς εκεί οι απώλειες από τηλεοπτικά και χορηγικά έσοδα θα είναι ανυπολόγιστες.
Ο πονοκέφαλος του NBA
Για τον Ανταμ Σίλβερ, κομισάριο του NBA, και τους συνεργάτες του η φετινή σεζόν ξεκίνησε εφιαλτικά και φαίνεται να ολοκληρώνεται με τον ίδιο τρόπο, έχοντας ως κοινό παρονομαστή των…προβλημάτων την Κίνα!
Στις 11 Οκτωβρίου 2019 ο general manager των Χιούστον Ρόκετς Ντάριλ Μόρεϊ, μέσω Twitter τάχθηκε υπέρ των διαδηλωτών στο Χονγκ Κονγκ προκαλώντας διπλωματικό επεισόδιο με την κινεζική κυβέρνηση και απώλειες εκατομμυρίων για τη λίγκα. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που είχαν ανακοινωθεί εκείνη την εποχή, 500 εκατομμύρια Κινέζοι είναι πελάτες του ΝΒΑ, αγοράζοντας προϊόντα και βλέποντας από κοντά ή πληρώνοντας μέσω συνδρομητικής τηλεόρασης αρκετά ματς του ΝΒΑ.
Με το πέρασμα των μηνών η συγκεκριμένη κρίση ξεπεράστηκε, αλλά τώρα που οδεύαμε προς το φινάλε της σεζόν (θεωρητικά τέλη Μαρτίου τελείωνε η κανονική περίοδος) ήρθε ο κορωνοϊός να τινάξει και το κορυφαίο πρωτάθλημα του κόσμου στον αέρα.
Ο συνολικός ετήσιος τζίρος του NBA λέγεται ότι αγγίζει τα 8 δισ. δολάρια και δεδομένου ότι είναι σε εκκρεμότητα το 1/5 των αγώνων (οι υπόλοιποι της κανονικής περιόδου συν τα play off) οι απώλειες σε περίπτωση οριστικής διακοπής θα είναι τεράστιες. Κι εδώ το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων έχει να κάνει με τα τηλεοπτικά δικαιώματα, αλλά εξίσου σημαντικά είναι και τα λεφτά από εισιτήρια, εμπορικές δραστηριότητες (εστιατόρια, καφέ, πάρκινγκ, συναυλίες) με τις πρώτες πρόχειρες εκτιμήσεις να κάνουν λόγο για πιθανές απώλειες πέραν του 1 δισ. αν υπάρχει οριστική διακοπή. Ο Σίλβερ, πάντως, προσπαθεί να παραμείνει αισιόδοξος και (στο καλό σενάριο) προετοιμάζεται για την επανέναρξη των αγώνων (ίσως οι ομάδες να μπουν κατευθείαν στα play off) στα μέσα Ιουνίου ακόμη και αν χρειαστεί οι αγώνες να γίνουν χωρίς κόσμο ή και σε μικρότερα γήπεδα.
Σε αυτή την περίπτωση ναι μεν θα σωθεί το μεγαλύτερο μέρος των τηλεοπτικών συμβολαίων (με το ESPN και το Tur-ner Sports να κερδίζουν πολλά από τις νέες συνδρομές των διψασμένων για δράση φιλάθλων), αλλά θα χαθούν τα υπόλοιπα έσοδα και θα τεθούν σε κίνδυνο οι δουλειές χιλιάδων ανθρώπων.
Σ’ αυτό το κομμάτι πάντως ήδη υπήρξε ευαισθητοποίηση των σταρ του NBA -ανάμεσά τους και ο Γιάννης Αντετοκούνμπο- οι οποίοι ήδη έχουν προχωρήσει σε γενναίες χρηματοδοτήσεις των υπαλλήλων των ομάδων τους (διοικητικό προσωπικό ή υπάλληλοι των γηπέδων).
Προς το παρόν δεν έχει τεθεί ζήτημα μείωσης των συμβολαίων και η πληρωμή των συμβολαίων που είναι προγραμματισμένη για την 1η Απριλίου θα γίνει κανονικά, ωστόσο από εκεί και μετά τίποτα δεν είναι σίγουρο.
Tokyo 202one!
Oσο άργησαν να πάρουν την οριστική απόφαση αναβολής των Ολυμπιακών Αγώνων του Τόκιο οι διοργανωτές (Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή και κυβέρνηση της Ιαπωνίας) άλλο τόσο γρήγορα κινήθηκαν για να λύσουν το ζήτημα με το branding της διοργάνωσης.
Eτσι μέσα σε λίγες μόνο ώρες το Tokyo 2020 έγινε Tokyo 202One (προστέθηκαν στην κατάληξη του 2020 τα γράμματα της αγγλικής αλφαβήτου n και e για να σχηματίσουν με το μηδέν τη λέξη «οne» που σημαίνει ένα).
Μόνο που αυτό είναι ένα από τα πολλά σοβαρά προβλήματα με τα οποία θα πρέπει να παλέψουν από δω και πέρα ΔΟΕ και Ιάπωνες προκειμένου να ξεπεράσουν τις δυσκολίες που προέκυψαν ελέω κορωνοϊού.
Η Ιαπωνία σίγουρα δεν θα έχει τα έσοδα που περίμενε αυτό το καλοκαίρι, αλλά η κάμψη στα οικονομικά της μεγέθη είχε ήδη αρχίσει να φαίνεται από το 2019, ενώ οι τρεις πρώτοι μήνες του 2020 ήταν καταστροφικοί για τον τουρισμό της, καθώς υπήρξε πρώτη της τάξεως του 60% (που αναμένεται να φτάσει στο 75% το πρώτο εξάμηνο).
Δεδομένου ότι ο κορωνοϊός έχει περιορίσει στο ελάχιστο τις μετακινήσεις στο μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού σε όλο τον πλανήτη, προφανώς η μετάθεση των Αγώνων για το επόμενο καλοκαίρι αφήνει ελπίδες ότι η πλειονότητα όσων σχεδίαζαν να βρεθούν στη Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου θα μπορέσει να κάνει τελικά αυτό το ταξίδι. Το ερώτημα είναι βέβαια τι κατάσταση θα επικρατεί γενικότερα στην παγκόσμια οικονομία μετά την κρίση – κι εδώ η ΔΟΕ έχει να διαχειριστεί έναν σημαντικό πονοκέφαλο, καθώς τα χορηγικά πλάνα ολόκληρης τετραετίας έχουν τιναχθεί στον αέρα.
Βέβαια οργανισμοί όπως η ΔΟΕ και η Comcast (η ιδιοκτήτρια εταιρεία του NBC, του αμερικανικού τηλεοπτικοί δικτύου που έχει πληρώσει πολλά δισεκατομμύρια δολάρια για τα δικαιώματα των Ολυμπιακών Αγώνων έως το 2028) δεν αφήνουν τίποτα στην τύχη και είχαν φροντίσει να… ασφαλίσουν τους Αγώνες.
Οι εκτιμήσεις των ειδικών του χώρου κάνουν λόγο για αποζημιώσεις ύψους 2 δισ. δολαρίων που αφορούν τηλεοπτικά δικαιώματα, χορηγίες και άλλα επιπλέον 600 εκατ. που αφορούν το κομμάτι της φιλοξενίας των Αγώνων. Συνήθως η ΔΟΕ ορίζει ως δική της αποζημίωση 800 εκατ. (καλύπτοντας το 80% της επένδυσης της αφού ενίσχυσε το Τόκιο 2020 με 1 δισ. δολάρια) και το υπόλοιπο ποσό μοιράζεται αναλογικά, ωστόσο τη δεδομένη χρονική στιγμή κανείς δεν ξέρει τι ακριβώς προβλέπει η ασφάλιση των αγώνων και ποιους περιλαμβάνει.
Μόνο το NBC είχε προνοήσει σίγουρα να ασφαλιστεί για ένα τέτοιο ενδεχόμενο και ο Μπράιαν Ρόμπερτς, διευθύνων σύμβουλος της Comcast, είχε δηλώσει στις αρχές του μήνα: «Πάντα προσπαθούμε σε τόσο μεγάλα γεγονότα να κάνουμε τις αντίστοιχες προβλέψεις για το τι μπορεί να συμβεί και πάντα φροντίζουμε να έχουμε ασφαλίσει την επένδυσή μας. Οπότε αν δεν γίνουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες φέτος, μπορεί να μην έχουμε κέρδη, αλλά σίγουρα δεν θα έχουμε και ζημίες». Κι αυτό που απομένει να ξεκαθαρίσει τις επόμενες εβδομάδες (ή και μήνες) είναι το ποιος θα αναλάβει το επιπλέον κόστος για τη 12μηνη μετάθεση των Αγώνων.
