Χωρίς να αφήσει περιθώρια «παρερμηνειών» η Κομισιόν με τις χειμερινές προβλέψεις για την ευρωπαϊκή οικονομία στέλνει μήνυμα στην Αθήνα ότι θα χρειαστεί να υιοθετήσει επιπλέον μέτρα (πέραν των περιλαμβανομένων στον προϋπολογισμό), προκειμένου να πιάσει τους στόχους του προγράμματος φέτος και το 2017.
Η έκθεση που ευθυγραμμίζεται με τις βασικές προβλέψεις του προϋπολογισμού σε ότι αφορά την οικονομία (μηδενική ύφεση το 2015) εκτιμά ότι το 2015 έκλεισε με πρωτογενές έλλειμμα 0,25% (σ.σ. με βάση τους ορισμούς του προγράμματος που δεν περιλαμβάνουν τις έκτακτες δαπάνες ανακεφαλαιοποίησης). Εδώ είναι πιθανότατα που θα στηθεί και η γραμμή άμυνας της κυβέρνησης που υποστηρίζει ότι έχει πετύχει υπέρβαση ταμειακών εσόδων κατά 1,9 δισ. ευρώ το 2015 με αποτέλεσμα να υπάρξει πρωτογενές πλεόνασμα. Ωστόσο οι εκτιμήσεις που διατυπώνονται στην έκθεση, και για τις οποίες είχε έγκαιρα προειδοποιήσει το Euro2day.gr, δείχνουν και το βαθμό δυσκολίας.
Σε κάθε περίπτωση η Κομισιόν παραδέχεται ότι έσφαλε στις εκτιμήσεις της για την πορεία της οικονομίας πέρυσι, σημειώνοντας τη σημασία που είχε για να την ανακοπή της ύφεσης ο τουρισμός, οι δαπάνες που έκαναν τα νοικοκυριά υπό το φόβο του κουρέματος,
Οπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, η ύφεση στην Ελλάδα το 2015 φαίνεται τώρα ότι δεν ήταν τόσο μεγάλη όσο αναμένονταν, αναφέρει στην χειμερινή έκθεσή της η Κομισιόν. Η ανθεκτική κατανάλωση, η επιτυχής ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, η σταθερή εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο του νέου προγράμματος του ESM και η πρόοδος σε ότι αφορά τις ιδιωτικοποιήσεις, θα στηρίξει την ανάκαμψη της εμπιστοσύνης και θα φέρει θετική ανάπτυξη και ισχυρότερα δημοσιονομικά αποτελέσματα μέχρι το β’ εξάμηνο του 2016, σύμφωνα με την Κομισιόν.
Οι βελτιωμένες προσδοκίες προκαλούν έκπληξη
Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει στην έκθεσή της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα πρώτα τρία τρίμηνα του 2015, η οικονομία της Ελλάδας αποδείχθηκε ανθεκτική παρά την εφαρμογή της έκτακτης τραπεζικής αργίας, των ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων και της αυξημένης αβεβαιότητας που σχετίζονταν με τις παρατεταμένες διαπραγματεύσεις για το πρόγραμμα. Η ιδιωτική κατανάλωση ήταν ισχυρότερη του αναμενόμενου, με τα νοικοκυριά να προτιμούν να δαπανήσουν τις τραπεζικές καταθέσεις τους προκειμένου να αποφύγουν πιθανά «κουρέματα».
Ωστόσο, η δημοσιονομική προσαρμογή αναμένεται να επιβαρύνει τα διαθέσιμα εισοδήματα και την ιδιωτική κατανάλωση μέχρι και το πρώτο εξάμηνο του 2016. Ο τουριστικός τομέας συνέχισε τις εξαιρετικά καλές επιδόσεις του και το φθινόπωρο.
Οι εισαγωγές προβλέπεται να συνεχίσουν να μειώνονται με ταχύτερο ρυθμό από τις εξαγωγές, με αποτέλεσμα το καθαρό εμπόριο να συμβάλει θετικά στην ανάπτυξη.
Η επιχειρηματική εμπιστοσύνη, όπως αντανακλάται στον Δείκτη Οικονομικής Εμπιστοσύνης και στον Δείκτη Υπευθύνων Προμηθειών, έχει επίσης ανακάμψει σχετικά γρήγορα από τις έντονες πτώσεις του καλοκαιριού. Το οικονομικό κλίμα σταθεροποιήθηκε τον Οκτώβριο και βελτιώθηκε περαιτέρω τον Δεκέμβριο. Συνολικά, η Κομισιόν αναθεώρησε προς τα πάνω την εκτίμησή της για την οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας το 2015, στο 0%.
Το πραγματικό ΑΕΠ αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 0,7% το 2016, εν μέσω του αρνητικού απόηχου από το 2015 και της μείωσης της εγχώριας ζήτησης το α’ εξάμηνο του έτους. Στο δεύτερο εξάμηνο του 2016, η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να ενισχυθεί, με την στήριξη της ανάκαμψης της εμπιστοσύνης, την αναμενόμενη χαλάρωση των capital controls, και την συμμόρφωση με τους όρους του νέου προγράμματος βοήθειας του ESM.
Οι επενδύσεις επίσης θα επωφεληθούν από την επιτυχή ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και την επανέναρξη των ιδιωτικοποιήσεων. Η σταθερή εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων θα ενισχύσει σταδιακά τα οικονομικά θεμελιώδη, τις επενδύσεις και τα άλλα στοιχεία της συνολικής ζήτησης, οδηγώντας σε πρόβλεψη για αύξηση 2,7% του πραγματικού ΑΕΠ το 2017.
Το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της Ελλάδας εκτιμάται ότι μειώθηκε στο σύνολο του 2015, εν μέρει λόγω της σημαντικής πτώσης των εισαγωγών. Αναμένεται, δε, να βελτιωθεί περαιτέρω καθώς οι προηγούμενες και οι συνεχιζόμενες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις θα βελτιώνουν την εξωτερική ανταγωνιστικότητα.
Ο ρυθμός της ανεργίας εκτιμάται πως υποχώρησε το 2015 και θα συνεχίσει να υποχωρεί το 2016 λόγω των καθυστερημένων επιπτώσεων των προηγούμενων βελτιώσεων στην ευελιξία της αγοράς εργασίας. Μετά τις μεγάλες μειώσεις των τελευταίων ετών, οι αμοιβές ανά υπάλληλο αναμένεται να αρχίσουν να αυξάνονται το 2017. Η πρόβλεψη της Κομισιόν είναι ότι η ανεργία ήταν 25,1% το 2015, θα υποχωρήσει σε 24% φέτος και στο 22,8% το 2017.
Ο Εναρμονισμένος Πληθωρισμός ήταν αρνητικός το 2015, αφού η επίπτωση της χαμηλότερης τιμής του πετρελαίου και η αδύναμη ζήτηση αντιστάθμισαν την αύξηση του ΦΠΑ σε πολλά προϊόντα. Ωστόσο, οι τιμές καταναλωτή αναμένεται να αυξηθούν από φέτος, ευθυγραμμιζόμενες με την προβλεπόμενη οικονομική ανάκαμψη.
Τα ανοδικά ρίσκα για τις προοπτικές ανάπτυξης σχετίζονται με την ισχυρότερη εμπιστοσύνη μετά την πρόοδο σε ότι αφορά την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων του προγράμματος και την ταχύτερη άρση των capital controls. Στα πτωτικά ρίσκα περιλαμβάνονται η αποτυχία της πλήρους εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων και η πολιτική αβεβαιότητα, που θα υπονόμευαν τις προοπτικές ανάπτυξης.
Εξακολουθεί να υπάρχει ανάγκη για μεταρρυθμίσεις-κλειδιά
Σύμφωνα με την Κομισιόν, τα μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής που συμφωνήθηκαν με τις αρχές το γ’ τρίμηνο του 2015 στο πλαίσιο του προγράμματος προσαρμογής αναμένεται να αποφέρουν εξοικονόμηση έως 2% του ΑΕΠ μέχρι το 2017 και να οδηγήσουν σε πρωτογενές έλλειμμα σύμφωνα με τον ορισμό του προγράμματος κοντά στον στόχο του -0,25% του ΑΕΠ το 2015.
Έκτακτοι παράγοντες που σχετίζονται με την ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού τομέα που ολοκληρώθηκε στα τέλη του 2015 υπολογίζεται ότι επιδείνωσαν το δημοσιονομικό ισοζύγιο κατά 3,3 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ, ωθώντας το συνολικό έλλειμμα στο 7,6% του ΑΕΠ το 2015.
Ο προϋπολογισμός του 2016 προβλέπει επιπλέον εξοικονόμηση 1,1% του ΑΕΠ από διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στο συνταξιοδοτικό σύστημα και τη φορολογία εισοδήματος, και μέσω του εξορθολογισμού των δαπανών που εξακολουθεί να χρειάζεται συγκεκριμενοποίηση και εφαρμογή. Ωστόσο, θα χρειαστούν περαιτέρω μέτρα το 2016 και 2017 προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι του προγράμματος για πρωτογενή πλεονάσματα 0,5% του ΑΕΠ το 2016 και 1,75% του ΑΕΠ το 2017.
Στο πλαίσιο της πρώτης αξιολόγησης του προγράμματος ESM, η ελληνική κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να νομοθετήσει ώστε να διασφαλίσει πως οι στόχοι του πρωτογενούς πλεονάσματος θα τηρηθούν καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος. Με βάση τους στόχους για το πρωτογενές ισοζύγιο, το συνολικό έλλειμμα προβλέπεται να μειωθεί στο 3,4% του ΑΕΠ το 2016 και 2,1% του ΑΕΠ το 2017.
Στα πτωτικά ρίσκα περιλαμβάνονται οι υψηλότερες δαπάνες για την αντιμετώπιση των εισροών αιτούντων άσυλο και πιθανές καθυστερήσεις στην συγκεκριμενοποίηση και εφαρμογή του επιπλέον πακέτου δημοσιονομικής προσαρμογής. Τα ανοδικά ρίσκα πηγάζουν κυρίως από τις μεταρρυθμίσεις της διοίκησης δημοσίων εσόδων (οι επιπτώσεις των οποίων δεν περιλαμβάνονται στην παρούσα πρόβλεψη) και η άνοδος των εσόδων λόγω της συνολικής ανθεκτικότητας της μακροοικονομίας και της είσπραξης φόρων το β’ εξάμηνο του 2015.
Δεδομένου του χαμηλότερου του αναμενόμενου κόστος για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, η πρόβλεψη για το δημόσιο χρέος μειώθηκε σε σχέση με την πρόβλεψη του φθινοπώρου. Το χρέος της γενικής κυβέρνησης ως ποσοστό του ΑΕΠ αναμένεται να κορυφωθεί το 2016 στο 185% για να μειωθεί το 2017 στο περίπου 182%.
