Eίναι παραμονή Πρωτοχρονιάς, δεν δουλεύεις, έχεις κάποιες εκκρεμότητες να κλείσεις από τη χρονιά που φεύγει, αλλά σκέφτεσαι ότι μπορείς να κοιμηθείς λίγο παραπάνω. Αμ δε! Το κουδούνι της πόρτας του σπιτιού σου χτυπά μανιασμένα, τα πιτσιρίκια της γειτονιάς ήρθαν να σου πουν τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς. (Καλά, το «πιτσιρίκια» το συζητάμε. Εχω φτάσει να συζητάω με 25χρονο για το λάδι που βάζω στα γένια μου, την ίδια στιγμή που μια γυναικοπαρέα ήθελε «να τα πει» με ένδυση «μόλις γύρισα από τα μπουζούκια» – ώπα της).
Σε κάθε περίπτωση, προσπαθείς να αποβάλεις από μέσα σου τον Εμπενίζερ Σκρουτζ – ξεκόλλα, ρε μαν, μέρα που ΄ναι- και, ενώ δεν έχεις πιει ακόμα καφέ, μέσα στη χανγκοβερίλα σου προσέχεις τους στίχους από τα κάλαντα. Ναι, αυτές τις ρίμες που είχες μάθει κι εσύ απέξω στα μικράτα σου, αλλά ποτέ δεν έδωσες βάση στο πού ακριβώς αναφέρονται. Ώπα, μισό, παιδιά. Η δεντρολιβανιά, πού κολλάει; Το ζαχαροκάντιο πόσες θερμίδες έχει;
Τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς, λοιπόν, κρύβουν από πίσω τους μια ιστορία αγάπης. Ναι, χρόνια πολλά, καλή χρονιά να έχουμε, αλλά η καψούρα μπορεί να είναι και γιορτινή, να κερνά ευχές, να κερνά αγάπη – κι όχι μόνο για τον πλησίον. Ο Δημήτρης Καραμάτσκος (με Μάστερ Θρησκειολογίας, παρακαλώ) μας εξηγεί και βάζει τα τριγωνάκια στη θέση τους. Ξεπερνώντας, λοιπόν, το εορταστικό σοκ πως είχες μάθει λάθος και το επαναλάμβανες, χωρίς να ξέρεις τι λες, «ζαχαροκαλοζυμωτή», ενώ το σωστό είναι «ζαχαροκάντιο ζυμωτή», στα κάλαντα ακούγεται -εναλλάξ- ένας στίχος με φόντο τον Αγιο Βασίλη, ενώ μετά ακολουθεί στίχος με ερωτικό υπονοούμενο ο οποίος είναι για την «ψηλή δεντρολιβανιά». Όπου με το οποίο δεν πας πουθενά, αλλά το φλερτ εκείνης της εποχής παιζόταν με άλλους κανόνες.
Αυτά τα κάλαντα που έχουν επιβιώσει μέχρι τις μέρες μας, λοιπόν, αναφέρονται στην ιστορία ενός ερωτευμένου νέου την εποχή της βυζαντινής αυτοκρατορίας, ο οποίος -ναι, μεν- λέει τα κάλαντα σε μια αρχόντισσα αλλά δε, πετάει και τις… μπηχτές του σε μια νεαρά η οποία στην αυτοκρατορική οικογένεια. Τώρα, πώς είναι δυνατόν εκείνος ο νεαρός να πέρασε το υπονοούμενο στην κοπελιά (sic) και να μην το πήρε χαμπάρι κανείς ή να μη θεώρησε πως το παλικάρι δεν ξέρει τι λέει επειδή είναι χρήστης LSD, αποτελεί μια άλλη ιστορία. Το στόρι με τα κάλαντα αναφέρει, πάντως, πως τω καιρώ εκείνω δεν τα έλεγαν τα μικρά παιδιά αλλά οι νέοι («δες κι εμέ το παλικάρι»), οι οποίοι μπορούσαν έτσι να πάνε στα σπίτια των δεσποινίδων που ποθούσαν σφόδρα και να τους πουν πόσο τις θέλουν, κεκαλυμμένα. Με την πάροδο των ετών πολλοί καλαντιστές -το ‘χεις κάνει κι εσύ- αλλάζουν τον στίχο «και δεν μας καταδέχεται» σε «και όλους μας καταδέχεται», γιατί νομίζουν ότι ο Άγιος Βασίλης που έρχεται δεν παίζει να μη μας καταδέχεται. Λογικό, αφού αυτός ο στίχος αναφερόταν στη «δεντρολιβανιά», η οποία -ως αρχόντισσα- ήτο λίγο σνομπαρία.
Ποιοι είναι όλοι οι στίχοι από τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς;
(οι μονοί στίχοι αναφέρονται στον Άγιο Βασίλειο που γιορτάζει – οι ζυγοί απευθύνονται στην κοπέλα)
1. Αρχιμηνιά και αρχιχρονιά
2. Ψηλή μου δεντρολιβανιά (που είσαι ψηλή σαν δεντρολιβανιά – υπέροχο κομπλιμάν)
3. και αρχή καλός μας χρόνος
4. εκκλησιά με τ’ άγιο θόλος (λογικά, το κορίτσι φορούσε καπέλο και ήταν σαν εκκλησιά με περίτεχνο τρούλο – εξαιρετικά σέξι παρομοίωση)
5. Αρχή που βγήκε ο Χριστός, άγιος και πνευματικός
6. στη Γη να περπατήσει και να μας καλοκαρδίσει (κάνε σεργιάνι, μάνα μου, να αναστενάξουν τα πεζοδρόμια – η ελεύθερη μετάφραση)
7. Άγιος Βασίλης έρχεται
8. και δεν μας καταδέχεται (ο σνομπισμός της νεαράς που λέγαμε)
9. από την Καισαρεία
10. συ είσαι αρχόντισσα κυρία (εδώ είναι το «κάρφωμα», εδώ καταλαβαίνεις ότι ΔΕΝ αναφέρεται στον Αγιο με την κόκκινη στολή)
11. Βαστάει εικόνα και χαρτί
12. ζαχαροκάντιο ζυμωτή (είναι η ζάχαρη από ζαχαροκάλαμο – γκουρμεδιά)
13. χαρτί και καλαμάρι
14. δες κι εμέ το παλικάρι (κοίτα μας κι εμάς, καλέ)
15. Το καλαμάρι έγραφε
16. τη μοίρα του την έλεγε (μυρίζει «χυλόπιτα»)
17. και το χαρτί ομίλει
18. άγιε μου, άγιε μου, καλέ Βασίλη.
Όπου ποτέ, να τα λέμε αυτά, δεν μάθαμε τους τελευταίους στίχους, αφού υπήρχε πάντα η γρήγορη διακοπή «μπράβο, παιδιά, και του χρόνου» – «τα λεφτά, μπάρμπα, καλή χρονιά!».
Αυτή, λοιπόν, είναι μια ιστορία αγάπης κρυμμένη στα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς, όπου ποτέ δεν μάθαμε πώς εξελίχθηκε εκείνο το βυζαντινό φλερτ της εποχής. Το καλό είναι πως η αγάπη είναι γύρω μας, ακόμα και στα κάλαντα, πρέπει να είναι παντού. Ας είναι και στη χρονιά που ξεκινά, με γεύση δεντρολιβανιά και ολόκληρα, λαχταριστά κομμάτια από ζαχαροκάντιο ζυμωτή. Να τα πούμε;
ethnos
