Για τον Μίλτο Τεντόγλου οι διαρκείς έλεγχοι είναι, τελικά, η μόνη λύση για ένα όσο το δυνατόν πιο καθαρό άθλημα.
Στην έκθεση για τα πεπραγμένα του 2023, ο Εθνικός Οργανισμός για την Καταπολέμηση του Ντόπινγκ (ΕΟΚΑΝ) αναφέρει ότι από το σύνολο των δειγμάτων (ούρων και αίματος) που συλλέχθηκαν από τους αθλητές διαφόρων αθλημάτων, το ποσοστό των αντικανονικών αναλυτικών ευρημάτων, αυτά που λέμε στη δημοσιογραφική γλώσσα «θετικά», ήταν 0,41%.
Το ποσοστό αυτό είναι σχετικά μικρό. Ιδιαίτερα αν συνυπολογίσουμε, για να έχουμε μία τάξη μεγεθών, ότι ο Διεθνής Οργανισμός για την Καταπολέμηση του Ντόπινγκ (WADA), στον δικό του απολογισμό για το 2021, είχε βρει 1560 αντικανονικά αναλυτικά δείγματα από τα συνολικά 241.430 συλλεχθέντα, δηλαδή ένα ποσοστό της τάξης του 0,65%.
Στην ίδια έκθεση του ΕΟΚΑΝ, αναφέρεται επίσης η αύξηση και εντατικοποίηση των ελέγχων σε αθλητές για πιθανή χρήση παράνομων ουσιών (ποσοστό αύξησης 240% για τα δείγματα ούρων και 121,7% για τα δείγματα αίματος). Φαίνεται ότι τα αθλήματα στα οποία γίνονται οι περισσότεροι έλεγχοι από τον ΕΟΚΑΝ είναι το ποδόσφαιρο, η κολύμβηση και ο στίβος.
Σε κάθε περίπτωση, παρότι τουλάχιστον στην εποχή μας και με βάση τα επίσημα στοιχεία (το πόσο η λίστα των απαγορευμένων ουσιών είναι αρκούντως επικαιροποιημένη είναι μία άλλη μεγάλη ιστορία), η πλειοψηφία των αθλητών και των πρωταθλητών δεν έχουν σχέση, η σκιά της αθέμιτης αυτής πρακτικής έχει πέσει βαριά πάνω από τον χώρο τoυ αθλητισμού. Προφανώς γιατί ο θόρυβος από ένα θετικό δείγμα είναι τεράστιος, ενώ τα πάμπολλα καθαρά δείγματα δεν απασχολούν πρακτικά κανέναν.
H σκιά αυτή, εκτός από την καχυποψία που γεννά εν συνόλω για τον αθλητισμό, επηρεάζει ποικιλοτρόπως και τους ίδιους τους αθλητές ως δρώντα υποκείμενα. Συχνά μπορεί να γίνονται θύματα της όλης συνθήκης. Η γραμμή μεταξύ επιτυχίας και αποτυχίας είναι πάρα πολύ λεπτή και ως εκ τούτου, ένας μη καθαρός αγώνας οδηγεί σε ένα αίσθημα απίστευτης αδικίας. Ακόμα και όταν κερδίζουν όμως, συχνά πέφτουν θύματα μίας άγονης και συχνά αστήρικτης καχυποψίας ως προς τις επιδόσεις τους.
Αυτό όμως δεν αφορά μόνο τους αγώνες και τις επιδόσεις τους. Η εντατικοποίηση του ελέγχου για το ντόπινγκ συνδέεται πια ενεργά με την ίδια την καθημερινότητα των αθλητών. Όχι πριν ή μετά από κάποιον αγώνα, όπως θα περίμενε κανείς, αλλά καθόλη τη διάρκεια του χρόνου οι αθλητές πρέπει να είναι διαθέσιμοι σε καθημερινή βάση. Πόσο εύκολο είναι να βρίσκεσαι υπό ένα μόνιμο καθεστώς ελέγχου και μέχρι κατά πόσο αυτό είναι καταπάτηση βασικών δικαιωμάτων;
Προκειμένου να καταλάβουμε καλύτερα πώς είναι να ζεις υπό αυτή τη μόνιμη διαδικασία ελέγχου ζητήσαμε το βίωμα ενός ανθρώπου που το ζει από κοντά.
Η αφήγηση του Μίλτου Τεντόγλου στο Reader
«O έλεγχος αντι-ντόπιγνκ είναι έλεγχος δειγμάτων είτε ούρων είτε αίματος είτε και τα δύο. Πρέπει να είναι πάντα παρόντες τουλάχιστον δύο ελεγκτές. Αν είσαι άνδρας, πρέπει να υπάρχει τουλάχιστον ένας άνδρας ελεγκτής ενώ, αν είσαι γυναίκα, πρέπει να υπάρχει σίγουρα μία γυναίκα», μου λέει ο Μίλτος Τεντόγλου, ο Έλληνας πρωταθλητής στο μήκος και χρυσός Ολυμπιονίκης του Τόκιο, όταν τον ρωτάω ποια είναι η διαδικασία ελέγχου ενός αθλητή.
Προκειμένου μάλιστα να διασφαλιστεί ο σωστός έλεγχος, ένας εκ των ελεγκτών πρέπει να βρεθεί μαζί με τον ελεγχόμενο στην τουαλέτα, «Όταν δίνεις το δείγμα των ούρων, στην τουαλέτα, ο ένας από τους δύο ελεγκτές βρίσκεται εκεί μαζί σου και σε παρακολουθεί. Έπειτα, τα δείγματα τα κλείνουμε και τα βάζουμε εμείς οι ίδιοι στα κουτιά». Προφανώς αυτό γίνεται για να αποφευχθεί η περίπτωση αλλαγής του δείγματος με κάποιο καθαρό.
Η επόμενη ερώτησή μου είναι πόσο συχνά γίνονται αυτοί οι έλεγχοι. Για όσους αθλητές και αθλήτριες δεν έχουν ιστορικό χρήσης παράνομων ουσιών και σε περιόδους εκτός αγώνων, οι έλεγχοι μπορεί να γίνονται μία φορά τον μήνα. Πρέπει όμως να είναι κάθε μέρα διαθέσιμοι και διαθέσιμες για έλεγχο δηλώντας το μέρος όπου βρίσκονται. «Πρέπει να έχεις δηλώσει κάθε μέρα μία συγκεκριμένη ώρα και μέρος και είσαι υποχρεωμένος να βρίσκεσαι εκεί. Εγώ για παράδειγμα το βάζω 8 το πρωί και, όταν ταξιδεύω, πρέπει να το αλλάζω».
«Οι έλεγχοι μπορεί βέβαια να γίνουν και εκτός του συγκεκριμένου slot, χωρίς βέβαια να δέχεσαι κάποια επίπληξη, αν δεν σε βρουν. Αντιθέτως, αν σε βρουν «είσαι υποχρεωμένος να δώσεις δείγμα, εκτός αν υπάρχει κάποιος πολύ σοβαρός λόγος, για παράδειγμα οτι πρέπει να ταξιδέψεις. Αν φεύγει το αεροπλάνο σου σε 2 ωρες και έρθουν για αντιντόπινγκ σε ώρα που δεν εχεις δηλώσει, η διαδικασία τότε είναι ότι πρέπει να σε ακολουθήσουν ως το αεροδρόμιο, μέχρι να φύγεις».
«Σε γενικές γραμμές, αν έρθουν μέσα στο time slot που έχεις βάλει και δεν σε βρουν αυτό είναι το λεγόμενο non show. Μπορείς να κάνεις μέσα σε 12 μήνες μέχρι δύο non show, στο τρίτο τρως αποκλεισμό, συνήθως δύο χρόνων». Αν πάλι αρνηθεί κανείς να δώσει δείγμα κατά τη διάρκεια ενός αγώνα ή μίας προπόνησης, τότε ο αποκλεισμός είναι απευθείας.
Προκειμένου να υπάρχει μία οργάνωση ως προς το πού και πότε είναι διαθέσιμοι για έλεγχο οι αθλητές, έχει δημιουργηθεί ένα σύστημα που λέγεται Adams μέσα στο οποίο οι αθλητές δηλώνουν πού και πότε είναι διαθέσιμοι για τον έλεγχο. «Εκεί έχεις λογαριασμό, μπαίνεις και κάνεις τις απαραίτητες ενέργειες. Πρέπει να βάζεις κάθε αγώνα που έχεις στο πρόγραμμά σου, προκειμένου να τους έχεις ενήμερους».
Τον ρωτάω αν του έχει τύχει ποτέ να τον αναζητήσουν σε κάποια ακραία φάση. «Ναι, μου έχει τύχει. Ήταν στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα της Ντόχα, το 2019, όταν από λάθος οι ελεγκτές με πήραν για έλεγχο το πρωί της ημέρας που είχα τελικό». Όπως μου τονίζει, αυτό ήταν αναίτιο καθώς συνήθως ο έλεγχος μπορεί να γίνει κάλλιστα μετά το πέρας του αγώνα.
«Μου έχει τύχει πάντως πολύ συχνά, σε μεγάλους αγώνες, να μου παίρνουν δείγμα πάρα πολύ νωρίς το πρωί, ακόμα και στις 6 η ώρα. Είμαστε πολλοί αθλητές οπότε αυτό είναι απαραίτητο αν θέλεις να πάρουν δείγμα από όλους τους συμμετέχοντες».
Το αναγκαίο κακό
Για όσους δεν ασχολούμαστε με τον αθλητισμό σε κορυφαίο επίπεδο, ένα πιθανό σενάριο του να βρισκόμαστε σε μία μόνιμη διαδικασία ελέγχου τιμών των ούρων και του αίματός μας είναι αν μη τι άλλο κάτι ασφυκτικό. Ρωτάω τον Μίλτο Τεντόγλου, που ζει εντός αυτής της διαδικασίας, αν νιώθει πως όλο αυτό καταλήγει καταπιεστικό για τον ίδιο. Η απάντησή του είναι αφοπλιστική: «Ναι, αλλά αυτό είναι το σωστό για να κρατήσουμε το άθλημα καθαρό».
Εξάλλου, όλο το παραπάνω δεν είναι κάτι που απασχολεί ιδιαίτερα τον ίδιο και τους συναθλητές του στην καθημερινότητά τους. Αυτό που σε εμάς φαίνεται παρανοϊκό, για εκείνους «είναι νορμάλ, γιατί το έχουμε συνηθίσει. Αν αρχίσουν να γίνονται πολλοι έλεγχοι εκτός ώρας και ερχονται 9-10 το βράδυ, αυτό είναι ενοχλητικό και ναι μπορούμε να μιλήσουμε. Για το ότι απλά έρχονται για έλεγχο, είναι οκ και μακάρι να έρχονται πιο συχνά και να πηγαίνουν σε όλους».
Αν το καλοσκεφτεί κανείς, είναι λογικό. Υπεραθλητές που θυσιάζουν πάρα πολλά πράγματα για να ξεπεράσουν τους εαυτούς τους στον υψηλότατο ανταγωνισμό, θυσιάζουν μέρος του προσωπικού τους χώρου, στο όνομα ενός αγώνα για να επιτευχθεί ένα όσο το δυνατό πιο καθαρό και τελικά πιο δίκαιο άθλημα.
