Γράφει η Νάντια Β. Γώγουλου / Χάγη ή Αμβούργο;

Το τελευταίο χρονικό διάστημα πληθαίνουν οι αναφορές για τη δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης , να επιλύσει τυχόν διαφορές μας με την γείτονα χώρα , σε θέματα διεθνούς δικαίου και δικαίου της θάλασσας.

Είναι , όμως , αρμόδιο το ανωτέρω Δικαστήριο για τα φλέγοντα ζητήματα που έχουν αποτελέσει αντικείμενο διπλωματικών επαφών στα διεθνή fora;
Το Διεθνές Δικαστήριο , αποκαλούμενο συχνά εντός του ελληνικού χώρου ως Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ΔΔΧ), είναι το κύριο όργανο των Ηνωμένων Εθνών και έχει την έδρα του στο Παλάτι της Ειρήνης (Vredespaleis) στη Χάγη της Ολλανδίας.Η λειτουργία και οι αρμοδιότητές του ρυθμίζονται από τον και το Καταστατικό του ΔΔ.

Το Διεθνές Δικαστήριο για το Δίκαιο της Θάλασσας – (ITLOS), (ελληνικά:ΔΔΔΘ), είναι ένα δικαστικό όργανο που δημιουργήθηκε από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας που υπεγράφη στη Τζαμάικα, στις 10 -Δεκεμβρίου του1982.Επιλύει διαφορές σχετικά με την ερμηνεία ή την εφαρμογή της Σύμβασης, όπως επίσης διαφορές από άλλες συμφωνίες που καλύπτονται από τη Σύμβαση, με τη σύμφωνη γνώμη των μερών.

Επιλύει διαφορές (επίδικη δικαιοδοσία) και νομικά ζητήματα (συμβουλευτική δικαιοδοσία) που του υποβάλλονται.

Το Διεθνές Δικαστήριο για το Δίκαιο της Θάλασσας εδρεύει στο Αμβούργο της Γερμανίας.

Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας τέθηκε σε ισχύ στις 16-11-1994 και αποτελεί τη βάση ενός διεθνούς νομικού πλαισίου για το δίκαιο «της θάλασσας, όλων των ωκεανών, τις χρήσεις και τους πόρους της».

Στη Σύμβαση αυτή περιλαμβάνεται, επίσης η Διεθνής Αρχή των Θαλάσσιων Βυθών, για την ευθύνη για τη ρύθμιση του θαλάσσιου βυθού σε θέματα εξόρυξης πέρα από τα όρια της εθνικής δικαιοδοσίας, που είναι έξω από τα όρια των χωρικών υδάτων, τη συνορεύουσα ζώνη και την υφαλοκρηπίδα, των παράκτιων, ή νησιωτικών, ή αρχιπελαγικών κρατών.

Η προσφυγή στο Δικαστήριο μπορεί να πραγματοποιηθεί βάσει του άρθρου 287 της Σύμβασης, όπου τα μέρη έχουν αποδεχτεί τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου με γραπτή δήλωση για την επίλυση διαφορών σχετικά με την ερμηνεία ή την εφαρμογή της Σύμβασης.

Η διαφορά μπορεί να υποβληθεί στο Δικαστήριο κατόπιν αιτήματος ενός από τα μέρη με μονομερή αίτηση.

Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας αναγνωρίζει στα νησιά θαλάσσια αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) ίδια με εκείνη ενός ηπειρωτικού εδάφους και εξαιρεί όχι τις νησίδες που δεν κατοικούνται, αλλά εκείνες που δεν μπορούν να κατοικηθούν και να συντηρήσουν ζωή.

Το Διεθνές Δικαστήριο του Αμβούργου ασχολείται μόνο με συναφή προς τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας θέματα. Δηλαδή για την οριοθέτηση των θαλασσίων οικονομικών ζωνών και των θαλασσίων συνόρων. Σε αντίθεση το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης έχει ευρύτερο πλαίσιο εκδίκασης διαφορών. Συνεπώς, στο Αμβούργο δεν μπορούν να τεθούν τα επιπλέον ανυπόστατα θέματα που εγείρει η Τουρκία.

Από την άλλη πλευρά, μία μερίδα πολιτικών και αναλυτών θεωρεί ότι είναι διαφορετική περίπτωση να αντιπαραθέτεις την ΑΟΖ του Καστελόριζου με την Κύπρο, αντί με την Αίγυπτο , λόγω του ηπειρωτικού μεγέθους της τελευταίας. Όμως, η νομική πραγματικότητα θα ξεδιάλυνε κατόπιν της εξέτασης του θέματος από το αρμόδιο δικαστικό όργανο, το Διεθνές Δικαστήριο του Αμβούργου.

Σε μία τέτοια περίπτωση, οι όποιες προσωπικές εκτιμήσεις για το αν και κατά πόσο έχουν ή δεν έχουν ΑΟΖ τα ελληνικά νησιά ή για το τι μπορεί να χάσουμε αν πάμε στη Χάγη, θα ελάμβαναν μία ξεκάθαρη απάντηση. Παράλληλα, διλλήματα του τύπου «διάλογος για συνεκμετάλλευση με την Τουρκία ή πόλεμος» θα έχαναν την «αίγλη» τους.
Το περίεργο είναι ότι ο κύκλος αυτών των προσώπων διατυπώνει μόνο αρνητικές εκτιμήσεις, βασιζόμενος πάντα στο ενδεχόμενο προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Ποτέ δεν έχει εκφράσει θετικές εκτιμήσεις, ούτε έχει συνδέσει τις σκέψεις του με το Διεθνές Δικαστήριο του Αμβούργου. Αλλά και οι εκάστοτε ελληνικές κυβερνήσεις, καθώς και το σύνολο των γνωστών πολιτικών κομμάτων δεν έχουν κάνει ποτέ νύξη για το ενδεχόμενο προσφυγής στο συγκεκριμένο Δικαστήριο.

Διαπιστώνεται επίσης, πως ένας διαπραγματευτικός δίαυλος με «ολίγη» παραχώρηση δικαιωμάτων γίνεται πλέον αποδεκτός από μέρος του πολιτικού κόσμου της χώρας, καθώς και από την πλειοψηφία της κοινής γνώμης.

Δυστυχώς, η διαχρονική απουσία χάραξης ενιαίας στρατηγικής στα εθνικά μας θέματα, σε συνδυασμό με την υιοθέτηση της τακτικής του “κατευνασμού”, συντέλεσαν στο να σύρετε η χώρα μας να ανταλλάσει δικαιώματα που ορίζονται από τις διεθνείς συνθήκες με μία πιθανή αποφυγή του casus belli.