Το Minecraft αποτελεί ένα από τα πιο δημοφιλή βιντεοπαιχνίδια όλων των εποχών, με πάνω 300 εκατομμύρια πωλήσεις από το 2009, όταν πρωτοκυκλοφόρησε. Πρόκειται για ένα παιχνίδι που όλα αυτά τα χρόνια έχει προσελκύσει χρήστες όλων των ηλικιών –από μικρά παιδιά μέχρι ενήλικες– πολλοί από τους οποίους είδαν το Minecraft ως ένα μέσο έκφρασης δημιουργικότητας.
Οσον αφορά τα παιδιά, το Minecraft συνεχίζει να απορροφά μέχρι σήμερα την προσοχή τους, πράγμα διόλου ευκαταφρόνητο σε μια εποχή που μαστίζεται από την απόσπαση της προσοχής και το γρήγορο σκρολάρισμα. Ορισμένοι γονείς, όμως ανησυχούν ότι το ενδιαφέρον των παιδιών τους για το παιχνίδι μπορεί να αγγίξει τα όρια της εμμονής ή ακόμη και του εθισμού, καθώς προσπαθούν να περιορίσουν τον χρόνο τους μπροστά από την οθόνη του υπολογιστή.
Σύμφωνα με ειδικούς που μίλησαν στο BBC, θα μπορούσαν να υπάρχουν βαθιά ψυχολογικοί –ακόμη και εξελικτικοί– παράγοντες πίσω από την επιτυχία του Minecraft αλλά και αντίστοιχης φιλοσοφίας παιχνιδιών. Τέτοια παιχνίδια επιφύονται στο ένστικτο που λίγο πολύ έχουμε όλοι μας και βοήθησε διαχρονικά στην εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού: την επιθυμία να χτίσουμε και γενικότερα να δημιουργήσουμε κάτι.
Από τα δεντρόσπιτα, στο Minecraft
Αν το καλοσκεφτείτε, τα παιδιά πάντα απολάμβαναν να φτιάχνουν πράγματα, όπως κάστρα στην άμμο, φρούρια ή δεντρόσπιτα. Σε ένα πιο ελεγχόμενο περιβάλλον, συχνά θα δούμε παιδιά να παίζουν με τουβλάκια Lego, δημιουργώντας κατασκευές με αυτά. Το Minecraft αποτελεί πλέον μια εξέλιξη αυτού του μοτίβου, αλλά αυτή τη φορά σε ψηφιακό χώρο. Γιατί όμως είναι τόσο ελκυστικό σε πολλά παιδιά να κατασκευάζουν πράγματα;
«Ολα τα θηλαστικά παίζουν όταν είναι μικρά», λέει στο BBC ο Πίτερ Γκρέι, παιδοψυχολόγος στο Boston College, στη Μασαχουσέτη των Ηνωμένων Πολιτειών. «Παίζουν με τις δεξιότητες που είναι πιο σημαντικό να αναπτύξουν για την επιβίωσή τους και την τελική τους ικανότητα να ζευγαρώσουν», προσθέτει. Ωστόσο, οι άνθρωποι διαφέρουν από τα άλλα ζώα στο ότι οφείλουν μεγάλο μέρος της επιβίωσης στην ικανότητa να κατασκευάζουν πράγματα.
Επομένως, σύμφωνα με τον Γκρέι, «δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η φυσική επιλογή προίκισε τους νέους ανθρώπους με μια ισχυρή τάση να παίζουν κατασκευάζοντας πράγματα».
Αυτό που επιλέγουν να χτίσουν οι νέοι κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού και ο τρόπος με τον οποίο το χτίζουν, τείνει να αντανακλά την κουλτούρα στην οποία ζουν, συνεχίζει ο Γκρέι. «Δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσει καθόλου το γεγονός ότι τα παιδιά έλκονται πραγματικά από το να παίζουν σε υπολογιστές σήμερα, ούτε αυτό θα πρέπει να μας ανησυχεί. Τα παιδιά ξέρουν μέσα τους, στα ένστικτά τους θα έλεγα, ότι αυτές είναι οι δεξιότητες [που] πρέπει να αναπτύξουν», προσθέτει.
Η επιτυχία των παιχνιδιών τύπου sandbox
Ο πληροφορικός, Τζούλιαν Τογκέλιους από το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, εκτιμά ότι τα παιχνίδια τύπου sandbox (δηλαδή βιντεοπαιχνίδια όπως το Minecraft που προσφέρουν στους παίκτες την ελευθερία να εξερευνήσουν τη δημιουργικότητά τους χωρίς συγκεκριμένο στόχο) διευκολύνουν την αλληλεπίδραση με τους υπολογιστές και τη δημιουργία πραγμάτων σε αυτούς.
«Στον κόσμο του Minecraft, η δημιουργία είναι άμεση και απλή. Είναι πολύ πιο εύκολο από το να γράφεις κώδικα», σημειώνει. Με άλλα λόγια, παιχνίδια όπως αυτό ικανοποιούν την έμφυτη παρόρμηση για κατασκευή, όταν οι υπολογιστές, παραδοσιακά, θα μπορούσαν υπό άλλες συνθήκες να εμποδίσουν αυτή την παρόρμηση.
Ωστόσο, εκτός από τη λειτουργία sandbox, η οποία επιτρέπει στους παίκτες να δημιουργούν ότι σχεδόν επιθυμούν, υπάρχει επίσης και η λειτουργία survival mode, στην οποία ο παίκτης έχει ως αποστολή να επιβιώσει και να πολεμήσει εχθρούς. Στο πλαίσιο αυτό, ο πατέρας τριών παιδιών, Εϊ Τζι Μινότι κάνει από την πλευρά του λόγο για την κοινωνική πλευρά του παιχνιδιού. Οταν τα παιδιά του δεν μπορούν να συναντηθούν με τους φίλους ή τα ξαδέρφια τους από κοντά, μπορούν να το κάνουν online: «Γίνεται αυτός ο εικονικός χώρος συνάντησης», λέει. «Είναι ουσιαστικά απλώς μια ψηφιακή παιδική χαρά», συνεχίζει ο Μινότι, τονίζοντας πάντως ότι «δεν αφήνουμε τα παιδιά έτσι απλά ελεύθερα στο διαδίκτυο».
Σε κάθε περίπτωση, το εύρος των δυνατοτήτων στα παιχνίδια τύπου sandbox βοηθά στην εξασφάλιση ευρείας απήχησης, λέει η Μπάιλι Μπράσερς, ψυχολόγος στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Τέξας, η οποία πέρυσι δημοσίευσε μια διατριβή σχετικά με το πώς το Minecraft μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο ψυχολογικής έρευνας.
Η Μπράσερς εντόπισε πέντε διαφορετικές πτυχές του παιχνιδιού. Υπάρχει ένα κοινωνικό στοιχείο, η ευκαιρία να αισθανθείς ικανός μέσω της μάχης ή του παιχνιδιού που βασίζεται στην εξερεύνηση, η μηχανική, η δημιουργικότητα και, τέλος, το survival mode, δηλαδή ο αγώνας του παίκτη για επιβίωση. «Στα περισσότερα παιχνίδια, θα έχεις μόνο ένα ή δύο από αυτά τα στοιχεία», λέει η Μπράσερς φέρνοντας ως παράδειγμα το δημοφιλές Fortnite το οποία αφορά μόνο το κοινωνικό κομμάτι αλλά και την επιβίωση του χρήστη.
kathimerini.gr
