Σκαρφαλωμένη στο όρος Καλλίδρομο, πάνω ακριβώς από τις Θερμοπύλες. Με ιστορία που ξεκινά από τα Ομηρικά χρόνια και ένα κάστρο που κατοικήθηκε από ιππότες Λομβαρδούς και μαρκησίες μέχρι Οθωμανούς Δερβίσηδες και τα παλικάρια του Δυοβουνιώτη…
Η ξακουστή Βοδονίτσα, η Μενδενίτσα όπως την γνωρίζουμε σήμερα, ένα χωριό παραδοσιακό, ιδιαίτερο, με μαγευτική θέα και οργιώδη φύση, δεν μπορεί να μην σε συγκινήσει με τον πολιτισμό της, την ιστορία της αλλά και την ζεστασιά των φιλόξενων ανθρώπων της.
Επιμέλεια: Λίλιαν Χαχοπούλου
Φωτό, Βίντεο : Πάνος Κατσώνης
Ανηφορίζοντας προς την Μενδενίτσα μαγευόμαστε από το ολόφυτο καταπράσινο τοπίο. Μια διαδρομή όπου η φύση με την ομορφιά και τα αρώματα της που προκαλεί τις αισθήσεις μας και το χωριό που σε λίγο βρίσκουμε μπροστά μας, τις απογειώνει.
Πέτρινα σπίτια δίπατα. Καινούρια αλλά και παμπάλαια με τη σφραγίδα της φραγκοκρατίας. Αυλές που ανθίζουν τριανταφυλλιές και καλντερίμια από την εποχή των Οθωμανών σε έναν συνδυασμό που σε προκαλεί να περπατήσεις κάθε γωνιά του χωριού.
Μας γοητεύει η γειτονιά στο Κάστρο και στο Κουτλούμ με σπίτια σαν χτισμένα το ένα πάνω στο άλλο. Και ο Βράχος ψηλά, με την απίστευτη θέα.
Εκεί, στο Βράχο και η πλατεία του χωριού με τα περιποιημένα μαγαζιά τριγύρω της. Αγναντεύουμε προς τη θάλασσα του Μαλιακού, εκεί που θα νερά του ανακατεύονται με του Ευβοϊκού και δημιουργούν ένα πανόραμα γαλάζιο και σμαραγδί, που αιχμαλωτίζει το βλέμμα…
Παίρνουμε το δρόμο προς τον Αι Γιώργη με τον φανταχτερό τρούλο και το εντυπωσιακό καμπαναριό. Κλειδωμένος ο αυλόγυρος αλλά αυτό δεν μας σταματά από το να θαυμάζουμε τα παρτέρια του, χρωματισμένα από λουλούδια καλοφροντισμένα.
Χτίστηκε στα θέμελα τούρκικου τζαμιού και είναι το μόνο κοινοτικό κτίριο που γλίτωσε από τη χιτλερική θηριωδία. Κοντά στην εκκλησία είναι το παλιό σχολείο που μετατράπηκε σε Κοινοτικό Γραφείο και Σταθμό Χωροφυλακής. Το καινούριο δημοτικό σχολείο στην περιοχή Αλώνια, χτίστηκε το 1927 με δαπάνη του “εθνικού ευεργέτη” Ανδρέα Συγγρού. Κάηκε στην Κατοχή από τους Γερμανούς και ξαναφτιάχτηκε μεταπολεμικά, με έξοδα της Κοινότητας.
Ζωντανά ιστορικά για το χωριό μνημεία δύο υπεραιωνόβιοι πλάτανοι που στέκουν ο ένας στην ανατολή, στα Ταμπούρια και ο άλλος στην τοποθεσία Μπεζεστένι πίσω από το Κουτλούμ.
Εκεί στο Μπεζεστένι, γεννήθηκε και το έθιμο της αλμυροκουλούρας και το αμίλητο νερό. Το περιγράφει πολύ γλαφυρά η ντόπια συγγραφέας Μαρία Λάμπρου στο βιβλίο της “ΜΕΝΔΕΝΙΤΣΑ, Η Αμυντήριος `Επαυλις”
«Μια παρέα από ανύπαντρες κοπέλες, την Κυριακή της Αποκριάς, πήγαιναν σε τρεις πρωτοστεφανωμένες γυναίκες και ζητούσαν από αυτές λίγο αλάτι και λίγο αλεύρι. Τα υλικά αυτά τα ζύμωναν, τα έψηναν στο φούρνο, και τα ψωμιά αυτά τα έλεγαν αλμυροκούλουρα. Τα έτρωγαν το βράδυ της Καθαρής Δευτέρας με σκοπό να διψάσουν τη νύχτα και να ονειρευτούν ποιος θα τους δώσει να πιουν νερό. Αυτός, πίστευαν, ότι θα ήταν και ο μέλλων σύζυγός τους. Εάν έπιναν νερό σε κάποια βρύση, το τυχερό τους θα ήταν σ΄ αυτή τη γειτονιά.
Η Βασιλική, του Κώστα του Δερβέναγα, πολύ όμορφη και αρχοντοπούλα, ονειρεύτηκε ότι έτρεξε να πιει νερό στην βρύση στο Μπεζεστένι. Εκεί συνάντησε τον Βαγγέλη τον Αγγελούση ο οποίος καθάριζε τα κανάλια (λίμπες) για να πίνουν τα ζώα νερό. Το πρωί γελούσε με το παράξενο όνειρο, διότι ήταν απίθανο αυτή να παντρευτεί ένα ξένο και φτωχό τσοπανόπουλο που φύλαγε γελάδια. Όμως η αλμυροκουλούρα ήταν αλάνθαστη, όπως παραδέχτηκε η ίδια. Έγινε κυρία Αγγελούση.
Κάποια που δεν θέλησε να αποκαλυφτεί τ΄ όνομά της ονειρεύτηκε έναν παντρεμένο να της δίνει νερό, και το πρωί απορούσε. Όμως, μετά από λίγα χρόνια τον παντρεύτηκε, αφού εκείνος έμεινε χήρος.
Παραδείγματα από τη γιορτή υπάρχουν πολλά και απίστευτα. Ο κύριος στόχος της γιορτής ήταν να ονειρευτεί η κάθε κοπέλα αυτόν που αγαπούσε. Εκείνες όμως που ήταν ερωτευμένες με κάποιον νέο του χωριού, ε, ποιον θα έβλεπαν στον ύπνο τους; Αυτόν που είχαν στη σκέψη τους όλη την ημέρα.»
“Κυρά των Θερμοπυλών”
Αφού περπατήσαμε σε όλο το χωριό, αποφασίσαμε μέρα μεσημέρι και κάτω από τον καυτό ήλιο να ανηφορίσουμε προς το Κάστρο της Μενδενίτσας. Επιβλητικό, θα λέγαμε αν έπρεπε να χρησιμοποιήσουμε μόνο μία λέξη για να το περιγράψουμε. Το Φραγκικό Κάστρο, το οποίο διατηρείται έως σήμερα, ανεγέρθηκε από τον Μαρκήσιο της Βοδονίτσας, τον Λομβαρδό ιππότη Guido Pallavicini στα πρώτα χρόνια της Φραγκοκρατίας και συγκεκριμένα το 1204.
Όταν το 1311 οι Καταλανοί έγιναν αφέντες του Δουκάτου των Αθηνών και της Στερεάς Ελλάδας, το κρατίδιο της Μενδενίτσας επιβίωσε και προσαρμόστηκε στη νέα κατάσταση αναγνωρίζοντας τη εξουσία της Καταλανικής Εταιρείας.
Το 1335, μετά από μια επεισοδιακή διαμάχη για τη διαδοχή, άρχοντας της Μενδενίτσας έγινε ο Ενετός Niccolo I Zorzi, ο οποίος είχε παντρευτεί την τελευταία απόγονο των Pallavicini, την Guglielma, την “Κυρά των Θερμοπυλών”. Από αυτή πήρε και το προσωνύμιο του το Κάστρο.
Το 1410, το κάστρο κατελήφθη για πρώτη φορά από τους Τούρκους μετά από πολύμηνη πολιορκία. Μάλιστα είχαν κρατήσει για λίγο τον νεαρό μαρκήσιο Niccolo IΙ ως όμηρο στην Αδριανούπολη. Τον απελευθέρωσαν μετά από παρέμβαση της Βενετίας.
Η Μενδενίτσα κατακτήθηκε οριστικά από τους Οθωμανούς στις 20 Ιουνίου του 1414.
Στις αρχές της Ελληνικής επανάστασης, το 1821, το κάστρο πολιορκήθηκε από τον οπλαρχηγό Δυοβουνιώτη και μετά από λίγες μέρες παραδόθηκε στους Έλληνες. Ακολούθησε σφαγή όλων των Τούρκων.
Το Ολοκαύτωμα
Η Μενδενίτσα ανήκει στις Μαρτυρικές πόλεις αφού δεν γλύτωσε από τις θηριωδίες των Γερμανών. Στις 9-10-1943 τα ναζιστικά γερμανικά στρατεύματα της ορεινής Μεραρχίας «Εντελβάις» ανέβηκαν από το Μώλο, εκτέλεσαν ανθρώπους, έκαψαν σπίτια και το βιός των κατοίκων του χωριού.
