Μοιάζει με εναέριο φρούριο, δημιούργημα των νεράιδων, αναφέρει περιγράφοντας το Μεσαιωνικό κάστρο της Υπάτης, ο Γάλλος περιηγητής του 19ου αιώνα – Jean Buchon
-Advertisement-
Αποφασίζουμε να το επισκεφθούμε. Μια απόφαση που αποδεικνύεται παράτολμη αφού η πρόσβαση στο Κάστρο χειμώνα καιρό εξελίσσεται σε περιπέτεια. Όμως, όταν τελικά φτάνουμε και στεκόμαστε στο ψηλότερο σημείο του, το δέος που νιώθουμε, μας αποζημιώνει….!
Ανηφορίζοντας για την Υπάτη και λίγο πριν φτάσουμε στον καταρράκτη που «βουίζει» δίπλα στον παλιό γραφικό νερόμυλο, στρίβουμε αριστερά στον δρόμο προς την Αγία Κυριακή. Ακολουθούμε τον ανηφορικό χωμάτινο δρόμο. Λάσπες, πέτρες και νεροφαγώματα στο μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής, με το αυτοκίνητο σε «βήμα» σημειωτόν και την ψυχή μας στην κούλουρη. Μετά από μερικά χιλιόμετρα που συνοδεύονται από μπόλικη αγωνία και αρκετό καρδιοχτύπι, φτάνουμε σώοι και αβλαβείς σε υψόμετρο 700 μέτρων.
- Advertisement -
Η ματιά μας, μένει εκστατική μπροστά στα μεσαιωνικά υπολειμμάτα του κάστρου αλλά και στην απέραντη θέα κάτω από το γαλάζιο του ουρανού. Αρχαία τείχη κτισμένα στα 662 μ. ύψος, δεσπόζουν σε έναν φυσικό ορεινό εξώστη που αγναντεύει σε όλη την κοιλάδα του Σπερχειού.
Το κάστρο της Υπάτης οχυρώθηκε από τον Ιουστινιανό και έζησε θρυλικές πολιορκίες από Σταυροφόρους, Βυζαντινούς και Οθωμανούς. Έχει καταγραφεί και ως κέντρο μαγείας αφού στους πρώτους αιώνες η Υπάτη ήταν η καστροπολιτεία της μαγείας, με τις φαρμακίδες και τις αστρομάντισσες να είναι ξακουστές στα πέρατα του κόσμου. Ίσως, είναι το μοναδικό κάστρο στον κόσμο που αντί να φέρνει στο νου ιππότες, φέρνει νεράιδες….
Η ιστορία του Κάστρου της Υπάτης
Η Υπάτη οχυρώθηκε για πρώτη φορά στους ελληνιστικούς χρόνους. Υπολείμματα αυτής της αρχικής οχύρωσης υπάρχουν σε πολλά σημεία στην ευρύτερη περιοχή γύρω από το Κάστρο και μέχρι μέσα στη σύγχρονη Υπάτη. Η οχύρωση ανανεώθηκε τους Βυζαντινούς χρόνους από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό, τον 6ο αιώνα μ.Χ.
Το 869 η Υπάτη αναφέρεται σε εκκλησιαστική σύνοδο για πρώτη φορά με το όνομα «Νέαι Πάτραι». Το 1204 καταλήφθηκε από τους Φράγκους σταυροφόρους και το 1218 πέρασε στην κυριαρχία των βυζαντινών δεσποτών της Ηπείρου.
Το 1267 κληροδοτήθηκε στον Ιωάννη Άγγελο Δούκα Κομνηνό τον Νόθο (νόθο γιο του Μιχαήλ Β’ Δούκα, Δεσπότη της Ηπείρου), ο οποίος οχύρωσε εκ νέου το Κάστρο και ίδρυσε το 1271 το Δουκάτο Νέων Πατρών.
Το Κάστρο της Yπάτης δέχτηκε το 1275 την επίθεση του Ιωάννη Παλαιολόγου, βυζαντινού στρατηγού, επικεφαλής 30.000 ανδρών. Η ισχυρή οχύρωσή του εμπόδισε την κατάληψή τοθ. Το Κάστρο παρέμεινε στην κυριαρχία των απογόνων του Ιωάννη μέχρι το 1318, οπότε πέρασε στα χέρια των Καταλανών.
Οι Καταλανοί της Καταλανικής Εταιρείας μετά τη νίκη τους στη μάχη του Κηφισού το 1311 έγιναν κύριοι του Δουκάτου των Αθηνών. Λίγο μετά, υπό την ηγεσία του Αλφόνσο Φρέντερικ, γιου του βασιλιά της Σικελίας, άρχισαν να επεκτείνονται στα εδάφη του Δεσποτάτου της Ηπείρου και μεταξύ άλλων πήραν και την Υπάτη.
Τα νέα εδάφη ενώθηκαν με το Δουκάτο των Αθηνών με το όνομα Δουκάτο Αθηνών και Νέων Πατρών.
Οι επιθέσεις της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας σταδιακά μείωσαν τα εδάφη του Δουκάτου μέχρις ότου ό,τι απέμεινε από αυτό, περιήλθε στη δικαιοδοσία της Δημοκρατίας της Φλωρεντίας το 1390.
Το 1393 το κάστρο της Υπάτης καταλήφθηκε από τους Τούρκους, που είχαν επικεφαλής το Σουλτάνο Βαγιαζήτ. Οι Τούρκοι δεν έμειναν για πολύ τότε, εγκαταστάθηκαν όμως οριστικά στα μέσα του 15ου αιώνα. Την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας, η Υπάτη ονομαζόταν «Πατρατζίκι» (μικρή Πάτρα) και αποτελούσε έδρα ιδιαίτερης επαρχίας.
H τελευταία φορά που το κάστρο χρησιμοποιήθηκε ήταν κατά τον Εμφύλιο, όταν υπήρχε εκεί στρατιωτικό φυλάκιο.
Ο θρύλος με τα κιούπια και η όμορφη πατρινιά που για χάρη της «έπεσε το κάστρο»
Σύμφωνα με τον λαογράφο Ζάχο Ξηροτύρη, το κάστρο συνδέεται με έναν θρύλο με πρωταγωνίστρια μια όμορφη Πατρινιά.
Εκεί ήταν κλεισμένη και η όμορφη Πατρινιά κόρη του υπερασπιστού του κάστρου στη Βυζαντινή εποχή, που ο Πασάς πιο πολύ για την όμορφη αρχοντοπούλα, παρά για το Πατρατζίκι έκανε αλλεπάλληλες επιθέσεις, ως που το πήρε το περίφημο κάστρο που στεκόταν εκεί ψηλά σαν αετοφωλιά και μαζί και την πανέμορφη αρχοντοπούλα. Μα κι ’εκείνη σαν αρχοντοπούλα και έξυπνη Πατρινιά, για να μην πέσει σε χέρια Τούρκικα ζήτησε με κατάνυξη ψυχική από τον Θεό, να της πάρει το κόκκινο χρώμα από τα μάγουλά της και να γίνει κίτρινη για να ασχημίσει, να μην γίνει βορά του πάθους του Πασά.
Έτσι και έγινε, το κόκκινο χρώμα από τα μάγουλά της και τα χείλη της έπεσε σε θάμνους και ο Ξηριάς γέμισε ως κάτω ως τον Πουρνιά, από πικροδάφνες με άσπρα και κόκκινα χρώματα και γύρω στο κάστρο φύτρωσαν ασφάκες με σταχτιά και κιτρινωπά χρώματα. Με απιστία πήρε το κάστρο και την αρχοντοπούλα ο Πασάς.
Ένας Τούρκος Ελληνομαθής προσποιήθηκε ότι είναι γυναίκα έγκυος και από βραδύς παρακαλούσε στη πόρτα του κάστρου την αρχοντοπούλα να την αφήσει να περάσει για να γεννήσει. Χιλιάδες Τούρκοι μπουκάρανε τότε σαν ξεγελάστηκε η αρχοντοπούλα και άνοιξε. Το κάστρο της Υπάτης ακόμη φρουρείται από τρία στοιχειά.
Τρία κιούπια είναι κλεισμένα στο πηγάδι του κάστρου. Το ένα γεμάτο φλουριά, το άλλο φίδια και το τρίτο νερό, στοιχειωμένα και τα τρία και κανείς δεν τολμάει να τα θίξει γιατί φρουροί είναι τα φίδια που οι ντόπιοι πιστεύουν ακόμα, ότι φρουρούν την ομορφονιά της Υπάτης, την ξακουσμένη καλλονή και το ιστορικό της κάστρο.
Υ.Γ Το Κάστρο της Υπάτης δεν είναι μόνο ένας σημαντικός αρχαιολογικός χώρος. Είναι ένα μεγαλούργημα ανθρώπων αλλά και της φύσης σε έναν απαράμιλλης ομορφιάς συνδυασμό. Είναι τουλάχιστον απογοητευτικό να μην υπάρχει μια έστω αξιοπρεπής πρόσβαση, σε ένα μνημείο που θα μπορούσε να προσελκύσει επισκέπτες από όλο τον κόσμο. Πριν από μερικούς μήνες ανακοινώθηκε από την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας η κατασκευή του δρόμου που οδηγεί στο Κάστρο της Υπάτης. Μιας και ζούμε στην Ελλάδα και γνωρίζουμε ότι από τις υπογραφές και τις ανακοινώσεις μέχρι την υλοποίηση των έργων μεσολαβούν έτη πολλά….ελπίζουμε – ευχόμαστε και -γιατί όχι -απαιτούμε, να μπορεί ο κάθε επισκέπτης να απολαμβάνει την ιστορική και φυσική κληρονομιά του τόπου του, χωρίς να κινδυνεύει η σωματική του ακεραιότητα….
Η υιοθέτηση ενός «λαϊκού» επωνύμου από τον πρίγκιπα Παύλο και άλλα εννέα μέλη της τέως βασιλικής οικογένειας που ανήκουν σε δύο γενεές επισφραγίζει το οριστικό...
